مغز انسان به طور متوسط 1.5 كیلوگرم است و به اندازه 3 میلیون ساعت برنامه تلویزیونی حافظه دارد. تا اواخر 40 سالگی به رشد و توسعه ادامه می‌دهد. 75 درصد مغز را آب تشكیل می‌دهد؛ در نتیجه كمبود آب حتی بسیار اندك می‌تواند بر عملكرد مغز تاثیر منفی گذارد.

مغز حاوی یكصد میلیارد نورون است و با افزایش سن مغز كوچكتر می‌شود.مغز تنها 2 درصد از وزن بدن را تشكیل می‌دهد، اما 20درصد كل انرژی و اكسیژن بدن را مصرف می‌كند.

سكته مغزی، با ایجاد اختلال حركتی و ناتوانی در افراد بالغ مشكلات بسیاری را برای افراد و جامعه ایجاد می‌كند و از این رو شناسایی عوامل خطر و زمینه ساز این بیماری می‌تواند در پیشگیری از بروز این عارضه نقش پررنگی داشته باشد.

اصلاح سبك زندگی و توجه به سلامت عمومی می‌تواند نقش بسزایی در پیشگیری از بروز سكته مغزی داشته باشد. سازمان جهانی بهداشت نیز در این باره توصیه می‌كند كه افراد با ورزش كردن منظم (حداقل 30 دقیقه در روز)، خوردن غذاهای سالم، توجه كردن به اندازه دور كمر و وزن، كنترل انواع دیابت، كنترل فشارخون و كلسترول بالا و ترك كردن مصرف سیگار و مشروبات الكلی می توانند خطر بروز سكته مغزی را از خود دور كنند.

احتمال زیادی وجود دارد كه در طول زندگی، خود و یا اطرافیانمان دچار سكته مغزی شوند، زمانی كه متوجه شدیم كسی از اطرافیانمان دچار سكته مغزی شده، كوچكترین اشتباه ما می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی سكته مغزی را دومین علت مرگ و میر در دنیا معرفی كرد و توضیح داد: هرگونه اختلال در خونرسانی به بافت مغز سكته مغزی تلقی می‌شود.

چه عواملی در بروز سكته مغزی دخالت دارند؟

اشرافی در پاسخ به این سوال كه چه عواملی در بروز سكته مغزی دخالت دارند؟،گفت: دو عامل خونریزی دهنده و عوامل ناشی از انسداد رگ به علت لخته را به عنوان عوامل بروز سكته مغزی هستند و همچنین نوع دیگری از سكته، حمله گذرای سكته مغزی است كه علائم آن در كمتر از 24 ساعت رفع می‌شود.

به گفته رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان شهدای تجریش، شایع ترین سكته مغزی، سكته ناشی از انسداد رگهاست.

علائم سكته مغزی را بشناسید

وی اضافه كرد: آگاهی نسبت به علائم سكته مغزی، اثر پررنگی در درمان به موقع و كاهش آسیب‌های ناشی از آن دارد؛ البته سكته مغزی بسته به اینكه كدام یك از قسمت های مغز را درگیر كرده است، علائم مختلفی دارد. این علائم می‌تواند شامل تاری دید، اختلال در میدان بینایی، اختلال در بلع، اختلال در صحبت كردن، ضعف اندام و فلجی، اختلال در حس اندام، عدم تعادل و اختلال ادراری شود.همچنین در مواردی كه لخته‌ها عروق ساقه مغز را درگیر می‌كنند، می‌توانند افت هوشیاری و كما را برای بیمار به دنبال داشته باشند.

در صورت بروز سكته مغزی از خود درمانی پرهیز كنید

اشرافی درباره اقدامات لازم برای بیماری كه دچار سكته مغزی شده است، تاكید می‌كند: اگر فرد و یا اطرافیان علائم بارزی همچون كج شدن صورت، اختلال در صحبت كردن، اختلال حركتی و یا ضعف اندام را مشاهده كردند، باید سریعا به اورژانس 115 اطلاع دهند و از خود درمانی خودداری كنند.

