تا به حال شده قرصی را همزمان با داروی دیگر یا خوراكی خاصی مصرف كنید و بعد دچار افت یا افزایش فشار خون، حالت تهوع، سردرد، معده درد و. . . شوید؟
یا اینكه پس از گذشت مدتی متوجه شوید دارویی كه میخورید تاثیری كه باید داشته باشد را ندارد یا برعكس، بیش از حد تاثیرگذار است؟
اگر چنین تجربههایی را داشتهاید، باید بدانید مصرف همزمان بعضی داروها با یكدیگر یا غذاهای خاص میتواند عوارض مختلف و حتی بسیار خطرناكی داشته باشد! اگر در ادامه این مطلب با ما باشید به شما خواهیم گفت كدام دارو را با كدام غذا نباید بخورید و از چه داروهایی با هم نباید استفاده كنید.
تداخل دارویی مفید هم داریم؟
بعضی تداخلات دارویی میتوانند مفید باشند، در واقع بعضی داروها میتوانند قدرت داروی دیگر را افزایش داده یا عوارض آن را كاهش دهند. برای مثال گاهی برای كاهش عارضه تهوع در گروهی از داروهای ضد درد، آن را با یك داروی ضد تهوع تركیب میكنند. البته در بعضی تداخلات دارویی نیز یك دارو میتواند اثربخشی داروی دیگر را كاهش دهد.
برای مثال قرصهای جلوگیری از بارداری میتوانند اثر بعضی از آنتیبیوتیكها را كاهش دهند. گاهی نیز عوارض ناشی از تداخل دارویی میتواند خطرناك باشد. برای مثال وقتی فرد داروی ضدانعقاد مصرف میكند، اگر بدون مشورت با پزشك از دارویی گیاهی با اثر ضدانعقادی استفاده كند، ممكن است دچار خونریزی داخلی شود!
تداخلات متداول غذایی و دارویی كه باید از آن اجتناب كنید
اگر این داروها را مصرف می كنید، ممكن است مجبور شوید در مورد لیوان شیر موجود در غلات یا آب میوه ای كه می نوشید تجدید نظر كنید. چرا كه برخی از آنتی بیوتیك ها و لبنیات با هم تركیب نمی شوند.
مصرف یك داروی جدید ممكن است به معنای تغییر سبك زندگی شما باشد - و این شامل غذاهایی است كه می خورید. به گفته جانز هاپكینز پزشكی ، تداخل غذا و دارو به این معنی است كه یك ماده مغذی یا تركیب خاص در غذا نحوه متابولیسم دارو را در بدن تغییر میدهد و این میتواند دوز دریافتی بدن شما را افزایش یا كاهش دهد . نتایج بالقوه: افزایش خطر عوارض جانبی، كه بسیاری از آنها می توانند خطرناك باشند، یا دارو آنطور كه در نظر گرفته شده است، كار نمی كند.
قبل از معرفی یك دارو، از داروساز خود در مورد تداخلات غذایی و هرگونه تغییریی كه ممكن است مجبور باشید در رژیم غذایی خود انجام دهید، سوال كنید. در اینجا لیستی از داروهایی كه با غذا تداخل دارند، به علاوه آنچه كه می توانید برای ایمن ماندن انجام دهید، آورده شده است.
آنتی بیوتیك همراه با لبنیات
نوهاوندی می گوید برخی از آنتی بیوتیك ها را نباید در كنار شیر، ماست یا پنیر مصرف كرد. او می گوید: "محصولات لبنی به دارو متصل می شوند و در جذب آن در جریان خون اختلال ایجاد می كنند." این امر برای فلوروكینولون هایی مانند سیپرو (سیپروفلوكساسین)، لواكین (لووفلوكساسین)، آولوكس (موكسی فلوكساسین) و تتراسایكلین های خاص صدق می كند. نوهاوندی توصیه می كند حداقل دو ساعت قبل و شش ساعت بعد از مصرف آنتی بیوتیك از خوردن آن كاسه ماست یا بستنی خودداری كنید.
