ویتامین‌ها به عنوان مواد ضروری برای تامین سلامت ارگان‌های مختلف بدن نقش مهمی را در بدن بر عهده دارند و كمبود هر نوع از این مواد اثرات سوئی بر قسمتی از بدن وارد می‌كند.

ویتامین دی یكی از ویتامین‌هایی است كه بدن به آن نیازمند است و برای تامین آن مصرف برخی مواد غذایی و رعایت نكاتی ساده در تامین و رفع نیاز بدن به این ویتامین ضروری است.

20 درصد از افراد بزرگسال و حدود 15 درصد از نوجوانان دچار كمبود ویتامین دی هستند

كمبود ویتامین دی به همراه علائم كمبود ویتامین دی است و عوارض كمبود این ویتامین به این معنی است كه استخوان‌های بدن شما محافظت و حمایت كافی برای رشد و تراكم بیشتر را دریافت نمی‌كنند.20 درصد از افراد بزرگ‌سال و حدود 15 درصد از نوجوانان دچار كمبود ویتامین دی هستند.

كمبود ویتامین دی

سنین قبل از سی‌سالگی، بهترین زمان است كه استخوان‌های بدن بیشترین تراكم لازم را بسازند. بعد از این سن، یعنی همان سی‌سالگی تراكم استخوان‌ها كم می‌شود و حفظ تعادل و همچنین قدرت ماهیچه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

به همین دلیل است كه با بالا رفتن سن، خطر پوكی استخوان و شكستگی آنها در اثر زمین افتادن بالا می‌رود. بعد از 30 سالگی مصرف و جذب ویتامین دی همچنان جایگاه مهم خود را حفظ می‌كند؛ چرا كه لازم است این اطمینان را به شما بدهد تا با پا گذاشتن به سن می‌تواند تراكم استخوان‌تان را حفظ كند.

خواص ویتامین دی برای سالمندان

ویتامین D در افراد بالای 60 سال خطر افتادن به دلیل از دست دادن تعادل و ضعف عضلات كه از علائم كمبود ویتامین دی هستند را كاهش می‌دهد. باید بدانید در این افراد افتادن بر روی زمین یك عامل ریسك‌پذیر برای شكستن استخوان محسوب می‌شود.

برای تعیین دز مناسب مصرفی به صورت قرص ویتامین دی باید همراه با تست خون، به پزشك مراجعه كنید.

علائم كمبود ویتامین دی

1. درد و ضعف ماهیچه‌ها

ماهیچه‌ها برای داشتن عملكرد درست، به مقادیر معینی از ویتامین D نیاز دارند. كمبود ویتامین D می‌تواند منتهی به دردناك و ضعیف شدن ماهیچه‌ها شود. این همان حسی است كه اغلب زمانی آن را تجربه می‌كنید كه به عفونتی ویروسی مانند آنفولانزا دچار شده‌اید. شدت این درد از نسبتا ملایم تا شدید متغیر است و اگر كمبود ویتامین دی جبران نشود، در طول زمان بدتر می‌شود.

2. سردرد و سرگیجه

سردرد و سرگیجه به‌ عنوان یكی از علائم فشار خون بالا رایج است و معمولا كسانی كه كمبود ویتامین D دارند از فشار خون بالا شكایت می‌كنند.

3. عفونت‌های مكرر

اگر متوجه شده‌اید كه به طور مكرر به عفونت ادراری یا مشكلات تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا دچار می‌شوید، این احتمال وجود دارد كه سیستم ایمنی بدن شما به اندازه‌ كافی قوی نباشد.

یكی از دلایل ضعف سیستم ایمنی بدن كمبود ویتامین D است كه در سلول‌های سیستم ایمنی در غلظت بالا یافت می‌شود و برای عملكرد مناسب آنها ضروری است. احتمال مبتلا شدن به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا در كودكانی كه ویتامین D به میزان زیاد در سیستم ایمنی بدن آنها وجود دارد، كمتر است.

4. عرق بیش از حد

یكی از علایم كمبود ویتامین دی عرق كردن است. اگر متوجه شده‌اید كه بیش از حد عرق می‌كنید، و هیچ دلیل واضحی مانند تب، هوای گرم یا تمرین ورزشی شدید، برای آن وجود ندارد، این مسئله را نیز باید با پزشك در میان بگذارید.

