مسعود صادقی،متخصص اپتومتری، در آستانه برگزاری بیست و پنجمین كنگره سراسری اپتومتری ایران، از عدسی‌های تماسی به عنوان یكی از پركاربردترین تجهیزات پزشكی در سطح دنیا نام برد و گفت: استفاده از عدسی‌های تماسی بعد از معرفی عدسی‌های تماسی نرم هیدروژل بسیار گسترش پیدا كرد و در حال حاضر با توجه به تنوعی كه انواع كنتاكت لنزها از نظر جنس و طراحی دارند، در سطح دنیا بسیار پركاربرد و مورد استفاده هستند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی با عنوان این مطلب كه یكی از مهمترین سؤالاتی كه ما همیشه با آن مواجه هستیم این است كه آیا مصرف عدسی‌های تماسی می‌تواند در همه مصرف‌كننده‌ها به یك میزان ریسك بیماری‌ها و عفونت‌های چشمی را افزایش بدهد، افزود: برای پاسخ به این سوال دانستن مكانیسم‌های دفاعی چشم نقش مهمی دارند؛ چشم انسان مكانیزم‌های دفاعی متعددی دارد كه مهم‌ترین آنها حضور اشك و آنزیم‌های داخل آن از جمله لیزوزیم و لاكتوفرین در كنترل عفونت‌های چشمی، شستشوی سطح چشم و مكانیسم پلك‌زدن برای حركت دادن و دور كردن میكروارگانیسم‌های بیماری زا از سطح چشم است.

وی ادامه داد: همین طور اپیتلیوم قرنیه و اپیتلیوم ملتحمه دارای اتصالات بین سلولی بسیار محكمی هستند كه به جز انواع خاصی از میكروارگانیسم‌ها بقیه انواع میكروارگانیسم‌هایی كه در سطح چشم قرار می‌گیرند، امكان نفوذ راحت به بافت‌های زیرین را ندارند. بنابراین هنگامی كه یك عدسی تماسی در سطح چشم قرار می‌گیرد اگر بتواند باعث اختلال در این مكانیسم‌های دفاعی بشود طبیعتاً می‌تواند افزایش ریسك عفونت را برای مصرف‌كننده به دنبال داشته باشد.

صادقی گفت: جنس عدسی تماسی هم نقش مهمی دارد، عدسی‌های تماسی سخت به دلیل سطح صیقلی و تمایل به چسبندگی كمتر برای عوامل بیماری زا معمولاً ریسك عفونت‌های كمتری دارند و عدسی‌های تماسی نرم بالعكس می‌توانند پتانسیل بیشتری برای چسبیدن میكروارگانیسم‌ها و انتقال آنها به داخل چشم داشته باشند. اینجاست كه نقش مصرف‌كننده در رعایت نكات بهداشتی و روش صحیح ضدعفونی كردن عدسی‌های تماسی مطرح می‌شود.

این متخصص اپتومتری ابراز كرد: بنابراین چنانچه مصرف‌كننده‌ای بتواند طبق آموزش‌های داده شده و با استفاده از مواد ضدعفونی‌كننده صحیح و مناسب، سطح عدسی تماسی مورد مصرف را ضدعفونی كند، طبیعتاً خطر ایجاد شرایطی كه میكروارگانیسم‌ها در سطح عدسی‌های تماسی باقی بمانند و فرصت كافی برای نفوذ به بافت‌های چشم را داشته باشند، به شدت كاهش پیدا می‌كند.

وی افزود: داشتن اطلاعات مناسب در مورد ساعات مناسب مصرف یك عدسی تماسی در طول روز، آگاهی از عمر مفید هر كدام از این عدسی‌های تماسی و همین‌طور دریافت آموزش صحیح نحوه استفاده از مواد ضد عفونی‌كننده و روش صحیح ضدعفونی كردن عدسی‌های تماسی می‌تواند شرایط مناسب و ایمنی را برای مصرف‌كننده به دنبال داشته باشد.

صادقی ادامه داد :همچنین یكی از عوامل اصلی بیماری زا كه بعضا از دید افراد پنهان می‌ماند ولی نقش اصلی در بروز عفونت های چشمی دارد محلی است كه مصرف كننده‌ها كنتاكت لنزهایشان را از آنجا تهیه می‌كنند؛ قطعا زمانی كه كنتاكت لنز توسط یك فرد حرفه ای مشتمل بر اپتومتریست و چشم پزشك در اختیار بیمار گذاشته می‌شود، كاملا براساس نیازهای بیمار و خصوصیات چشم بیمار انتخاب می‌شود و چنانچه افراد خارج از نظارت و تجویز این مجموعه حرفه‌ای، از سایت‌های اینترنتی، صفحات شبكه‌های اجتماعی، عینك فروشی فاقد مسؤول فنی اپتومتریست، فروشگاه‌های لوازم آرایشی و حتی داروخانه‌ها كه بدون تجویز كنتاكت لنز را در اختیار مصرف كننده می‌گذارند اقدام به تهیه كنتاكت لنز كند، خطر بروز عوارض ناشی از مصرف كنتاكت لنز بشدت افزایش پیدا می‌كند.

