بسیاری از گذشتگان براساس یافتههای طب سنتی در زمان ابتلا به برخی بیماریها همچون سرماخوردگی باورهای تغذیهای مختلفی داشتند كه تا امروز نیز برخی از این باورها به نسل جدید انتقال یافته است.
به گفته آنان برای التیام علائم سرماخوردگی باید دور آش كشك دار و شیر خط بكشیم، لیمو شیرین بخوریم و به دنبال هندوانه برویم و آب یا به اصطلاح گل آن را بخوریم، هیچ نوع ادویهای به غذاهایمان نزنیم، خربزه و انگور نخوریم و هزاران باید و نباید تغذیهای دیگر را رعایت كنیم.
سرماخوردگی دوباره رایجتر میشود و اكنون پس از كاهش محدودیتهای قرنطینه، مردم با هم مخلوط میشوند.
در زیر، كارشناسان اعتبار شش باور در مورد سرماخوردگی را مورد بررسی قرار دادند تا مشخص كنند كه در هنگام ابتلا به آن چه باید بكنید.
با بازگشت به سطوح اختلاط اجتماعی قبل از قرنطینه، سرماخوردگی بسیار رایج شده است.
ما از دو متخصص خواستیم تا برخی از باورهای رایج در مورد سرماخوردگی را بررسی كنند.
علائم سرماخوردگی می تواند با آنفولانزا یا كووید-19 متفاوت باشد.
آیا می توان با سرماخوردگی دچار سرماخوردگی شد؟
سرماخوردگی در زمستان بیشتر می شود. مانند سایر عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی (در بینی، گلو و نای) معمولاً توسط یك ویروس ایجاد می شود. ممكن است كمی حقیقت در این ایده وجود داشته باشد كه سرماخوردگی میتواند باعث سرماخوردگی شما شود، زیرا با تغییر دما، این امر میتواند پوشش گلو و نای ما را تغییر دهد، كه احتمالاً میتواند عفونت سلولها را برای ویروسها آسانتر كند. با این حال، دلیل اصلی سرماخوردگی ما در زمستان، گذراندن زمان بیشتری در داخل، نزدیكتر به افراد دیگر است – محیطی عالی برای انتقال ویروس ها.
چسباندن سیر به بینی كمكی می كند؟
چسباندن چیزی به بالای بینی، جریان مخاط را مسدود می كند، بنابراین هنگامی كه آن را خارج می كنید، جریان شروع می شود و مخاط می چكد یا حتی از بینی شما خارج می شود. مخاط نه تنها به به دام انداختن و حذف پاتوژن ها از جمله ویروس ها كمك می كند، بلكه حاوی آنتی بادی است و می تواند میزان عفونی بودن و انتشار ویروس ها را كاهش دهد. پس این ایده خوبی نیست.
سیر حاوی طیف وسیعی از تركیبات است كه ممكن است بینی را تحریك كند، و به یاد داشته باشید چسباندن هر چیزی روی بینی ایده خوبی نیست. ممكن است به پوشش آسیب برساند و منجر به خونریزی یا حتی گیر كردن شود. بنابراین واقعاً كمكی نمی كند و می تواند مضر باشد.
آیا داروهای گیاهی می توانند از سرماخوردگی جلوگیری كنند؟
داروهای گیاهی مختلف ادعا میكنند كه از سرماخوردگی پیشگیری میكنند یا بهبودی را تسریع میكنند. مردم اغلب از اكیناسه نام می برند، خانواده ای از گیاهان كه در آمریكای شمالی رشد می كنند. برخی كارآزماییها یك اثر پیشگیرانه كوچك را پیشنهاد كردهاند، اما شواهد كاهش آماری قابلتوجهی را در سطح بیماری نشان نمیدهند. زردچوبه همچنین به عنوان یك داروی پیشگیری كننده شناخته می شود، اما هیچ مدرك محكمی برای اثربخشی آن نیز وجود ندارد.
