امروز 10 سپتامبر برابر با 19 شهریور ماه روز جهانی پیشگیری از خود كشی است.مرگی كه بسیاری از افراد درگیر شده با آن به اختلالات روانی مبتلا بوده‌اند. از هر 100 مرگی كه در جهان اتفاق می‌افتد یك نفر در نتیجه رفتار خودكشی است. این واقعه می‌تواند بر تك تك ما تأثیر بگذارد. هر خودكشی ویرانگر است و تأثیر عمیقی بر اطرافیان خود می‌گذارد. با این حال، با افزایش آگاهی، كاهش انگ در مورد خودكشی و تشویق به اقدامات آگاهانه، می‌توان موارد خودكشی را در سراسر جهان كاهش داد.

بر اساس آخرین آمار خودكشی در آمریكا و جهان، شاخص میانگین جهانی خودكشی فوت 9.48 تقریباً 9.5 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت است كه می‌توان گفت به ازای هر 200 هزار نفر جمعیت 19 نفر در دنیا براثر خودكشی جان خود را از دست می‌دهند.براساس آمار 2023، در ایالات متحده آمریكا این شاخص مرگ 14.4 حدوداً 14.5 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت اعلام شده است. در بسیاری از كشورها از هر چهار خودكشی، سه خودكشی توسط مردان انجام می‌شود.

نشانه‌های افكار خودكشی

صحبت كردن، شوخی كردن یا تحقیق درباره مرگ

احساس ناامیدی، افسردگی، تحریك پذیری، آشفتگی، اضطراب، شرم و تحقیر یا عدم تحمل، تغییر در رفتار، عملكرد تحصیلی یا كاری، كناره گیری از دوستان یا فعالیتها، مصرف الكل، مواد مخدر و رفتارهای بی پروا از جمله نشانه‌های افكار خودكشی هستند.

حمید پیروی،نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودكشی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس٬بیان داشت: در آستانه برگزاری همایش بین‌المللی پیشگیری از خودكشی با شعار «با عمل امید بسازیم»، همه سازمان‌ها از جمله آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و مراكز علمی، سازمان‌های بزرگ باید به دانش‌آموزان، دانشجویان و كاركنان‌شان طرح «بتا» را آموزش دهند. بدین‌ترتیب می‌توان امیدوار بود كه به‌ نحوه موثری از بروز و شیوع خودكشی در كشور كاسته شود.

وی شناسایی زودهنگام را در پیشگیری به‌موقع از خودكشی بسیار موثر دانست و خاطرنشان كرد: از نشانه‌ها و علائم آن پریشانی و آشفتگی روانشناختی است، باید با افرادی كه استرس زیادی را تجربه می‌كنند، صحبت كرد و از موضوع خودكشی از آنها پرسید؛ اینكه حتی اگر فرد به خودكشی فكر می‌كند و یا به‌ دنبال راه‌های اقدام به خودكشی است باید وی را برای زندگی ترغیب كرد و در نهایت او را به یك متخصص ارجاع داد.

نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودكشی ایران از ارائه پیشنهاد اجرای طرح «بتا» برای كاركنان همه سازمان‌های دولتی و خصوصی به‌ منظور پیشگیری از پدیده خودكشی خبر داد.

رسانه‌ها سفیران سلامت برای پیشگیری از خودكشی هستند

پیروی از رسانه‌ها به‌ عنوان سفیر سلامت یاد كرد و افزود: در تعامل با رسانه‌ها می‌توان به‌خوبی از بروز خودكشی پیشگیری كرد. بدین ترتیب كه یك رسانه باید پس از وقوع خودكشی از بیان جزئیات و نحوه انجام آن خودداری كند و یا با ادبیاتی چون «مرگ خودخواسته» از فرد خودكشی‌كننده قهرمان نسازد، همه این موارد در كنترل و پیشگیری از پدیده خودكشی موثر هستند.

بیاموزیم چطور استرس را مدیریت كنیم

پیروی ادامه داد: همه ما در مقاطعی از زندگی استرس‌هایی را در محیط كار، تحصیل، زندگی درباره از مسایل مختلف اقتصادی، خانوادگی، شغلی و ... تجربه می‌كنیم، پس باید از كودكی بیاموزیم چگونه استرس‌ها و هیجانات منفی خود را مدیریت كنیم كه از آن در علم روانشناسی تحت‌عنوان تاب‌آوری یاد می‌شود، همگی باید مهارت‌های تاب‌آوری را بیاموزیم و تقویت كنیم.

وی با بیان اینكه باید همه سازمان‌ها اعم از خصوصی و دولتی و كارفرماها بخشی از مسئولیت‌های خود را برای ارائه این قبیل آموزش‌ها قرار دهند، در ادامه تصریح كرد: بدین‌ترتیب با آموختن این مهارت‌ها جلوی بسیاری از حوادث ناگوار گرفته می‌شود.

