استرس بخش اجتناب ناپذیر زندگی است و توانایی مقابله با آن امری است كه با گذر زمان حاصل می شود. در برخی موارد، استرس قابل اجتناب است و قابل پیشگیری است، اما برخی افراد به سختی با آن كنار می آیند.

نه تنها بزرگسالان، بلكه كودكان نیز مستعد استرس و اضطراب هستند و نادیده گرفتن احتمال آن می تواند بر ذهن كودك و رفاه كلی او تأثیر بگذارد.

استرس بیش از حد در كودكان می تواند منجر به چالش های عاطفی و رفتاری شود و بر رشد آنها تأثیر بگذارد، به همین دلیل است كه شناخت زودهنگام و حمایت مناسب برای مدیریت و كاهش تأثیر منفی استرس بر كودكان بسیار مهم است.

دكتر هیمانی نارولا، مدیر متخصص اطفال رشدی و رفتاری و یكی از بنیانگذاران Continua kids، به درك بهتر علت استرس در كودكان و علائم هشداردهنده آن كمك می كند.

علل بروز استرس در كودكان
دكتر نارولا می‌گوید: « استرس در كودكان خردسال می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند جدایی از والدین، تغییر در روال معمول، فشارهای مدرسه، مسائل خانوادگی یا حتی ناامنی‌های شخصی باشد و استرس می تواند اثرات منفی داشته باشد.»

به گفته صندوق كودكان سازمان ملل متحد، استرس در كودكان زمانی ایجاد می شود كه مسئله ای جدید یا غیرمنتظره را تجربه كنند.

سازمان ملل متحد می‌گوید: «برای كودكان خردسال، تنش‌های خانگی مانند آزار و اذیت خانگی، جدایی والدین یا مرگ یكی از عزیزان از دلایل رایج استرس هستند؛ مدرسه نیز یكی دیگر از دلایل رایج است و پیدا كردن دوستان جدید یا شركت در امتحانات باعث می‌شود كودكان احساس غمگینی كنند.»

با بزرگتر شدن كودكان، منابع استرس آنها می تواند افزایش یابد زیرا آنها تغییرات بزرگتری در زندگی را تجربه می كنند، مانند پیدا كردن دوستان جدید، تكالیف بیشتر مدرسه و دسترسی بیشتر به رسانه های اجتماعی و اخبار گسترده تر در جهان. بسیاری از نوجوانان نیز تحت فشار مسائل اجتماعی مانند تغییرات اقلیمی و تبعیض جنسیتی قرار می گیرند.

دكتر نارولا می‌گوید: «برای والدین و مراقبان مهم است كه با نشانه‌های استرس هماهنگ و آشنا باشند و حمایت مناسبی برای كمك به كودكان برای عبور از این چالش‌ها ارائه دهند.»

علائم هشدار دهنده استرس در كودكان
برخی از علائم مرتبط با استرس در كودكان عبارتند از:

تغییرات در رفتار، مانند افزایش تحریك پذیری، نوسانات خلقی، كناره گیری از فعالیت ها یا دوستان
عصبانیت های مكرر
تغییر در عادات غذایی
مشكل در خوابیدن
شب ادراری
شكایت از علائم فیزیكی (مانند سردرد یا معده درد)
كاهش علاقه به مدرسه
كاهش عملكرد تحصیلی
بر اساس مطالعه ای كه در مجله Caring Sciences منتشر شد، بیش از نیمی از شركت كنندگان نگرانی، ضربان قلب سریع، ترس، لرز و احساس غم و اندوه را نشانه استرس خود گزارش كردند. سردرد نیز در 46.6 درصد از كل داوطلبان گزارش شد و خستگی در بین 41.8 درصد شایع بود.

در نتیجه مطالعه آمده است: «در بررسی هر علامت استرس، ارتباط آماری معنی‌داری بین برخی از علائم با سن، درجه و نوع مدرسه وجود داشت. »

چگونه از كودكان در برابر استرس حمایت كنیم؟
در اینجا نحوه برخورد و كمك به یك كودك زمانی كه با استرس دست و پنجه نرم می كند، آورده شده است:

فضای امنی برای كودك ایجاد كنید تا احساسات و نگرانی های خود را بیان كند. فعالانه با او ارتباط برقرار كنید و این شامل گوش دادن بدون قضاوت و همدلانه نیز می شود.
بگذارید بدانند كه احساساتشان طبیعی است. از نادیده گرفتن نگرانی های آنها بپرهیزید.
رعایت روال های منظم به ایجاد ثبات در زندگی كودك كمك می كند. تعادل بین مدرسه، بازی، استراحت و زمان خانواده را حفظ كنید.
تمرینات تنفسی، تمركز حواس و آرام سازی پیشرونده عضلانی می تواند به آنها در مدیریت استرس و اضطراب كمك كند.
ورزش منظم باعث افزایش خلق و خو و كاهش استرس می شود. با هم در فعالیت های بدنی سرگرم كننده شركت كنید.
از تحت فشار قرار دادن كودك با فعالیت های زیاد خودداری كنید. اجازه دهید برای مدت زمانی مشغول سرگرمی هایی كه از آن لذت می برند بشوند.
مطمئن شوید كه آنها یك رژیم غذایی متعادل، خواب كافی و هیدراتاسیون مناسب دارند. این عوامل به شدت بر سطح استرس آنها تأثیر می گذارد.
راه های سالمی را برای كنترل استرس در زندگی خود نشان دهید و برای آنها الگویی منطقی ایجاد كنید تا از آنها پیروی كنند.
به آنها كمك كنید روابط دوستانه خود را حفظ كنند و در تعاملات اجتماعی شركت كنند كه حمایت عاطفی را فراهم می كند.
اگر متوجه علائم مداوم شدید، ایده خوبی است كه به آنها توجه كنید و از یك متخصص اطفال یا متخصص بهداشت روان راهنمایی بگیرید.