آیا ویتامین C می تواند كمك كند؟
لینوس پاولینگ، دانشمند برنده جایزه نوبل، پیشنهاد كرد كه ویتامین C در دوزهای بالا می تواند درمان موثری برای بسیاری از عفونت های ویروسی باشد. اما یك بررسی كاكرین، یك سیستم بسیار قوی كه در آن محققان شواهد را ارزیابی میكنند، نشان داد كه ویتامین C از سرماخوردگی جلوگیری نمیكند، اما ممكن است مدت آن را در برخی افراد كاهش دهد. از آنجایی كه مكمل های ویتامین C حدود 200 میلی گرم در روز كم خطر محسوب می شوند، برخی پیشنهاد می كنند كه این یك استراتژی معقول برای كاهش اثرات سرماخوردگی است.
آیا ویتامین D از سرماخوردگی جلوگیری می كند؟
ویتامین D از یك ویتامین آفتاب مرتبط با استخوانهای سالم به كاهش خطرات مربوط به همه چیز از بیماری قلبی و دیابت گرفته تا ویروسها تبدیل شده است. این شامل علاقه زیادی به ویتامین D به عنوان راهی برای كمك به ما در مبارزه با آنفولانزا و اخیراً COVID-19 است.
آزمایشهای آزمایشگاهی نشان میدهد كه ویتامین D در حمایت از ایمنی مهم است و این در مبارزه با ویروسها حیاتی است. مشكل ممكن است این باشد كه برخی افراد سطح ویتامین D ناكافی دارند. نور خورشید به ما اجازه می دهد ویتامین D خود را بسازیم - اما این در زمستان كمتر اتفاق می افتد. بنابراین این احتمال وجود دارد كه مصرف مكملهای ویتامین D طبق توصیه دولت بریتانیا در زمستان معقول باشد تا به اندازه كافی دریافت كنید و این ممكن است به جلوگیری از سرماخوردگی كمك كند
سوپ مرغ چطور؟
سوپ مرغ در طول اعصار برای درمان سرماخوردگی مورد استفاده قرار گرفته است و مانند عسل ممكن است فوایدی در مدیریت علائم داشته باشد. اما بعید است كه تأثیر زیادی در از بین بردن عفونت داشته باشد. آب موجود در سوپ به هیدراتاسیون كمك می كند، كه اغلب در هنگام سرماخوردگی مشكل ساز است. مانند بیشتر نوشیدنی های گرم می تواند به تسكین سینوس های دردناك كمك كند. مطالعاتی وجود دارد كه به تأثیر آن بر سلول های سیستم ایمنی بدن ما می پردازد، اما شواهد به دست آمده از آنها به دور از قطعیت است.
متاسفانه هیچ درمان معجزه آسایی برای سرماخوردگی وجود ندارد. برخی از توصیهها ممكن است مفید باشند، و معمولاً مضر نیستند، مانند دریافت ویتامین C و D كافی. اما برخی دیگر قطعا ارزش امتحان كردن ندارند و میتوانند خطرناك باشند، مانند گذاشتن سیر روی بینی. بهترین كار این است كه مقدار زیادی استراحت كنید و مایعات زیادی بنوشید تا هیدراته بمانید.
موادی كه به بهبود سرماخوردگی كمك می كنند
هنگامی كه یك رژیم غذایی مناسب و متعادل می خورید، بسیاری از چیزهای دیگر در جای خود قرار می گیرند كه بدن شما را به خوبی كار می كند. غذاهایی كه سرشار از مواد مغذی هستند به مبارزه با عفونت ها كمك می كنند و ممكن است به پیشگیری از بیماری كمك كنند. آنها هم خوشمزه هستند!
آنتی اكسیدان ها
آنتی اكسیدان ها می توانند به تقویت سیستم ایمنی شما كمك كنند. آنتی اكسیدان ها كه شامل بتا كاروتن و ویتامین های C و E می شود مواد مغذی ضروری هستند و می توانند به تقویت سیستم ایمنی شما كمك كنند. آنها به محافظت از بدن شما در داخل كمك می كنند. یكی از راههای انجام این كار، هدف قرار دادن «رادیكالهای آزاد» است، كه مولكولهایی هستند كه میتوانند به چیزهایی از جمله غشای سلولی آسیب برسانند. با از بین بردن قدرت مخرب آنها، آنتی اكسیدان ها ممكن است به شما كمك كنند سالم بمانید یا در صورت بیمار شدن سریعتر بهبود پیدا كنید.