دبیر انجمن علمی اپتومتری ایران تصریح كرد: خطر بزرگتر اینكه كنتاكت لنزهایی كه خارج از شبكه قانونی و خارج از مجموعه مراكز و مطبهای اپتومتری و چشم پزشكی در حال توزیع هستند، عمدتا بصورت قاچاق وارد میشوند و تاییدیه اداره كل تجهیزات پزشكی وزارت بهداشت را ندارند و حتی ممكن است محصولات معیوب و از رده خارج شده كمپانی های معروف سازنده كنتاكت لنز توسط افراد سودجو تهیه و بصورت غیرقانونی به كشور وارد بشود؛ بنابراین بحث پیشگیری از عفونت ناشی از مصرف كنتاكت لنز وابستگی زیاد به این دارد كه این لنزها از كجا تهیه میشود.

دبیر انجمن علمی اپتومتری ایران تاكید كرد: این حقیقت را نمی‌شود كتمان كرد كه نیاز مستمر به ضدعفونی‌كردن و نگهداری از عدسی‌های تماسی می‌تواند به عنوان یك عامل محدود كننده برای مصرف‌كنندگان عدسی‌های تماسی به شمار برود و بعضاً باعث شود كه مصرف كننده به عنوانیك محدودیت ناخوشایند به این قضیه نگاه كند.

وی افزود: تلاش‌های خیلی زیادی انجام گرفته تا خطر عفونت های چشمی مرتبط با مصرف عدسیهای تماسی را به حداقل برساند؛ یكی از رایجترین مواردی كه برای جلوگیری از نیاز به ضدعفونی كردن مستمر عدسی‌های تماسی پیشنهاد شده و در بعضی از كشورهای دنیا رایج شده است، استفاده از عدسی‌های تماسی یكبار مصرف می باشد.

ضادقی متذكر شد: طبیعتاً انواع عدسی‌های تماسی یكبار مصرف، به دلیل هزینه‌ای كه دارند و هم به دلیل اینكه در تمام شماره های مورد نیاز تولید نمی‌شوند این امكان را ندارند كه به طور وسیع در تمام كشورهای دنیا مورد استفاده قرار بگیرند. مشكل دیگری كه در رابطه با مصرف عدسی‌های تماسی یك روزه (یكبار مصرف) مشاهده شده است، آلودگی زیست محیطی ناشی از دور انداخته شدن میلیونها كنتاكت لنز یكبار مصرف در روز است.

این متخصص اپتومتری یادآور شد: پژوهشگران در سطح دنیا چندین سال است كه در حال تلاش هستند تا عدسی‌های تماسی را از موادی تولید كنند كه خاصیت ضد میكروبی داشته باشند یعنی به میكروارگانیسم ها اجازه رشد در سطح عدسی‌های تماسی را ندهند؛ این مهم با روش‌های مختلفی در حال پژوهش است: از بارگذاری عوامل ضد میكروبی بر روی مواد عدسی‌های تماسی توسط روش‌های مختلفی مثل غوطه‌وری در محلول حاوی مواد ضدمیكروبی گرفته تا ایجاد پوشش‌های ضدمیكروبی در سطح عدسی تماسی با انواع مواد آنزیمی و پپتیدها كه باعث عدم امكان رشد میكروارگانیسم‌ها در سطح عدسی تماسی شود.

صادقی گفت: خوشبختانه در كشور ما هم پژوهش‌های بسیار خوبی در این حوزه انجام شده و با توجه به جایگاه بسیار خوبی كه ما در فناوری نانو در دنیا داریم و پژوهش‌هایی كه در این حوزه انجام شد، نانوكامپوزیت مواد عدسی تماسی نرم ضد میكروبی تهیه شده و نتایج بسیار خوبی هم تا فاز حیوانی به دنبال داشته است و امید داریم كه بتوانیم با ادامه پژوهش و تولید مواد عدسی تماسی كه خاصیت ضد میكروبی داشته باشند نیاز بیماران به شستشوی مستمر و ضدعفونی كردن را برطرف كنیم و شانس عفونت‌های میكروبی مرتبط با مصرف عدسی‌های تماسی را به حداقل برسانیم.

وی افزود: مباحث علمی و تخصصی مرتبط با فناوری‌های نوین عدسی‌های تماسی در بیست و پنجمین كنگره سراسری اپتومتری ایران كه از ششم تا نهم تیر ماه 1402 با حضور اساتید و همكاران اپتومتریست و چشم پزشك به اشتراك گذاشته خواهد شد.