اغلب آنتیبیوتیكها از جمله آنتیبیوتیكهای خانواده «كینولون» مثل «سیپروفلوكساسین» و «لواكویین» در معده به كلسیم و آهن متصل میشوند و نمیتوانند جذب بدن شوند
بنابراین اثرشان كاهش پیدا میكند و عفونت درمان نمیشود. پس از مصرف لبنیات، مكملهای حاوی آهن، قرصهای كلسیم، قرص یا كپسول روی همزمان با این آنتیبیوتیكها خودداری كنید. البته مصرف همزمان آنها با مواد غذایی حاوی آهن خیلی مشكلساز نخواهد بود.
آنتیبیوتیكها همچنین نباید همزمان با داروهای ضداسید معده، آبمیوه، چای و نوشابه مصرف شوند و بهتر است همراه با آب فراوان، دو ساعت قبل یا شش ساعت بعد از مصرف موارد مذكور در بالا میل شوند.
مسدود كننده های كانال كلسیم و استاتین ها همراه با گریپ فروت
انتشارات سلامت هاروارد توضیح می دهد كه مسدود كننده های كانال كلسیم برای فشار خون بالا و آنژین صدری استفاده می شود. برخی از آنها، از جمله Plendil (فلودیپین) و Procardia یا Adalat (نیفدیپین) با آب گریپ فروت تداخل دارند. این همچنین در مورد استاتین هایی كه برای كلسترول بالا استفاده می شوند، مانند لیپیتور (آتورواستاتین) و زوكور (سیمواستاتین) اتفاق می افتد. گریپ فروت حاوی تركیبی است كه آنزیم متابولیزه كننده دارو به نام CYP3A4 را مهار می كند. Aaron Emmel، PharmD ، بنیانگذار PharmacyTechScholar.com در سنت آگوستین، فلوریدا، می گوید: نوشیدن مقدار زیادی آب یا خوردن میوه، این آنزیم را مهار می كند و دارو در بدن شما تجمع می یابد، كه می تواند خطرناك باشد. در مورد مركبات دیگر این اتفاق نمی افتد، بنابراین می توانید با اطمینان به جای آن آب پرتقال بنوشید.
MAOIs همراه با پنیرهای كهنه
اگر از داروهای ضدافسردگی كه مهاركننده مونوآمین اكسیداز (MAOI) است، مانند مارپلان (ایزوكاربوكسازید)، ناردیل (فنلزین) ، امسام (سلژیلین) یا پارنات (ترانیل سیپرومین) استفاده میكنید، باید غذاهای پر تیرامین را در رژیم غذایی خود رعایت كنید. تیرامین یك اسید آمینه است كه در تنظیم فشار خون نقش دارد. Emmel می گوید: «این تركیب می تواند باعث یك بحران فشار خون بالا شود. او خاطرنشان می كند كه غذاهای پر تیرامین شامل پنیرهای كهنه، انواع خاص شراب، شاه ماهی ترشی، مخمر آبجو و لوبیا فاوا هستند. MAOIها به اندازه سایر انواع داروهای ضد افسردگی (مانند مهاركنندههای انتخابی بازجذب سروتونین ) تجویز نمیشوند. واگر این تداخل برای شما نگران كننده است، در مورد گزینه های دیگر با پزشك خود صحبت كنید.
زیپراسیدون همراه با وعده های غذایی كوچك
ژئودون (زیپراسیدون) یك آنتی سایكوتیك است كه برای درمان اختلال دوقطبی و اسكیزوفرنی استفاده می شود. اتحاد ملی در مورد بیماری روانی خاطرنشان می كند كه می توانید این دارو را با یك وعده غذایی حداقل 500 كالری مصرف كنید. هاوارد می گوید:«خوردن آن همراه با یك میان وعده یا وعده غذایی، جذب دارو را بهینه می كند تا بتواند كارآمدترین اثر را داشته باشد.»
داروهای كم كاری تیروئید همراه با هر گونه غذا
اگر كم كاری تیروئید برای شما تشخیص داده شده است، احتمالاً برای بازیابی سطح خود از Synthroid (لووتیروكسین) استفاده می كنید. دلیلی وجود دارد كه برچسب به شما دستور می دهد كه این غذا را اول صبح با یك وقفه 30 تا 60 دقیقه ای قبل از مصرف هر غذایی مصرف كنید.حدود 12 دوز مختلف وجود دارد كه پزشك شما می تواند تجویز كند. به این دلیل است كه دوز باید درست باشد تا تیروئید شما به درستی كار كند . غذا می تواند جذب دارو در روده كوچك شما را مسدود كند و به طور موثر دوز مصرفی شما را به گونه ای كاهش دهد كه بر تیروئید شما تأثیر بگذارد.