بهترین راه برای گنجاندن آنها در رژیم غذایی، مصرف بیشتر میوه ها و سبزیجات است. اگر آنها را می پزید، تا حد امكان از مایعات كمتری استفاده كنید تا مواد مغذی موجود در غذا حفظ شود.
بیشتر سازمان های بهداشتی خوردن روزانه 5 تا 9 وعده میوه و سبزیجات را توصیه می كنند. این به شما مقدار زیادی آنتی اكسیدان می دهد. به عنوان مثال، یك چهارم طالبی تقریباً نیمی از بتاكاروتن مورد نیاز در روز را به شما می دهد. به علاوه، منبع غنی ویتامین C است و اسفناج به شما بتاكاروتن، ویتامین C، اسید فولیك و منیزیم می دهد.
غذاهای غنی از بتاكاروتن و سایر كاروتنوئیدها عبارتند از: زردآلو، مارچوبه، جگر گاو، چغندر، كلم بروكلی، طالبی، هویج، ذرت، گواوا، كلم پیچ ، انبه، خردل و كلم سبز، شلیل، هلو، گریپ فروت صورتی، كدو تنبل، زردآلو. و زمستان)، سیب زمینی شیرین، نارنگی، گوجه فرنگی و هندوانه.
غذاهای غنی از ویتامین C عبارتند از: كلم بروكلی، طالبی، گل كلم، كلم پیچ، كیوی، آب پرتقال، پاپایا، فلفل قرمز، سبز یا زرد، سیب زمینی شیرین، توت فرنگی و گوجه فرنگی.
غذاهای غنی از ویتامین E عبارتند از: بادام، روغن ذرت، روغن جگر ماهی، فندق، خرچنگ دریایی، كره بادام زمینی، روغن گلرنگ، استیك ماهی قزل آلا و تخمه آفتابگردان.
بیوفلاونوئیدها
غذاهای سرشار از بیوفلاونوئید نیز ممكن است به شما كمك كند سالم بمانید. تحقیقات نشان می دهد كه این مواد مغذی كلیدی به تقویت فعال شدن سیستم ایمنی كمك می كنند. این مواد طبیعی با ویتامین C در گیاهان همراه بوده و به عنوان یك آنتی اكسیدان عمل می كنند.
منابع غذایی : شما می توانید بیوفلاونوئیدها را در پالپ و هسته سفید كه از مركز مركبات، فلفل سبز، لیمو، لیمو ترش، پرتقال، گیلاس و انگور عبور می كند، پیدا كنید. كوئرستین یك بیوفلاونوئید بسیار غلیظ است كه در بروكلی، مركبات و پیاز قرمز و زرد یافت می شود.
گلوتاتیون
گلوتاتیون یكی دیگر از مواد مغذی است كه به سیستم ایمنی كمك می كند تا به خوبی كار كند تا بتواند با عفونت ها مبارزه كند.
منابع غذایی : می توانید آن را از كلم بروكلی، كلم بروكسل، كلم، گل كلم، اسفناج و سایر سبزیجات چلیپایی تهیه كنید.
فیتوكمیكال ها
غذاهای سرشار از فیتوكمیكال نیز برای سلامتی مهم هستند. فیتوكمیكال ها در همه گیاهان وجود دارند، بنابراین رژیم غذایی حاوی انواع غلات، میوه ها و سبزیجات این مواد سالم را به شما می دهد.
منابع غذایی: سیب، زردآلو، كلم بروكلی، كلم بروكسل، كلم، هویج، گل كلم، سیر، حبوبات، پیاز، فلفل قرمز ، سویا، سیب زمینی شیرین و گوجه فرنگی.
پروتئین
برای ساختن و ترمیم بافت بدن و مبارزه با عفونت های ویروسی و باكتریایی به پروتئین نیاز دارید . مطمئن شوید كه منابع بدون چربی مانند لوبیا و سویا، گوشت گاو بدون چربی و مرغ یا بوقلمون بدون پوست را انتخاب می كنید.
سوپ مرغ
حداقل در دو مطالعه تحقیقاتی به نظر می رسد سوپ مرغ به مبارزه با سرماخوردگی كمك می كند. این به رفع احتقان بینی و همچنین مخاط نازك كمك می كند تا بهتر بتوانید آن را سرفه كنید. همچنین، تحقیقات نشان می دهد كه ممكن است یك اثر ضد التهابی خفیف داشته باشد كه می تواند به كاهش علائم سرماخوردگی كمك كند .
