آرتروز زانو چیست؟
آرتریت بیماری است كه باعث درد، تورم و سفتی در مفاصل شما می شود. می تواند بزرگترین و قوی ترین مفاصل بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد ؛ به طوری كه این بیماری در زانو بسیار شایع است. آرتروز زانو می تواند یك بیماری جدی و ناتوان كننده باشد.

اگرچه هیچ درمانی برای آرتریت زانو وجود ندارد، اما اقداماتی وجود دارد كه می توانید انجام دهید كه ممكن است علائم شما را كاهش دهد و به طور بالقوه پیشرفت بیماری شما را كاهش دهد.

مفصل زانو چیست؟
سه استخوان به هم می رسند تا مفصل زانو شما را تشكیل دهند. آنها عبارتند از:

استخوان ران ( فمور )
ساق پا (درشت نی)
كاسه زانو (كشكك)
یك ماده صاف به نام غضروف انتهای هر استخوان را می پوشاند. این یك بالشتك بین استخوان ها است كه از ساییدگی آنها به یكدیگر جلوگیری می كند. غشای سینوویال، نوعی بافت كه مفصل را احاطه كرده است، غضروف را روان می كند.

انواع آرتروز زانو كدامند؟
حدود 100 نوع آرتریت وجود دارد. رایج ترین انواعی كه ممكن است زانوهای شما را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:

استئوآرتریت: شایع ترین انواع در این لیست است. استئوآرتریت غضروف شما را از بین می برد - بالشتك بین سه استخوان مفصل زانو. بدون آن محافظت، استخوان‌های شما به یكدیگر ساییده می‌شوند. این می تواند باعث درد، سفتی و محدودیت حركتی شود. همچنین می تواند منجر به ایجاد خارهای استخوانی شود . آرتروز با گذشت زمان بدتر می شود.
آرتریت پس از سانحه: غضروف بعد از ضربه به زانوی شما شروع به نازك شدن می كند (مانند آسیب ناشی از تصادف اتومبیل یا ورزش شدید). استخوان‌های شما به هم ساییده می‌شوند و این علائم همان آرتروز است: درد، سفتی و محدودیت حركت. علائم آرتریت زانو ممكن است تا سال ها پس از ضربه شروع نشود.
آرتریت روماتوئید: یك بیماری خود ایمنی است . یك سیستم ایمنی سالم زمانی كه سعی می كند از شما در برابر عفونت، آسیب، سم یا مهاجم خارجی دیگر محافظت كند، باعث التهاب (داخلی یا خارجی) می شود. پاسخ التهابی یكی از راه هایی است كه بدن شما از خود محافظت می كند. اگر به آرتریت روماتوئید مبتلا هستید، سیستم ایمنی ناسالمی دارید كه باعث ایجاد التهاب در مفاصل شما می شود، حتی اگر مهاجم خارجی وجود نداشته باشد. التهاب باعث درد، سفتی و تورم غشای سینوویال می شود كه می تواند غضروف شما را نیز از بین ببرد.
آرتروز زانو چه كسانی را مبتلا می كند؟
افراد در هر سنی ممكن است به آرتروز از جمله آرتروز زانو مبتلا شوند. اگر 50 سال یا بیشتر دارید، خطر ابتلا به آرتریت زانو بیشتر است. زنان بیشتر از مردان به آرتروز زانو مبتلا می شوند.

آرتروز زانو چقدر شایع است؟
بیش از 50 میلیون بزرگسال و همچنین 300000 كودك مبتلا به آرتریت هستند. مشخص نیست كه چه تعداد از این افراد به آرتروز زانو مبتلا هستند.

آرتروز زانو چه مراحلی دارد؟
آرتروز پنج مرحله دارد، رایج ترین نوع آرتریت كه زانوهای شما را درگیر می كند:

