بر اساس اعلام اداره مدیریت بیماری‌های منتقله از آب و غذا و عفونت‌های بیمارستانی مركز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، وبا نوعی بیماری حاد و اسهالی است كه در اثر عفونت روده با باكتری توكسیژنیك ویبریوكلرا سروگروپ O1 یا O139 ایجاد می‌شود.

- وبا بیشتر در كجا دیده می‌شود؟

این بیماری عموما در مكان‌هایی با تصفیه ناكافی آب، دفع نامناسب و غیر بهداشتی مدفوع یا فاضلاب و نیز در مناطق با بهداشت ناكافی ایجاد شده و گسترش می‌یابد. باكتری وبا همچنین می‌تواند در محیط رودخانه‌های شور و آب‌های ساحلی زندگی كند.

انسان چگونه به بیماری وبا مبتلا می‌شود؟

شایع‌ترین راه انتقال وبا آشامیدن آب یا خوردن مواد غذایی آلوده به باكتری ویبریوكلرا است، آلودگی دست‌ها نیز ممكن است موجب انتقال بیماری شود. باید توجه كرد كه در شرایط همه‌گیری وبا، معمولا منبع آلودگی، مدفوع فرد آلوده است كه منجر به آلودگی آب یا مواد غذایی می‌شود.

در مناطقی كه تصفیه فاضلاب و آب آشامیدنی به خوبی انجام نمی‌شود، این بیماری می‌تواند به سرعت گسترش یابد. بیماری عموما از طریق تماس مستقیم فرد به فرد منتقل نمی‌شود. بنابراین تماس تصادفی با یك فرد آلوده، عامل خطری برای ابتلا به بیماری نیست.

علائم بیماری وبا چیست؟

عفونت وبا اغلب خفیف یا بدون علائم است، اما در مواردی می‌تواند با علائم شدید همراه باشد. حدود 75 درصد افراد آلوده به این میكروب بدون نشانه‌های بالینی مشخص بوده و حدود 20 درصد آنها دارای علائم اسهال حاد خفیف یا متوسط هستند كه از اسهال ایجاد شده توسط دیگر ارگانیسم‌ها قابل افتراق نیست. تقریبا از هر 10 نفری كه به وبا مبتلا می‌شوند، یك نفر علائم شدیدی مانند اسهال آبكی، استفراغ و گرفتگی عضلات پا پیدا می‌كند. در این افراد، كاهش سریع مایعات بدن منجر به كم آبی و شوك می‌شود و بدون درمان، مرگ در عرض چند ساعت اتفاق می‌افتد.

چه مدت پس از عفونت با این باكتری علائم بیماری ظاهر می‌شوند؟

دوره كمون این بیماری یعنی فاصله زمانی بین ورود باكتری عامل وبا به بدن تا زمان بروز علائم بالینی معمولاً دو تا سه روز است، اما این زمان می‌تواند از چند ساعت تا پنج روز نیز به طول انجامد.

چه كسانی بیشتر به وبا مبتلا می‌شوند؟

ابتلا به وبا كاملا در ارتباط با وضعیت بهداشتی است. افرادی كه از آب آشامیدنی ناسالم استفاده می‌كنند یا در مناطقی زندگی می‌كنند كه وضعیت بهداشتی نامطلوب بوده و مدفوع و فاضلاب‌ها به صورت غیربهداشتی دفع می‌شوند، بیشترین خطر ابتلا به وبا را دارند.

اگر خودم یا یكی از اطرافیانم مبتلا به اسهال حاد آبكی و مشكوك به ابتلا به وبا شدیم، چه كاری باید انجام دهیم؟

اگر فكر می‌كنید شما یا یكی از اعضای خانواده‌تان ممكن است وبا داشته باشید، باید فورا به دنبال دریافت مراقبت‌های پزشكی باشید. از آن جا كه كم آبی بدن می‌تواند به سرعت اتفاق افتد، بنابراین جایگزینی سریع مایعات ضروری است.

اگر پودر او. آر. اس (ORS) جهت تهیه محلول مایع درمانی خوراكی در اختیار دارید، بلافاصله مصرف آن را شروع كنید. شروع سریع مصرف مایعات می‌تواند موجب نجات یك زندگی شود. نوشیدن ORS را در خانه و در فاصله زمانی تا رسیدن به یك واحد بهداشتی یا درمانی جهت دریافت خدمات پزشكی ادامه دهید. در صورتی كه فرد مبتلا به اسهال حاد آبكی یك كودك شیرخوار است توصیه می‌شود، تغذیه با شیر مادر ادامه داشته باشد.