چای داغ
نوشیدن چای داغ یكی دیگر از درمان های خانگی عالی است. چای داغ به رقیق شدن مخاط و اطمینان از هیدراتاسیون مناسب بدن كمك می كند. چای سبز و سیاه سرشار از فلاونوئیدها هستند كه آنتی اكسیدان های قوی هستند.
طب سنتی و باورهای تغذیه ای در مورد سرماخوردگی
بسیاری از گذشتگان براساس یافتههای طب سنتی در زمان ابتلا به برخی بیماریها همچون سرماخوردگی باورهای تغذیهای مختلفی داشتند كه تا امروز نیز برخی از این باورها به نسل جدید انتقال یافته است. به گفته آنان برای التیام علائم سرماخوردگی باید دور آش كشك دار و شیر خط بكشیم، لیمو شیرین بخوریم و در این سرمای نفسگیر به دنبال هندوانه برویم و آب یا به اصطلاح گل آن را بخوریم، هیچ نوع ادویهای به غذاهایمان نزنیم، خربزه و انگور نخوریم و هزاران باید و نباید تغذیهای دیگر را رعایت كنیم.
دكتر سیدرضا رضایی دریاكناری، پزشك و متخصص طب سنتی ایران درخصوص درستی و نادرستی باورهای تغذیهای در مورد سرماخوردگی میگوید: از دیدگاه طب سنتی بیشتر این باورها درست است، اما مواردی از آن به اشتباه نقل شده است. به گفته این متخصص، سرماخوردگی بر اثر ورود سرما به بدن ایجاد میشود و واكنش بدن نسبت به سرما افزایش حرارت و بروز تب است. تب گرم است و برای فرونشاندن آن باید اغلب از خوردنیهای سرد و خنك استفاده شود و نباید دارودرمانی كرد. همانگونه كه پیامبر اسلام فرمودهاند زكام را درمان نكنید، چون عقیده بر این است هنگام سرماخوردگی باید به بدن فرصت خروج مواد دفعی از مغز داده شود. مصرف انواع غذاهای آبكی بهخصوص آشجو كه همراه هویج، شلغم و گشنیز تهیه شده باشد بسیار خنك است و سبب روان شدن و خروج اخلاط غلیظ پشت حلق میشود.
دكتر رضایی ضمن اشاره به این كه افراد در زمان بیماری ضعیف میشوند و باید از غذاهای لطیف و نرم كه برای هضم به انرژی زیادی نیاز ندارد استفاده كنند میگوید: افراد در زمان ابتلا به سرماخوردگی بهتر است گوشت قرمز نخورند و برای تقویت بنیه سوپجو را همراه گوشت جوجه محلی یا بلدرچین طبخ و میل كنند.
سرماخوردهها كشك بخورند یا نخورند؟
از قدیم گفتهاند اگر در زمان سرماخوردگی از غذاهای كشكدار استفاده شود حال بیمار وخیم میشود و تب میكند. دكتر رضایی، مصرف مقادیر كم كشك در غذای افراد سرماخورده را خالی از اشكال میداند و میگوید در منابع طب سنتی بهصورت علمی به این موضوع پرداخته نشده است؛ اما چون فرآوردههای لبنی بهخصوص كشك و قرهقروت میتوانند در زمان بیماری بر میزان برخی از اخلاط بدن بیفزایند و بدن را به زحمت بیندازند، بهتر است در این دوره كمتر مصرف شوند.
ترش یا شیرین، لیمو بخورید!