مرحله 0 (عادی): اگر در مرحله صفر هستید، زانوهای شما سالم هستند. شما آرتروز زانو ندارید.
مرحله 1 (مینور): مرحله 1 به این معنی است كه شما مقداری ساییدگی و پارگی در مفصل زانو دارید. احتمالا متوجه درد نخواهید شد.
مرحله 2 (خفیف): مرحله خفیف زمانی است كه ممكن است شروع به احساس درد و سفتی كنید، اما هنوز غضروف كافی برای جلوگیری از تماس واقعی استخوان ها وجود دارد.
مرحله 3 (متوسط): اگر در مرحله متوسط هستید، به خصوص هنگام دویدن، راه رفتن، چمباتمه زدن و زانو زدن، درد بیشتری خواهید داشت. احتمالاً پس از استراحت طولانی مدت (مانند اول صبح) متوجه آن خواهید شد. احتمالاً درد زیادی دارید زیرا غضروف بیشتر باریك شده و خارهای استخوانی زیادی وجود دارد.
مرحله 4 (شدید): آرتروز شدید به این معنی است كه غضروف تقریباً از بین رفته است. زانوی شما سفت، دردناك و احتمالاً بی حركت است. ممكن است نیاز به جراحی داشته باشید.
علت آرتروز زانو چیست؟
متخصصان ژن هایی را شناسایی كرده اند كه ممكن است باعث آرتریت از جمله آرتروز زانو شوند. شما ممكن است بدون اینكه بدانید ژنی مرتبط با آرتریت داشته باشید و یك ویروس یا آسیب می تواند باعث ایجاد آرتروز زانو شود.

اگرچه علت ناشناخته است، برخی از عوامل خطر احتمال آرتریت زانو را افزایش می دهند. عوامل خطر آرتروز، به طور خاص، عبارتند از:

سن: استئوآرتریت در افراد مسن بیشتر از بزرگسالان جوان و كودكان اتفاق می افتد.
ناهنجاری های استخوانی: اگر استخوان ها یا مفاصل شما به طور طبیعی كج هستند، در معرض خطر بیشتری برای آرتروز هستید.
نقرس: نقرس، همچنین نوعی آرتریت التهابی، ممكن است منجر به آرتروز شود.
جراحات: آسیب های زانو می تواند باعث آرتروز زانو شود.
فشار: فشار زیاد بر روی زانوهای شما ناشی از دویدن، ورزش یا انجام یك كار فعال می تواند منجر به آرتروز زانو شود.
وزن: وزن اضافی فشار بیشتری به زانوهای شما وارد می كند.
علائم و نشانه های آرتروز زانو چیست؟
علائم و نشانه های زیادی برای آرتروز زانو وجود دارد:

صداهای تق تق كردن، كلیك كردن، ساییدن یا ضربه خوردن (كرپیتوس)
مشكل در راه رفتن
درد مفاصل كه بسته به آب و هوا تغییر می كند (بهتر یا بدتر می شود)
سفتی مفصل
درد مفصل زانو كه به آهستگی پیشرفت می كند یا دردی كه به طور ناگهانی اتفاق می افتد
قرمزی پوست
تورم
زمانی كه زانوی شما می خواهد حركت كند قفل می شود یا می چسبد
داغی پوست
درد و تورم شایع ترین علائم آرتریت زانو هستند. برخی از درمان ها ممكن است شدت علائم شما را كاهش دهند یا حتی پیشرفت را متوقف كنند. اگر علائم آرتریت زانو را دارید به پزشك مراجعه كنید.

آیا آرتروز زانو باعث تورم می شود؟
یكی از علائم آرتریت زانو تورم است. تورم باعث می شود زانوی شما بزرگتر به نظر برسد.

آرتروز زانو چگونه تشخیص داده می شود؟
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما احتمالاً عكسبرداری با اشعه ایكس از زانوهای شما را برای بررسی آرتریت تجویز می كند. اشعه ایكس موارد زیر را باید نشان دهد:

نوع آرتریت
هر گونه تغییر در استخوان های شما
خارهای استخوانی
چقدر فاصله بین استخوان ها است. هرچه غضروف كمتر باشد، فضا باریكتر می شود. هر چه فضا باریكتر باشد، درد بیشتر می شود.
گاهی اوقات ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی آزمایش تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسكن توموگرافی كامپیوتری (CT) را پیشنهاد می دهند.