وبا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص وبا از طریق آزمایش مدفوع است. برای انجام این آزمایش باید از بیمار نمونه مدفوع یا سواب مقعدی تهیه و به آزمایشگاه ارسال شود. این آزمایش در سیستم بهداشتی كشور به صورت رایگان انجام می‌شود.

وبا چگونه درمان می‌شود؟

اساس درمان در بیماری وبا جبران فوری آب و املاح از دست رفته بدن در اثر اسهال است و در واقع این بیماری می‌تواند به راحتی و با موفقیت درمان شود. این بیماران باید محلول مایع درمانی خوراكی را كه از حل كردن یك بسته پودر او. آر. اس(ORS) در یك لیتر آب جوشیده خنك تهیه می‌شود، به مقدار زیاد و بسته به میزان كم آبی بدن بنوشند. موارد با تابلو شدید بیماری كه در معرض خطر ابتلا به كم آبی شدید هستند نیاز به جایگزینی مایعات به صورت داخل وریدی دارند.

بدون دسترسی به مایع درمانی میزان كشندگی در بیماران مبتلا به وبا 30 تا 50 درصد است كه با مایع درمانی سریع و مناسب، این میزان به زیر یك درصد كاهش می‌یابد.

استفاده از آنتی بیوتیك‌های مناسب كه در صورت نیاز توسط پزشك تجویز خواهد شد، طول دوره بیماری را كوتاه و شدت بیماری را كاهش می‌دهد، اما به اندازه جبران كمبود آب بدن مهم نیست. افرادی كه به اسهال و استفراغ شدید مبتلا می‌شوند به ویژه افرادی كه در مناطقی كه وبا اتفاق می‌افتد زندگی می‌كنند، باید سریعا به پزشك مراجعه كنند.

آیا در صورت تماس با فرد مبتلا به وبا، باید نگران ابتلا به این بیماری باشم؟

بیماری وبا معمولا مستقیما از یك فرد به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. بنابراین عموما تماس تصادفی با یك فرد آلوده عامل خطری برای ابتلا به این بیماری نیست.

چگونه می‌توانم از ابتلا به بیماری وبا پیشگیری كنم؟

برای پیشگیری از بیماری وبا رعایت موارد زیر ضروری است:

- از آب آشامیدنی سالم استفاده كنید. (آب لوله كشی تصفیه شده یا آب‌های بطری شده)

- در مناطقی كه دسترسی به آب تصفیه شده و لوله كشی وجود ندارد و از آب چاه، آب تانكرها، آب چشمه‌ها و... استفاده می‌شود، حتما آب را قبل از مصرف بجوشانید یا كلرزنی كنید.

- از مصرف یخ غیربهداشتی، مواد غذایی و غذاهای آماده غیربهداشتی، آب میوه و نوشیدنی‌های ارایه شده در بیرون از منزل و به‌خصوص غذاهای ارایه شده توسط فروشندگان دوره‌گرد خودداری كنید.

- از شنا كردن در آب رودخانه، جوی‌ها یا استخرهای آلوده خودداری كنید.

- میوه‌ها و سبزی‌ها را قبل از مصرف حتما شسته و به روش صحیح ضدعفونی كنید.

- برای اطمینان از سلامت غذا آن را به صورت كامل بپزید و از مصرف غذاهای خام یا كم پخت خودداری كنید.

- غذایی را كه قبلا پخته‌اید قبل از مصرف به صورت كامل داغ كنید.

- از ظروف و لوازم تمیز و شسته شده با آب سالم و بهداشتی استفاده كنید.

- قبل از تهیه، توزیع و خوردن غذا و قبل از دادن غذا یا شیر به كودك حتما دست‌ها را با آب و صابون بشویید.

- بعد از رفتن به توالت و نیز قبل از دست زدن به مواد غذایی و خوراكی حتما دست‌ها را با آب و صابون بشویید.

- مواد غذایی را در یخچال نگهداری كنید و از قرار گرفتن مواد غذایی در معرض مگس و آلودگی‌های دیگر خودداری شود.

- هنگام سفر، آب و غذای سالم همراه داشته باشید یا از نوشیدنی‌ها و غذاهای با بسته بندی مطمئن استفاده كنید.

- از دفع غیر بهداشتی مدفوع خودداری كرده و حتما از توالت‌های بهداشتی استفاده كنید.