گفته میشود مصرف مرتب لیموشیرین هنگام سرماخوردگی از وخامت بیماری میكاهد. دكتر رضایی در این خصوص میگوید: تمامی مركبات به دلیل داشتن انواع ویتامینها و طبع خنك برای التیام علائم سرماخوردگی مفیدند؛ اما لیموشیرین و بعد از آن پرتقال كبابی منفعت بیشتری دارند. یك عدد پرتقال شیرین را به سیخ بكشید و آنقدر كباب كنید تا پوستش تغییر رنگ دهد سپس پوست را جدا كنید و گوشت میوه را بخورید. همچنین اگر لیمو شیرین در دسترس نبود میتوانید از لیموترش استفاده كنید؛ البته به این روش كه یك قاشق عسل را درون یك لیوان آب گرم حل كنید و مقادیری آب لیموترش به آن بیفزایید. همچنین میتوانید به جای آبلیمو از آب نارنج یا ترنج كه این روزها در بازار موجود است، استفاده كنید. ترنج در مقایسه با نارنج و دیگر مركبات فواید بیشتری دارد. توصیه اصلی این است كه در زمان سرماخوردگی فقط از مركبات شیرین استفاده شود تا باعث آسیب و سوزش گلو نشود.
سركه و ترشی چطور؟
اگر مصرف لیموترش و آب نارنج برای سرماخوردگی مفید است، پس چرا گفته میشود از مصرف ترشیجات خانگی در زمان ابتلا به سرماخوردگی خودداری كنید؟ این متخصص طب سنتی پاسخ میدهد: انواع ترشیجات، سركه و آبغوره اگر بهتنهایی خورده شوند به ضعف سیستم عصبی و تضعیف سیستم ایمنی بیمار منجر میشود. بیشتر افراد هنگام بیماری، بدن رنجور و ضعیفی دارند و مصرف خوراكیهای ترش این ضعف را تشدید میكند. البته اگر سركه همراه عسل خورده شود اشكالی ندارد، اما خوب است بدانید ترشی آب نارنج، ترنج و لیمو نسبت به آبغوره و سركه عوارض عصبی ندارد.
پیاز را از قلم نیندازید
گفته میشود اگر در فصول سرد سال هر روز چند حبه سیر یا پیاز برش خورده را بو كنید سرما نمیخورید. دكتر رضایی میگوید سیر و پیاز به دلیل تركیبات گوگردی، ضدعفونیكننده محیط هستند و تا حدود زیادی افراد را از ابتلا به سرماخوردگی ایمن میكند. در روایات آمده است به هر منطقهای كه وارد میشوید ابتدا پیاز آن شهر را بخورید تا از بیماری در امان بمانید. اعتقاد بر این است پیاز هر منطقه قدرت فوقالعادهای در مقابله با میكروبهای آن منطقه دارد. به توصیه دكتر رضایی افرادی كه به كربلا، مكه و سوریه سفر میكنند یا سفرهای خارجی زیادی میروند بهتر است در غذاهایشان پیاز را از قلم نیندازند.
اما آیا میتوان برای كوتاه كردن مدت بیماری در زمان ابتلا به سرماخوردگی از سیر و پیاز استفاده كرد؟ این متخصص پاسخ میدهد سیر و پیاز طبع گرمی دارند و بهخصوص مصرف و استشمام سرخ شده آن در زمان ابتلا به سرماخوردگی مناسب نیست.
انگور، خربزه و هندوانه چه تكلیفی دارند؟
در زمان ابتلا به سرماخوردگی، خوردن انگور برای سینه خوب نیست و خربزه توصیه نمیشود. به گفته دكتر رضایی از دیدگاه طب سنتی، انگور و خربزه غیر از بحث گرمی، دارای تركیبات آلرژیك با اثرات نامطلوب هستند و میتوانند سبب وخامت حال بیمار شوند. خوردن هندوانه یا آب آن نیز برای التیام سرماخوردگی پایه علمی ندارد. البته از نظر تامین آب بدن در افراد تبدار و داشتن طبع خنك میتواند تا حدودی مفید باشد. این متخصص طب سنتی به افرادی كه با شروع فصل سرد سال همزمان با سرماخوردگی سینوزیتشان عود میكند، توصیه میكند از بخور اسطوخودوس، مرزنجوش و تخم گشنیز با هم استفاده كنند. برای نرمی سینه و گلو و التیام سرفه، از چهار تخم كه لعاب خوبی دارد بهره ببرند و اگر سرماخوردگیشان همراه با تب نیست و علائمی چون خستگی و دردهای عضلانی دارند از بادكش استفاده كنند و دمكرده دارچین و زنجبیل بخورند و اگر هم سرماخوردگی همراه با تب است دوش آب ولرم بگیرند و دمنوش گل بنفشه و ختمی بنوشند.