آرتروز زانو چگونه درمان می شود؟
پزشكان نمی توانند آرتروز زانو را درمان كنند. اما آنها نكاتی بازگو می كنند كه ممكن است شدت علائم شما را كاهش دهد و احتمالاً از بدتر شدن آرتریت جلوگیری كند، از جمله:

وزن سالم را حفظ كنید
با استفاده از فعالیت‌های كم‌تأثیر (شنا، دوچرخه‌سواری) به جای فعالیت‌های پرتحرك (دویدن سریع، تنیس) ورزش كنید. حدود 150 دقیقه در هفته ورزش كنید.
در كفش های خود از درج های ضربه گیر استفاده كنید
كمپرس گرم و یخ استفاده كنید.
زانوبند بپوشید
تمرینات فیزیوتراپی كه به انعطاف پذیری، قدرت و حركت كمك می كند را امتحان كنید.
طب سوزنی می تواند مفید باشد
همچنین می توانید داروها را امتحان كنید، از جمله:
استامینوفن
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (ایبوپروفن، ادویل، موترین)
مكمل های غذایی مانند گلوكزامین و كندرویتین سولفات
پمادها یا كرم هایی كه درد را تسكین می دهند
كورتیكواستروئیدها
مهاركننده های COX-2
داروهای ضد روماتیسمی اصلاح كننده بیماری (DMARDs).
از پزشك خود بپرسید كه آیا استفاده از داروها و مكمل های بدون نسخه برای آرتریت زانو برای شما خوب است یا خیر.

گزینه های غیر جراحی همیشه برای همه افراد مبتلا به آرتریت زانو جواب نمی دهد. شما ممكن است نیاز به انجام ی نوع جراحی داشته باشید، از جمله:

آرتروپلاستی
آرتروسكوپی
استئوتومی
اكثر افراد زمانی كه تحت عمل جراحی قرار می گیرند، آرتریت مرحله 4 دارند.

بهبودی از آرتروز زانو چقدر طول می كشد؟
بهبودی كامل از آرتروز زانو امكان پذیر نیست. با این حال، ممكن است به دلیل داروها، فیزیوتراپی و سایر درمان‌ها، درد، تورم و سفتی كمتری احساس شود.

چگونه می توانم خطر ابتلا به آرتروز زانو را كاهش دهم؟
بیشتر علل شناخته شده آرتریت زانو غیرقابل پیشگیری هستند و عبارتند از:

ژن ها
ناهنجاری های استخوانی
سالخورده
صدمات.
سعی كنید وزن مناسبی داشته باشید و از فعالیت هایی كه فشار زیادی به زانوهای شما وارد می كند اجتناب كنید. اگر علائم آرتریت زانو را دارید، درمان شوید.

آیا آرتروز زانو درمانی دارد؟
هیچ درمانی برای آرتروز زانو وجود ندارد. این یك وضعیت مادام العمر است. اما خبر خوب این است كه درمان می تواند برخی از علائم را تسكین دهد. درمان حتی ممكن است باعث كاهش یا جلوگیری از بدتر شدن بیماری شود.

آیا آرتروز زانو بدتر می شود؟
آرتروز زانو می تواند با گذشت زمان و فشار روی مفصل بدتر شود. درمان هایی مانند داروها و فیزیوتراپی را برای كاهش علائم و احتمالاً كاهش سرعت پیشرفت بیماری امتحان كنید.

دویدن برای آرتروز زانو مفید است؟
دویدن می تواند سلامت كلی شما را افزایش دهد و به كنترل وزن كمك كند. این می تواند میزان استرس را بر روی زانوهای شما كاهش دهد و اثر كلی آرتروز را كاهش دهد.

با این حال، برخی از هشدارها اعمال می شود:

كفش های محكم و مناسب را انتخاب كنید. در مورد محافظت از مفاصل، كفش‌ها دست كم گرفته می‌شوند.
در صورت وجود روی خاك، چمن و شن بدوید. آنها نرمتر از بتن هستند.
به هر دردی توجه كنید. اگر شروع به تجربه درد بیشتر از حد معمول كردید، یك یا دو روز استراحت كنید. اگر درد ادامه داشت به پزشك مراجعه كنید. یك درد غیر معمول ممكن است نتیجه چیزی غیر از آرتریت باشد.
اگرچه افراد مبتلا به آرتروز زانو می توانند با خیال راحت بدوند، با این حال بهتر است دویدن را كسانی انجام دهند كه سابقه ی دویدن های طولانی مدت را دارند.

دوندگان طولانی مدت فرم دویدن مناسبی را ایجاد كرده اند و حمایت عضلانی اطراف مفصل را توسعه داده اند.

هیچكس مبتلا به آرتریت نباید بدون مشورت پزشك و بدون سابقه ی ورزشی دویدن، شروع به دویدن كند.