اسپیرونولاكتون همراه با شیرین بیان
شیرینبیان حاوی «گلیسیریزین» است؛ مادهای كه فشار خون را افزایش میدهد بنابراین مصرف همزمان آن با داروی كاهنده فشار خون میتواند تاثیر دارو را كاهش دهد و فشار خون را در سطح خطرناكی بالا نگه دارد. همچنین كسانی كه از داروهای مهاركننده ACE (كاهنده فشار خون) مثل «انالاپریل» و «كاپتوپریل» استفاده میكنند نباید از نمك پتاسیم (نمك رژیمی بدون سدیم) استفاده كنند زیرا مهاركنندههای ACE خود باعث افزایش اثر پتاسیم در بدن میشوند و میتوانند باعث سكته شوند! مصرف همزمان این داروها با انار نیز اثر دارو را افزایش میدهد و میتواند باعث سبكی سر یا سرگیجه به دلیل كاهش فشار خون شود.
شیرینبیان با مهار سدیم و دفع پتاسیم باعث میشود عوارض ثانویه كورتونها مثل پوكی استخوان، ورم و آب سیاه بالا برود. مصرف شیرینبیان با ادرارآورها نیز ممنوع است زیرا باعث دفع پتاسیم میشود و كمبود پتاسیم عامل بروز مشكلاتی در ریتم ضربان قلب خواهد شد. توصیه میشود اگر تحت درمانهای دارویی هستید، بیش از 10 گرم گیاه شیرینبیان به شكل چای یا سایر نوشیدنیها مصرف نكنید.
به گزارش MedlinePlus ، آلداكتون (اسپیرونولاكتون) یك دیورتیك است كه برای درمان كم پتاسیم و نارسایی قلبی استفاده می شود. الیس می گوید: شیرین بیان با همان گیرنده های اسپیرونولاكتون رقابت می كند و اثرات این دارو را بی اثر می كند. او توصیه می كند در صورت مصرف این قرص، از مصرف شیرین بیان به شكل غذا یا مكمل خودداری كنید.
SSRI ها همراه با الكل
همانطور كه گفته شد، SSRI ها داروهای ضد افسردگی هستند كه افسردگی را درمان می كنند. آنها همچنین می توانند به درمان اضطراب كمك كنند؛ اما استفاده از الكل برای رفع علائم اضطراب یا افسردگی می تواند منجر به مشكلات شدید شود. الیس می گوید: «خطر تركیب آنها با الكل خونریزی معده یا گوارشی است.»
استامینوفن همراه با الكل
اگر بعد از نوشیدن برای جلوگیری از خماری از تیلنول (استامینوفن) استفاده می كنید، ممكن است خود را در معرض خطر قرار دهید. جسیكا نوهاوندی، پزشك فارم، مدیر عامل و یكی از بنیانگذاران هانی بی هلث در كالور سیتی كالیفرنیا میگوید: «وقتی استامینوفن با الكل تركیب میشود، ممكن است در معرض خطر مسمومیت كبدی باشید. این خطر در صورتی كه به طور منظم مصرف میكنید و روزانه از استامینوفن استفاده میكنید، بالاتر است» .
وارفارین همراه با كلم پیچ
ویتامین K موجود در خوراكیهایی مثل كلم، كاهو، بروكلی، نخود، اسفناج، آووكادو و... میتواند برای كسانی كه از داروهای رقیقكننده خون ازجمله وارفارین استفاده میكنند، خطرناك باشد. در واقع نوسانات این ویتامین در بدن میتواند وارفارین را بیاثر كند و آثار ضدانعقادی آن را كاهش دهد؛ در نتیجه احتمال شكلگیری لختههای خونی بالا میرود. پس سعی كنید هر هفته میزان مشخصی از این ویتامین را مصرف كنید. ویتامین K همچنین میزان تاثیر استامینوفن را پایین میآورد.