5.احساس افسردگی

یكی دیگر از علائم كمبود ویتامین D افسردگی است. از علائم افسردگی می‌توان به وجود احساس ناراحتی، بی‌ارزش بودن یا صرفا افسردگی ساده اشاره كرد؛ اما با جبران كمبود ویتامین دی در بیشتر موارد این مشكلات از میان می‌روند و می‌توانید دوباره به زندگی عادی بازگردید.

7. كمبود ویتامین D و ریزش مو

بین كمبود ویتامین D و ریزش مو ارتباطی قوی وجود دارد. اگر سطوح ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن شما برای مدت زیادی كمتر از حد معمول باشد، مواد غذایی حیاتی مورد نیاز برای طی شدن یك چرخه طبیعی رشد به فولیكول‌های مو نمی‌رسد.

كمبود این مواد غذایی باعث می‌شود موهای شما شكننده و حساس شوند یا دچار ریزش شوند؛ چرا كه بدن شما توانایی كامل كردن چرخه‌ رشد موها را ندارد.

ویتامین دی یكی از مواد مغذی است كه روی رشد مو تاثیر می‌گذارد. به طور خلاصه،‌ نگه داشتن سطح این ویتامین‌ در اندازه‌ طبیعی خود، یكی از بهترین راه‌های مبارزه با ریزش مو بنا به دلایل تغذیه‌ای است.

عوارض كمبود ویتامین دی

ویتامین D در بسیاری از عملكردهای بدن و اندام‌ها نقشی اساسی دارد، اما كمبود آن در بخش‌های مختلف بدن می‌تواند عوارض مختلفی را به همراه داشته باشد كه در چند دسته تقسیم می‌شوند.

ویتامین D یك ویتامین محلول در چربی است. اگر افراد یك عارضه گوارشی داشته باشند كه بر روی جذب چربی بدنشان اثر بگذارد، ممكن است در جذب ویتامین‌های محلول در چربی نظیر ویتامین D نیز اختلال داشته باشند. تعریق سر یكی از علایم اولیه در كمبود ویتامین D است.

یكی از مهم ترین نشانه‌های كمبود این ویتامین در سیستم اسكلتی بدن به شكل شكستی‌های تنشی استخوانی خود را نشان می‌دهد.

كلسیم و ویتامین D هر دو برای تقویت استخوان ضروری هستند. مكانیسم عمل آنها هم این گونه است كه كلسیم نقش استخوان سازی دارد و ویتامین D به جذب كلسیم كمك می‌كند.

شكستگی‌های تنشی، ناشی از كاهش تراكم استخوان است و نوعی شكستگی ناكامل است كه در اثر نیروهای كم بر استخوان‌های كم تراكم وارد می‌شود.

همچنین افرادی كه احساس درد مزمن و ضعف عمومی می‌كنند باید به كمبود ویتامین D هم مشكوك باشند.

اگر زیاد مریض می‌شوید این فاكتور هم می‌تواند نشانه كمبود ویتامین D در بدن‌تان باشد. به گفته متخصصان ویتامین D موادی را در سیستم ایمنی بدن فعال می‌كند كه نقش آنها واكنش به میكروب‌ها و عوامل بیماری از است و در صورت كمبود این نوع ویتامین ضعف سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد.

ویتامین D در عین حال تنظیم ژن‌هایی كه در تقویت رشد طبیعی پیاز مو نقش دارند را برعهده دارند؛ بنابراین ریزش مو هم می‌تواند یكی از نشانه‌های كمبود این ویتامین باشد. ویتامین دی یكی از مواد مغذی است كه روی رشد مو تاثیر می‌گذارد.

آخرین نشانه كمبود ویتامین D هم یك مشكل روانی است. مطالعات جدید نشان دهنده ارتباط بین كمبود این ویتامین و افسردگی است. برخی محققان معتقدند كه در واقع قرار گرفتن در معرض نور خورشید در بالا بردن خوش خلقی افراد افسرده نقش دارد.

اما برخی متخصصان بر این باورند كه این ویتامین می‌تواند برای بیماران افسرده‌ای كه از كمبود شدید آن رنج می‌برند مفید باشد. سروتونین، هورمون مغزی كه به میزان حوصله و خلق افراد بستگی دارد، در معرض نور روش افزایش و در زمان نزول نور آفتاب كاهش می‌یابد.

