دسترسی مناسب به آب بهداشتی سالم،‌ جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب، رعایت بهداشت فردی و... همگی از عوامل موثر جلوگیری از گسترش شیوع وبا است كه اگر هركدام از عوامل به درستی رعایت نشود ممكن است شاهد گسترش بیماری باشیم.

دكتر مریم مسعودی‌فر درباره شیوع بیماری وبا، گفت: بر اساس برآورد سازمان جهانی بهداشت بیماری وبا هنوز در تعدادی از كشورهای دنیا تهدید محسوب می‌شود و در منطقه ما اندمیك است. سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند كه 47 كشور در دنیا هستند كه این بیماری را بومی دارند؛ به همین دلیل هدف گذاری كرده است كه تا سال 2030 بتواند این تعداد را به حداقل رسانده و خطر مرگ و میر ناشی از وبا را كاهش دهد.

وی افزود: برخی از كشورهایی كه بیماری وبا در آنها بومی و اندمیك است در مجاورت ما قرار دارند كه سبب می‌شود همه‌ ساله تعدادی از موارد بیماری را داشته باشیم. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی از اواخر سال 2021 و از ابتدای سال 2022 افزایش موارد وبا را در تعدادی از كشورهای همجوار خود داشته‌ایم.

عوامل موثر در گسترش شیوع وبا
او با اشاره به اینكه بیماری وبا به شدت با محیط زندگی افراد در ارتباط است، تصریح كرد: دسترسی مناسب به آب بهداشتی سالم،‌ جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب، رعایت بهداشت فردی و... همگی از عوامل موثر جلوگیری از گسترش شیوع وبا است كه اگر هركدام از عوامل به درستی رعایت نشود ممكن است شاهد گسترش بیماری باشیم. از سوی دیگر ما در منطقه وارد سال‌های كم بارش و خشكسالی شده‌ایم و از طرفی با جابه‌جایی‌های جمعیتی شكل گرفته دسترسی به آب بهداشتی سالم تحت تاثیر قرار گرفته است كه می‌تواند عاملی برای شیوع مجدد بیماری باشد.

وضعیت مبتلایان در ایران
وی درباره تعداد موارد مبتلا به وبا در ایران، اظهار كرد: طی سال‌های 99 و 1400 هر سال كلا یك مورد ابتلا به وبا داشته‌ایم. در واقع وبا در ایران كنترل شده است و به عنوان یك دغدغه مطرح نیست. امسال نیز تاكنون كمتر از 10 مورد مشكوك وبا به ما گزارش شده است. در واقع بعد از افزایش موارد مبتلا به وبا در زائرینی كه سال 1396 به عراق تردد داشتند، دیگر تعداد موارد حتی پیش از شیوع كرونا هم كمتر از 10مورد بوده است.

او ادامه داد: روال بررسی موارد وبا در كشور به این صورت است كه كسانی‌ كه با تابلوی علائم اسهال حاد آبكی مراجعه می‌كنند و شك به وبا برایشان مطرح می‌شود، آزمایش‌شان در آزمایشگاه‌هایی كه به این منظور در سطح شهرستان تعریف شده چك می‌شود و اگر به عنوان مورد مثبت اعلام شد، باید به آزمایشگاه دانشگاه بیاید تا مجددا تایید شود. در مرحله آخر نیز تایید نهایی در آزمایشگاه مرجع صورت می‌گیرد تا مطمئن شویم فرد مشكوك واقعا به وبا مبتلا شده است یا خیر. تاكنون موارد مشكوك در آزمایشگاه‌های منطقه‌ای تایید شدند.

مسعودی‌فر، ادامه داد: تمام این افراد مشكوك سابقه سفر به كشورهای همجوار را داشتند. شیوع وبا در كشورهای منطقه وجود دارد، پس اصل این است كه ترددهای بین مرزی ایمن شوند تا سلامت مسافرین و زائرین با رعایت بهداشت حفظ شود.
هشدار گسترش وبا در فصول گرم سال
او با تاكید بر اینكه شیوع و گسترش وبا در فصل تابستان بیش از سایر فصول است، بیان كرد: خطر بیماری وبا در تمام فصول وجود دارد اما منطقا بیشترین انتظار بروز موارد بیماری وبا در كشور ما تقریبا از اوایل اردیبهشت تا آبان‌ ماه است.