بدون عملكرد صحیح وارفارین، خطر لخته شدن خون در شما افزایش می یابد. لازم نیست از ویتامین K اجتناب كنید(این یك اشتباه رایج است). هاوارد می گوید: «رژیم غذایی شما باید ثابت بماند. اگر به دلیل تغییر فصل بیشتر محصولی را مصرف می كنید یا به طور ناگهانی مصرف بسیاری از سبزیجات را متوقف می كنید، ممكن است دچار عوارض جانبی مانند لخته شدن خون یا خونریزی شوید. در این صورت، پزشك می تواند دوز داروی شما را تنظیم كند.»
قبل از خوردن وارفارین بخوانید!
سیر از تشكیل لخته در خون جلوگیری میكند و باعث افزایش رقت خون میشود. بیمارانی كه وارفارین مصرف میكنند نباید بیشتر از یك حبه سیر در روز مصرف كنند زیرا ممكن است باعث رقیق شدن بیش از حد خونشان و احتمال خونریزی در بدنشان شود.
مصرف چای سبز و فرآوردههای لوبیای سویا باعث كاهش اثر ضدلختهای وارفارین و افزایش احتمال بروز لخته میشود. در مقابل، مصرف فرآوردههای انبه و آب آن باعث افزایش اثر ضد لختهای وارفارین و احتمال خونریزی میشود.
مصرف فرآوردههای پروبیوتیكی مانند ماست پروبیوتیك باعث افزایش تولید ویتامین K در بدن میشود بنابراین مصرف اینگونه فرآوردهها باعث افزایش نیاز به مصرف وارفارین خواهد شد.
مترونیدازول همراه با الكل
مترونیدازول (Flagyl) برای درمان عفونت ها، از جمله عفونت واژن واژینوز باكتریایی استفاده می شود. در حین مصرف مترونیدازول از نوشیدن الكل خودداری كنید، زیرا با متابولیسم الكل تداخل می كند. الیس می گوید: «این تركیب باعث استفراغ شدید می شود.
با استاتین، گریپفروت نخورید
مصرف همزمان آب گریپفروت با استاتینها (گروهی از داروهای كاهنده كلسترول خون مثل لواستاتین و آتروواستاتین) باعث اختلال در عملكرد آنزیم متابولیزه كننده این داروها در بدن میشود؛ در نتیجه اثر دارو افزایش پیدا میكند.
پس اگر از این داروها استفاده میكنید بهتر است تا دو ساعت قبل و بعد از مصرف آنها آب گریپفروت ننوشید و روی هم رفته طی روز بیش از 250 سیسی از این آبمیوه نخورید. آب گریپفروت اثر و عوارض جانبی بعضی از داروهای دیگر را نیز افزایش میدهد. بهطور كلی بهتر است همزمان با آن از مصرف داروهای مخصوص قلب، آلرژی، اضطراب، آسم، لختههای خونی، سرطان، سرفه، افسردگی، صرع، پرفشاری خون، عفونت، سكتههای مغزی و قلبی خودداری كنید.
اثر قرص ضدبارداری كم میشود
مصرف همزمان قرص ضدبارداری با داروی ریفامپین (نوعی آنتیبیوتیك) و همچنین تركیبات پنیسیلین و تتراسایكلین، فنوباربیتال، كاربامازپین، فنیتویین و بسیاری از ضدصرعهای دیگر، داروهای ضدسل و داروهای ضدمیگرن باعث كاهش اثر این قرص میشود. علاوه بر این، قرص ضدبارداری باعث افزایش انعقادپذیری خون میشود و میتواند باعث كاهش اثر بعضی از داروهای ضدانعقاد خون همچون وارفارین شود. این قرص همچنین باعث كاهش جذب ویتامین B و اسیدفولیك میشود بنابراین در دوران مصرف آن نباید از منابع غنی ویتامین B مثل جگر و سبزیهایی با رنگ سبز تیره مثل اسفناج غافل شوید.
داروی ضدآكنه با آب هویج نمیسازد
مصرف همزمان داروی ضدآكنه «ایزوترتینوئین» (آكوتان و دكوتان) با داروهای داكسیسیكلین، مینوسیكلین، تتراسیكلین، متوتركسات، مكملهای حاوی ویتامین A و هر نوع مكمل برای افزایش یا كاهش وزن و بدنسازی ممنوع است. توصیه میشود از مصرف الكل هم خودداری شود زیرا باعث عوارض كبدی خواهد شد. بهتر است در طول درمان این دارو از زیادهروی در مصرف آب هویج (بیش از دو لیوان در روز) خودداری كنید چراكه این دارو از مشتقات ویتامین A تولید شده است و زیادهروی در مصرف آب هویج همزمان با آن ممكن است باعث آسیب كبدی شود.