اگر دویدن بخشی از برنامه تمرینی شما نبوده و متوجه شدید كه می خواهید شروع كنید، با پزشك خود صحبت كنید. آنها می توانند مزایا و خطرات فردی شما را مورد بحث قرار دهند و در مورد مراحل بعدی راهنمایی ارائه دهند.

نحوه ی تمرین ورزش های پر تحرك
به نظر می رسد بین آسیب مفاصل ناشی از ورزش های پر فشار و خطر ابتلا به آرتروز ارتباط وجود دارد. بهتر است قبل از اینكه شروع به فعالیت های پر تحرك كنید، تاثیرات آن را بر سلامتی خود بررسی كنید.

با این حال، این بدان معنا نیست كه باید تمرینات پرتحرك را كنار بگذارید. نكته كلیدی این است كه متفكرانه و با اعتدال تمرین كنید.

برای به حداقل رساندن علائم:

در ورزش‌های پرتحرك یا سایر فعالیت‌هایی كه شامل پرش‌های مكرر هر روز هستند، شركت نكنید. یك قانون كلی این است كه 2 یا 3 روز بین ورزش های پرتحرك استراحت كنید. تمرین شما باید فقط برای یك ساعت تاپ اجرا شود.
استفاده از زانوبند را در حین تمرین در نظر بگیرید. این می تواند به نگه داشتن زانوی شما در موقعیت مناسب كمك كند، به خصوص اگر آرتریت تراز شما را به خطر انداخته باشد.
اگر درد یا تورم خفیف دارید، پس از تمرین، در صورت تایید پزشك، از یك داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ناپروكسن (Aleve) استفاده كنید.
اگر قبلاً درگیر فعالیت‌های پر تاثیر نبوده‌اید، قبل از شروع با فیزیوتراپیست خود صحبت كنید. آنها می توانند شما را از تأثیر بالقوه ای كه این فعالیت ها روی زانوی آسیب دیده شما خواهد داشت، راهنمایی كنند.

توجه داشته باشید كه بالا و پایین پریدن تأثیری برابر با 7 تا 10 برابر وزن بدن شما روی مفاصل شما ایجاد می كند.

نحوه ی بالا رفتن از پله ها در بیماران مبتلا به آرتروز
اگرچه بالا و پایین رفتن از پله ها ممكن است به شما آسیب برساند، اما می تواند یك تمرین تقویتی خوب برای عضلات پا و لگن شما باشد.

ورزش مزیت دیگری نیز دارد و آن اثر محافظتی بر روی غضروف مفاصل یا مفصلی است. این برای كاهش سرعت شروع آرتروز بسیار مهم است.

غضروف مفصلی را به عنوان یك پوشش محافظ برای مفاصل خود در نظر بگیرید.

غضروف مفصلی به عنوان یك ضربه گیر عمل می كند و همچنین اصطكاك بین استخوان ها را در جایی كه در مفاصل به هم می رسند كاهش می دهد. با افزایش سن، این غضروف ممكن است از بین برود و منجر به درد و تورم مفاصل یا آرتروز شود.

تحقیقات نشان می‌دهد كه غضروف مفصلی سلامت غضروف را حفظ می‌كند و اجتناب از ورزش، منجر به آتروفی یا نازك شدن غضروف مفصلی می‌شود.

برای بالا رفتن ایمن از پله ها
راحت باشید و آرام بالا بروید: یك رویكرد آهسته و پیوسته می تواند به شما كمك كند تا ثبات خود را حفظ كنید.
برای پشتیبانی از نرده استفاده كنید: اگر در حال حاضر از عصا استفاده می كنید، با فیزیوتراپیست خود در مورد نحوه بهترین استفاده از آن در هنگام روی پله صحبت كنید.
برای جایگزینی كم ضربه، از دستگاه پله نورد استفاده كنید. هنگام استفاده از پله نورد موارد زیر را در نظر داشته باشید:

با یك تمرین كوتاه شروع كنید و به مرور زمان آن را افزایش دهید. انجام خیلی سریع می تواند مضر باشد.
ارتفاع را متناسب با نیاز خود تنظیم كنید. از ارتفاع كم شروع كنید و به تدریج به یك پله بالاتر بروید.
در صورت نیاز از نرده برای پشتیبانی استفاده كنید. مراقب باشید به ریل ها تكیه نكنید.
ماهیت آرتروز زانو
آرتروز یا استئرآرتریت زانو یك بیماری مزمن بسیار شایع است كه عوارض ثانویه جدی به همراه دارد و باعث اختلال عملكرد و محدودیت فعالیت سالمندان می شود. این بیماری همچنین هزینه های سنگینی به سیستم بهداشت و درمان جامعه تحمیل می كند. دكتر سیداحمد رئیس السادات دبیر دومین همایش تازه های آرتروز زانو با بیان این مطلب به خراسان می گوید: تاكنون درمان قطعی و دائمی برای آرتروز زانو شناخته نشده است اما روز به روز بر تنوع درمان های موقتی و نگه دارنده كه درد بیمار را كاهش می دهد و عملكرد مفاصل و كیفیت زندگی بیمار را بهبود می بخشد، افزوده می شود. نتایج مطالعات گسترده نشان می دهد كه كاهش وزن و ورزش درمانی بر كاهش درد و بهبود كیفیت زندگی بیماران تاثیر دارد اما تاكنون تاثیر درمان های دارویی تسكینی، تزریقات داخل مفصلی كورتن و هیالورونیك اسید به عنوان عامل پیشگیری كننده یا درازمدت قطعی آرتروز تایید نشده است.

درمان های غیرجراحی
وی درباره درمان های غیرجراحی و نقش آن در درمان آرتروز زانو می گوید: هنوز اتفاق نظر كلی وجود ندارد اما درباره انجام ورزش های هوازی، آبی و تمرینات مقاومتی و تقویتی اتفاق نظر بین متخصصان وجود دارد زیرا انواع مختلف ورزش در صورتی كه پزشك تجویز كند، از میزان درد می كاهد و سبب بهبود حركت و عملكرد مفاصل آرتروزی می شود. ورزش درمانی برای هر فرد متناسب با شرایط سنی و جسمی ، بیماری های همراه، شدت آرتروز و معاینات فیزیكی انجام می شود. نایب رئیس انجمن طب فیزیكی و توان بخشی ادامه می دهد: درست مانند هر نسخه دارویی كه در آن شكل دارو، دوز، زمان استفاده و ملاحظات و احتیاط های حین مصرف دارو مشخص است، انجام ورزش در بیماران نیز باید از سوی پزشك تجویز شود و نوع ورزش، شدت، طول مدت هر جلسه و تعداد جلسات در روز و هفته و احتیاط های لازم رعایت شود. نكته این جاست كه بسیاری از بیماران از نقش اساسی ورزش و تحرك جسمانی در كاهش درد آرتروز ناآگاهند و به دارو درمانی روی می آورند. در صورتی كه یكی از علل بروز بیماری، سبك زندگی نادرست است كه باید اصلاح شود. وی همچنین درباره استفاده از تردمیل و دوچرخه ثابت در مبتلایان به آرتروز می گوید: استفاده از دوچرخه ثابت با ارتفاع بلند صندلی به دلیل این كه بخشی از وزن بیمار به صندلی دوچرخه منتقل می شود و از فشار بر زانوها كم می كند، به ویژه در افراد چاق مناسب تر است. از سوی دیگر استفاده از وسایل ورزشی و تجهیزاتی كه قابلیت تنظیم براساس شرایط فیزیكی بیماران را ندارد از جمله وسایل نصب شده در پارك ها ممكن است به سلامت سالمندان آسیب برساند. باید دانست كه آرتروز زانو از یك سو سبب می شود به دلیل كم تحركی ناشی از درد، قدرت عضلات اطراف زانو كاهش پیدا كند و از طرف دیگر كاهش قدرت عضلات سبب ایجاد و افزایش شدت بیماری می شود. در بسیاری از بیماران نبود تناسب بین قدرت و انعطاف پذیری عضلات باعث تشدید آرتروز می شود. بنابراین علاوه بر ورزش های تقویتی عضلات به ویژه عضله چهارسر و نزدیك كننده های ران، انجام تمرینات كششی برای افزایش انعطاف پذیری عضلات پشت و كنار ران و حتی تمرینات تعادلی بسیار مفید است. همچنین پیاده روی یكی از مناسب ترین ورزش ها در مبتلایان به آرتروز زانو است اما فرد باید از حركت روی سطوح شیبدار به ویژه سرپایینی پرهیز كند.