رئیس اداره بیماری‌های منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت، بیان كرد: در مورد بیماری وبا دو نگرانی عمده داریم؛ اول آنكه بیماری سرایت پذیری بالایی دارد و دوم اینكه اگر به موقع درمان نشود می‌تواند با كشندگی بالای 50 درصد همراه باشد. اگر اقدامات پیشگیری در حین سفر یا در طول فعالیت روزانه به درستی انجام شود و اگر فردی كه علائم مشكوك بیماری را داشت به سرعت به مركز بهداشتی مراجعه كند تا درمان مناسب آغاز شود این خطر به شدت كاهش می‌یابد و حتی مرگ و میر ناشی از وبا به كمتر از یك درصد می‌رسد.

او تاكید كرد: مهم‌ترین نكته این است كه در هر مسافرت و ترددی از آب آشامیدنی سالم استفاده كنیم و به هیچ عنوان از آب‌های روان برای آشامیدن استفاده نكنیم. نكته مهم دیگر رعایت بهداشت دست‌ها و شست‌و شوی آنها است. درواقع می بایست قبل و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از طبخ و خوردن غذا حتما دست‌های خود را بشوییم. همچنین باید دقت شود تا میوه و سبزیجات به درستی شسته و ضدعفونی شوند.

راه‌های انتقال وبا
وی درباره دوره كمون بیماری پس از ورود باكتری به بدن، گفت: دوره كمون از 12 ساعت تا 5 روز متغیر است. طول دوره بیماری نیز به طور متوسط دو تا سه روز است. میكروارگانیسم وبا از طریق دهان با خوردن مواد غذایی آلوده وارد بدن شده و از طریق مدفوع دفع می‌شود؛ بنابراین ممكن است فرد بیمار حتی یك هفته تا 10 روز بعد از بیماری، میكروارگانیسم را از طریق مدفوع دفع كند. نكته حائز اهمیت این است كه مبتلایان به وبا در 80 درصد موارد یا دچار علائم بالینی نمی‌شوند و یا علائم خفیفی از خود نشان می‌دهند اما حتی افراد فاقد علائم نیز میكروارگانیسم را دفع می‌كنند كه به همین دلیل بر دفع بهداشتی فاضلاب تاكید می‌شود.

مسعودی‌فر با اشاره به این كه روش اصلی انتقال وبا استفاده از آب یا مواد غذایی آلوده به میكروب است، ادامه داد: انتقال فرد به فرد با دست دادن یا روبوسی كردن معمولا خیلی به ندرت ممكن است رخ دهد. راه معمول انتقال بیماری این است كه اگر فرد بیمار پس از اجابت مزاج دست خود را نشوید و به سطوح بزند، سایرین را هم آلوده می‌كند.

تاكید بر لزوم آب درمانی خوراكی پس از ابتلا به وبا
وی افزود: اگر افراد به موقع برای درمان مراجعه كنند میزان كشندگی وبا به كمتر از یك درصد می‌رسد. اصل عارضه وبا برای افراد، كم آبی ناشی از بروز وبا است كه مهم‌ترین كار این است كه اگر فرد دچار اسهال و استفراغ شد حتما جایگزین كردن آب و الكترولیت‌ها را انجام دهد و به مراكز درمانی مراجعه كند. برخی افراد مانند خانم‌های باردار، افراد دچار سوء تغذیه و بیماران زمینه‌ای بیشتر در معرض خطر نشان دادن تابلوی علائم بیماری هستند كه باید به سرعت مایع‌ درمانی خوراكی را با محلول ORS آغاز كند. باید هر یك بسته از پودر در یك لیتر آب حل شود تا جایگزین مایعات از دست رفته بدن شود. در صورتی كه فرد به دلیل استفراغ تحمل مایع درمانی خوراكی را ندارد یا كم آبی، بدن او را به سمت ضعف و بی‌حالی سوق می‌دهد باید به مراكز درمانی مراجعه كند تا مایع درمانی وریدی آغاز شود.

آنتی‌بیوتیك درمانی خودسرانه؛ ممنوع
او تاكید كرد: برای هر بیماری مهم‌ترین توصیه این است كه به هیچ عنوان خودسرانه آنتی‌بیوتیك مصرف نشود. برای بیماری وبا توصیه این است كه ارزیابی توسط پزشك انجام شود و در صورتی كه تابلوی بیماری شدید بود باید همراه با مایع درمانی با نظر پزشك آنتی بیوتیك هم مصرف كنند.