چای، استامینوفن را قویتر میكند
مصرف چای، 20دقیقه قبل از دریافت استامینوفن باعث افزایش اثربخشی این دارو میشود. كافئین موجود در قهوه، چای یا نوشیدنیهای كولادار میزان جذب استامینوفن را افزایش میدهد اما این را هم باید در نظر داشت كه دوز بالای این تركیب باعث آسیب كبدی میشود. مصرف بعضی داروها با نوشیدنیهای كافئیندار نیز میتواند علائمی مانند لرزش، تعریق و لكنت در فرد ایجاد كند؛ برای مثال هرگز نباید داروهای ضدآسم مثل تئوفیلین را با نوشیدنیهای حاوی كافئین مصرف كرد. بهطور كلی اگر دارو میخورید، مصرف چای، قهوه و نوشیدنیهای كولادار را به یك فنجان تا یك لیوان در روز كاهش دهید.
نكته مهم: برای جلوگیری از عوارض تداخلات دارویی باید در مراجعه به هر پزشكی بهطور دقیق او را از تمام داروها و مكملهای گیاهی یا شیمیایی مورد مصرف خود مطلع سازید. هنگام تحویل دارو از داروخانه نیز در مورد تداخل آن با داروهای دیگر و مواد غذایی خاص از دكتر داروساز سوال كنید. خواندن بروشور داخل بستهبندی دارو نیز كمك كننده است.
آسپرین را با ایبوپروفن نخورید
افرادی كه سابقه سكته قلبی داشته و متخصص قلب مصرف روزانه آسپرین را برای آنها تجویز كرده است در صورتی كه به هر دلیلی برای كنترل درد، ایبوپروفن را در فاصله زمانی كمتر از 8 ساعت قبل از آسپرین مصرف كنند، اثرات آسپرین در محافظت از قلبشان بسیار كم خواهد شد به خصوص اگر به دفعات یا بهطور مرتب از این مسكن یا همخانوادههای آن استفاده كنند. شیر نیز میتواند اثر آسپرین را كاهش دهد زیرا مصرف زیاد آن میزان اسیدیته ادرار را تغییر میدهد و باعث دفع بیشتر دارو میشود. بهتر است بین مصرف محصولات لبنی بهخصوص شیر و این دارو دو ساعت فاصله بیندازید.
قرص را با قاشق له نكنید
بسته به نوع قرص، تاثیر كوبیدن و له كردن آن فرق میكند. له كردن بعضی از قرصها روی خاصیت و اثرگذاری آنها تاثیر منفی میگذارد. پوشش یك دارو متناسب با نوع هضم آن انتخاب میشود و روی تاثیرگذاری آن نقش دارد. له كردن قرص میتواند به بروز عوارض جانبی از یك معده درد ساده گرفته تا زخم معده و بیاثری قرص منجر شود. اگر در بلع دارو مشكل دارید میتوانید آن را به قسمتهای كوچكتر تقسیم كنید.
برای بچههای زیر شش ماه هم به جای قرص، شربتهای جایگزین وجود دارد. همچنین باز كردن كپسول و حل كردن پودر آن در آب به هیچعنوان توصیه نمیشود. شكل ژلاتینی كپسولها نقش مهمی در شیوه آزاد شدن محتویات آن در بدن دارد. بدون كپسول، پودر داخل آن بیواسطه وارد معده میشود و این خطر وجود دارد كه با ترشحات معده در آمیخته و فاسد شود. در نتیجه امكان دارد اثر دارو كاهش پیدا كند.
داروی ضدافسردگی همراه با مسكنها
بعضی از داروهای ضدافسردگی باعث افزایش ترشح ماده شیمیایی شادیزا موسوم به سروتونین در مغز میشوند. بعضی مسكنها نیز تاثیری مشابه دارند، در نتیجه مصرف همزمان این داروها با یكدیگر باعث افزایش شدید این تركیب در مغز میشود و فرد را دچار آشفتگی، تشویش، بالا رفتن دمای بدن و افزایش ضربان قلب و تنفس میكند.