لازم است بدانید حتی اگر فشارخون بیمار بالاست نباید برای پایین آوردن فشار خون بیمار اقدام به خوددرمانی كنید

چه چیزهایی احتمال سكته مغزی را افزایش می‌دهد؟

در افزایش احتمال بروز سكته مغزی عوامل مختلفی دخیل‌اند؛ بالا بودن فشار و چربی خون، دیابت، چاقی، بی تحركی، مصرف انواع دخانیات از جمله سیگار و قلیان، مصرف الكل به گفته متخصص مغز و اعصاب دانشگاه از جمله عواملی است كه افراد با اصلاح سبك زندگی خود می‌توانند آنها را كنترل كنند.

اشرافی توضیح داد: برخی از عواملی كه باعث احتمال سكته مغزی می‌شود؛ مانند سن، جنس، نژاد و ژنتیك غیر قابل تغییر است و در میان افراد مسن، مردان و سیاه پوستان احتمال بروز سكته مغزی بیشتر است.

مصرف داروهای روان گردان و محرك؛ عامل كاهش سن بروز سكته مغزی

بنابر گفته رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان شهدای تجریش مصرف داروهای روان گردان و برخی از مواد محرك مانند تركیبات امفیتامین، شیشه و كوكائین از دیگر عوامل بروز سكته مغزی در سنین پایین به شمار می‌روند.

ردپای مشكلات قلبی و عروقی در بروز سكته‌های مغزی

اشرافی مشكلات قلبی و عروقی را از مهمترین عوامل بروز سكته مغزی عنوان كرد و گفت:احتمال بروز سكته مغزی در افرادی كه اختلالات ریتم قلبی و یا مشكلات مربوط به دریچه قلب دارند، بیشتر از سایر افراد است.

علت پایین آمدن سن سكته مغزی

متخصص مغز و اعصاب دانشگاه یكی از دلایل پایین آمدن میانگین سن سكته مغزی را زندگی شهرنشینی، عدم رعایت رژیم غذایی سالم مانند مصرف فست فودها و مصرف داروهای روان گردان عنوان كرد.

وی متذكر شد: بیماری كه سكته مغزی را تجربه می‌كند، دچار ناتوانی حسی، حركتی و ذهنی می‌شود كه برای خانواده و سیستم بهداشتی كشور بار درمانی زیادی دارد؛ از این رو درمان عارضه‌های ناشی از سكته مغزی به دارو درمانی و بازتوانی نیاز دارد.

اشرافی درباره سكته‌های از نوع گذرا كه علائم آن زیر 24 ساعت است، یادآوری كرد: ضروری است كه این افراد نیز بعد از بروز سكته حتما به پزشك مراجعه كنند، زیرا احتمال تكرار سكته در افرادی كه علائم گذرا داشته‌اند باز هم وجود دارد.

كاهش میانگین سن بروز سكته مغزی در كشور

اشرافی با هشدار نسبت به كاهش میانگین سن بروز سكته مغزی درباره میانگین سنی افرادی كه دچار سكته مغزی می‌شوند، اظهار كرد:شیوع سكته مغزی بعد از 55 سالگی افزایش می‌یابد و به ازای هر پنج سال افزایش سن، ریسك سكته مغزی بیشتر می‌شود و سالانه بیش از 12 هزارنفر در كشور دچار سكته مغزی می‌شوند.

مهمترین اقدام در مواجه با فرد سكته كرده

سید محمد طباطبایی فر، استاد مغز و اعصاب در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس در پاسخ به این پرسش كه «مهمترین اقدام در مواجه با بیمار دچار سكته مغزی چیست؟»، گفت:‌مهمترین اقدام این است كه راههای تنفسی فرد را باز نگه داریم؛ چون بهترین عامل سلامت مغز اكسیژن است و اگر 5 دقیقه به مغز اكسیژن نرسد دچار اختلال شده و كم خون می‌شود.

وی ادامه داد: اقدام دیگر این است كه اگر فرد حالت تشنج دارد كنترل كنیم و فشار خون فرد را گرفته و ضربان قلبش را نیز كنترل كنیم؛ چون گاهی اوقات بیماران به علت فشار خیلی بالا سكته مغزی می‌كند.

استاد مغزو اعصاب یادآور شد:‌دو نوع سكته مغزی داریم كه شامل سكته خون ریزی دهنده و دیگری سكته ای كه ناشی از انسداد عروق است.

طباطبایی فر با اشاره به نقش موثر استرس و فشار عصبی در بروز سكته مغزی، ابراز كرد:‌اگر فرد دچار سكته مغزی بیدار بود به حالت دراز كش قرار دهیم و سریعا به مركز درمانی برسانیم.