لنگش و آرتروز زانو
به طور كلی آرتروز زانو در زنان شایع تر است و معمولا با درد و لنگش همراه است. سیدمنصور رایگانی رئیس انجمن طب فیزیكی و توان بخشی ایران با بیان این مطلب به فارس می گوید: با پیشرفت بیماری آرتروز در زنان، زانوها دچار انحراف می شود و به اصطلاح به شكل پرانتزی در می آید. یكی از عوارض زانوی پرانتزی لنگیدن است. بنابراین برخی افراد بالای 50 سال كه به آرتروز پیشرفته زانو مبتلا هستند، دچار لنگی می شوند و این مسئله به علت اختلال محور بیومكانیك زانو است كه در زمان راه رفتن به صورت لنگش خود را نشان می دهد. از دیگر دلایل لنگیدن می توان به مشكلات مفصل لگن، آرتروز لگن، دردهای ستون فقرات و اندام های تحتانی اشاره كرد كه به لنگیدن فرد منجر می شود و معمولا با درد همراه است.

روش جدید درمان آرتروز
طی چند سال اخیر استفاده از روش درمانی موسوم به تزریقات سرم غنی از پلاكت (PRP) رو به گسترش است. به گفته دكتر رئیس السادات شواهد علمی موجود حاكی است كه این شیوه به شرط این كه توسط متخصصان و به دور از منفعت طلبی انجام شود، اثر مفید درمانی امیدواركننده ای دارد و تاكنون عارضه جانبی قابل توجهی هم نداشته است. در این روش برای تهیه پلاسمای غنی از پلاكت 20تا50 سی سی از خون بیمار گرفته می شود سپس طی مراحل سانتریفوژ 3 تا 6 سی سی پلاسمای غنی از پلاكت كه غلظت پلاكت آن 4تا6 برابر خون فرد است به دست می آید. به طور معمول برای درمان 5 سی سی از محصول به دست آمده به بیمار تزریق می شود. این تزریق مقداری دردناك است اما برای این كه تزریق ماده بی حسی ممكن است از اثرات درمانی آن بكاهد، سعی می شود تزریق بدون افزودن ماده بی حسی و ضددرد انجام شود. طی 2تا3 روز اول پس از تزریق بیمار درد خواهد داشت و احساس سنگینی، تورم و گرمی در ناحیه تزریق می كند اما این واكنش ها معمولا طی یك تا 2 هفته اول از بین می رود.وی تاكید می كند: علاوه بر این كه پزشك باید بیمار را ویزیت كند و شرح حال و سوابق بیماری را بگیرد، انجام آزمایش های كلی و تصویربرداری ضروری است. یك هفته قبل از درمان و طی چند هفته پس از درمان با PRP باید از مصرف داروهایی كه فعالیت پلاكت ها را مختل می كند از جمله كورتن، داروهای ضدالتهابی غیركورتنی شامل آسپرین، بروفن، ناپروكسن، دیكلوفناك، پیروكسیكام و ژلوفن اجتناب شود. اما استفاده از داروهای ضد درد موضعی و استامینوفن خوراكی ممنوعیتی ندارد.

درمان آرتروزبا روشPRP
مروی- پزشكان متخصص دوره دیده در رشته های طب فیزیكی و توان بخشی، روماتولوژی، طب ورزشی و ارتوپدی افرادی هستند كه توان انتخاب صحیح بیمار و انجام درمان با روش PRP را دارند. دكتر سیداحمد رئیس السادات دبیر انجمن طب فیزیكی و توان بخشی ایران با بیان این مطلب می گوید: با توجه به این كه این درمان هنوز به عنوان درمان استاندارد معمول شناخته نشده است، توصیه می شود بیماران حتما به مراكز ذی صلاح دانشگاهی و متخصصان مربوطه مراجعه كنند. آنچه در این میان مهم است، نظارت دقیق مراجع مسئول است كه عملا با توجه به پراكندگی و وسعت ارائه این خدمات آن هم در مراكز بدون پروانه كار بسیار دشواری است. طبق تحقیقات اثر قطعی این روش لااقل 6 ماه است و با توجه به این كه عوارض استروئیدهای تزریقی را ندارد باید به هزینه آن توجه بیشتری كرد.