مسكن همراه با داروی ضداضطراب و شلكننده عضلات
هر پزشكی میداند كه تركیب این سه دارو كشنده است، با این حال بعضی بیماران به دلیل مراجعه به پزشكهای مختلف و تجویز همزمان این داروها، آنها را بهطور ناخواسته و تصادفی با هم مصرف كنند كه در این صورت جان خود را به خطر میاندازند!
نكات مهم دارویی!
در مورد داروهایی كه ممكن است باعث تحریك و ناراحتی دستگاه گوارش شوند توصیه میشود كه همراه غذا مصرف شوند. برای مثال قرص ایبوپروفن كه معمولا با نام بروفن شناخته میشود، بهتر است همراه با مقداری غذا یا خوردنی دیگر مصرف شود یا در شرایطی استفاده شود كه ظرف یك ساعت گذشته غذا میل شده باشد.
مصرف آنتیبیوتیكها باید یك ساعت قبل از غذا یا دو ساعت بعد از آن باشد.
آنتیبیوتیكهایی مانند آموكسیسیلین، آزیترومایسین، آمپیسیلین، سفیكسیم، سفالكسین، مترونیدازول، ریفامپین، پنیسیلین و تتراسایكلین میتوانند باعث اسهال شوند بنابراین برای جبران كمبودهای بدن، مصرف میوه، سبزی، مایعات و سوپها در دوره مصرف آنتیبیوتیكها توصیه میشود.
داروهای ضد قارچ مثل گریزوفلووین و فلوكونازول كه محلول در چربی هستند، در صورت مصرف با غذاهای چرب، بهتر جذب میشوند.
هیچگونه دارویی را تا دو ساعت پس از مصرف آنتیاسید مصرف نكنید. از آنتیاسید پس از مصرف غذا استفاده كنید.
شربت آلومینیوم امجیاس را با معده خالی و یك ساعت پیش از غذا مصرف كنید.
چی رو با چی نخوریم؟
مصرف همزمان استامینوفن با غذاهای غنی از كربوهیدرات مثل بیسكویت، خرما، مربا و... باعث كندی جذب دارو میشود.
مصرف همزمان قرصهای پوششدار بیزاكودیل (نوعی ملین) همراه با شیر یا غذاهایی كه خاصیت بازی دارند باعث از بین رفتن پوشش قرص در معده و كاهش اثرات درمانی دارو میشود.
مصرف داروهای آهندار مثل سولفات آهن (فروسسولفات) و خوراكیهای حاوی آهن با چای باعث عدم جذب آهن میشود. پس افرادی كه فقر آهن دارند نباید بلافاصله بعد از غذا، چای بنوشند.
همچنین مصرف همزمان حبوبات، تخممرغ و لبنیات با مكمل آهن (فروسسولفات) مانع جذب آن میشوند. در مقابل، مصرف قرصهای آهن با آب مركبات به دلیل وجود ویتامین C باعث جذب بهتر آهن میشود.
مصرف همزمان دارو و مایعات داغ، باعث كاهش اثرات آنها میشود.
مصرف همزمان الكل همراه بعضی داروها مثل مترونیدازول، سفالوسپورین و بعضی از داروهای پایینآورنده قند خون مثل گلیبنكلامید باعث كاهش اثر دارو و ایجاد عوارض ناخواسته دارویی از قبیل تهوع، استفراغ، كرامپهای شكمی و سردرد میشود.
مصرف همزمان الكل همراه داروهای آرامبخش و خوابآور باعث افزایش اثر تضعیف كننده سیستم اعصاب توسط این داروها میشود.
مصرف همزمان استاتینها (داروهای كاهنده كلسترول خون) با داروهای ضد قارچ مثل «فلوكونازول» میتواند باعث ضعف شدید ماهیچهای یا آسیب كلیوی شود.
مصرف فیبرهای غلات، سبوس، حبوبات، ریواس و اسفناج جذب قرصهای كلسیم را كاهش میدهد.
تركیبات اسیدی موجود در آبمیوهها میتوانند اثربخشی آنتیبیوتیكها (مانند پنیسیلین) را كاهش دهند.
مصرف سه تا چهار فنجان چای یا قهوه در روز ممكن است اثر دگزامتازون را افزایش دهد.