سید مرتضی صفوی، استاد تغذیه دانشگاه علوم پزشكی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس در پاسخ به این پرسش كه «ویتامین دی چه خواصی برای بدن دارد؟»،گفت:‌مقدار مورد نیاز ویتامین دی در سنین مختلف متفاوت است و برای نوزادان تا 12 ماهگی 10 میكروگرم در روز و برای افراد یكسال تا 70 سال 15 میكرو گرم در روز است.

وی ادامه داد:‌برای افراد بالای 70 سال روزانه 20 میكرو گرم ویتامین دی نیاز است و در زنان باردار و شیرده 15 میكرو گرم یا 600 واحد بین‌المللی روزانه نیاز وجود دارد.

با آزمایش میزان ویتامین دی بدن را بسنجید

این استاد تغذیه خاطرنشان كرد: وقتی می‌خواهیم متوجه شویم كه نیاز بدن به ویتامین دی چقدر است باید مقدار آن را با انجام آزمایش سطح ویتامین دی بسنجیم.

صفوی ابراز كرد:‌ویتامین دی ویتامین محلول در چربی است و نباید میزان و سطح آن در بدن خیلی بالا باشد و معمولا 12 نانوگرم در میلی لیتر یا كمتر از این میزان را كمبود ویتامین دی می نامیم.

وی یادآور شد:‌20 نانوگرم در لیتر یا بالاتر از این میزان حد نرمال است و اگر 50 نانوگرم در لیتر باشد بیش از حد است؛ ضمن اینكه اگر مقدار ویتامین دی خیلی كم باشد باید مصرف كرد كه هر پرل به مانند دانه تسبیه است كه در داروخانه‌ها 50 هزار واحد را یك پرل می‌گویند.

این استاد تغذیه متذكر شد: می‌توانیم ماهی یكبار پرل ویتامین دی را مصرف كنیم كه اگر سطح ویتامین دی با آزمایش نشان داده شد نرمال است می‌گوییم ماهی یك پرل استفاده كنید؛ چون اكنون در شرایط خاصی مانند كرونا و آنفلوآنزا قرار داریم و باید سیستم ایمنی بدن را بالا ببریم.

صفوی ابراز كرد:‌یكی از كارهای مهم ویتامین دی در بدن كه اگر كم باشد مشكل ساز می‌شود پایین بودن سیستم ایمنی در اثر كمبود این ویتامین است كه باعث عدم مقاومت در برابر بیماری‌ها می شود.

ویتامین دی به تنظیم و تعادل كلسیم و فسفات كمك می‌كند

وی اضافه كرد:‌ویتامین دی به تنظیم و تعادل كلسیم و فسفات كمك می‌كند و مواد كلسیم و فسفر كه برای استخوان سازی كلیدی است. اگر بدن ویتامین دی را به اندازه كافی داشته باشد استخوانهنا و دندانها در جذب ویتامین دی موفق خواهند بود.

ویتامین دی در بدن رشد سلولهای سرطانی را مهار می‌كند

این استاد تغذیه خاطرنشان كرد: وجود ویتامین دی در بدن رشد سلولهای سرطانی را مهار می‌كند و سیستم ایمنی بدن را تقویت كرده و اگر كمبودی باشد زمینه ناهنجاری‌هایی را در استخوان به وجود می‌آورد؛ مانند نرمی استخوان یا راشیتیسم و نیز دردهای استخوانی در بزرگسالان.

صفوی سستی و بی حالی بدن را یكی دیگر از نشانه‌های كمبود ویتامین دی عنوان كرد و افزود:این ویتامین از طریق نور خورشید جذب بدن می‌شود اما باید این نور مستقیم و حداقل 45 دقیقه تا یكساعت در روز باشد.

وی با بیان اینكه ویتامین دی در غذاهای دریایی موجود است، افوزد:‌كمبود این ویتامین همچنین باعث كمردرد، افسردگی و ضعف و بی حالی می‌شود؛همچنین روغن ماهی، زرده تخم مرغ، ماهی سالمون، تن و لبنیات غنی شده با ویتامین دی حاوی این ویتامین هستند.