قاچاق قرص برنج برای خودكشی

مسوول مركز مشاوره دانشگاه علوم پزشكی ایران با اشاره به فروش قاچاق قرص برنج در برخی عطاری‌ها از نبود نظارت كافی در این‌ باره انتقاد كرد و افزود: این قبیل مواد سمی، خطرناك و كشنده نباید در دسترس عموم قرار بگیرد.

LIVE LIFE مدل سازمان جهانی بهداشت برای پیشگیری از خودكشی است

پیروی با اشاره به وجود مدل‌های مختلفی برای پیشگیری از خودكشی در دنیا، گفت: آن مدل برنامه‌ای كه ایران در تدوین آن نقش داشته و هم‌اینك آن‌را برای پیشگیری از خودكشی در كشور اجرا می‌كند مدل سازمان جهانی بهداشت به نام LIVE LIFE است.

وی متذكر شد: بخش لایو مربوط به سیاستگذاران و كسانی است كه رهبری را به‌دست دارند. آنها باید مداخلاتی برای پیشگیری از خودكشی تدوین، تعریف و برای اجرا ابلاغ كنند. هم‌چنین باید چشم‌انداز((VISION خود را برای پدیده خودكشی مشخص و سپس برنامه را مانیتورینگ و پایش كنند.

مسوول مركز مشاوره دانشگاه علوم پزشكی ایران با تأكید مجدد بر اینكه در بخش LIVE سیاستگذاران و سیستم‌های كلان سلامت روان جای می‌گیرند، افزود: در قدم پایین‌تر بخش لایف(LIFE) همه یا به‌ عبارتی هر فردی كه وظیفه و مسئولیت اجتماعی، قانونی و ... دارد؛ از شهروندان، سازندگان پروژه‌های عمرانی، شهرداری‌ها و ... می‌توانند نقش ایفا كنند.

پیروی ابراز كرد: بدین ترتیب كه وسایل و روش‌های مرگبار را در سطح شهر كاهش داد؛ به‌ عنوان مثال حین ساختمان‌سازی از وسایل حفاظتی مناسب استفاده كرد و یا به‌ هنگام ساخت پل اصول ایمنی كه دسترسی مردم را به پرتگاه كاهش می‌دهد را رعایت كرد.

نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودكشی ایران توضیح داد: به‌ عنوان مثال در یكی از شهرك‌های اطراف شهر تهران به‌ علت نوع ساخت آشپزخانه با سقفی بلند و لوله خرطومی مكان مناسبی برای حلقه‌آویز كردن بود كه اتفاقاً شیوع خودكشی در این منطقه افزایش یافته بود كه پس از اصلاح این مشكل برطرف شد.

پیروی خودكشی را پدیده‌ای چند بعدی و چند عاملی دانست و خاطرنشان كرد: از مسایل زیستی روانشناختی گرفته تا مسایل مختلف اجتماعی، اقتصادی و حوادث در بروز آن تأثیرگذار هستند؛ بنابراین برای پیشگیری باید پس از سبب‌شناسی(اتیولوژی) در همان راستا یعنی برطرف كردن علت، اقدام كرد.

وی با بیان اینكه باید مسایل و مشكلات معیشتی، اقتصادی، شغل، بیكاری را با ایجاد و ارتقاء تعیین‌كننده‌های اجتماعی سلامت نظیر مسكن، شغل، بهداشت اولیه، تحصیلات، رفاه و... برطرف كرد، افزود: در چنین صورتی است كه می‌توان میزان خودكشی را كاهش داد.

مصرف‌ مواد مخدر و سابقه اقدام به خودكشی شانس خودكشی را 30 تا 50 برابر بیشتر می‌كند

مسوول مركز مشاوره دانشگاه علوم پزشكی ایران با بیان اینكه پس از مرحله پیشگیری اولیه(موارد فوق‌الذكر) باید به دیگر موارد نظیر وجود سابقه اختلالات روانپزشكی از قبیل افسردگی، اضطراب، پانیك بودن، تجربه استرس، مصرف‌ مواد مخدر و سابقه اقدام به خودكشی توجه ویژه‌ای شود، افزود: شانس خودكشی در این افراد 30 تا 50 برابر بیشتر می‌شود.

بیماری‌هایی كه سبب افكار خودكشی می‌شود

پیروی وجود برخی بیماری‌های جسمی ناتوان‌كننده و زمین‌گیر، ابتلا به بیماری‌های تیروئیدی، كمبود شدید آهن، وجود دیابت تشخیص داده نشده و ... را در بروز خودكشی موثر برشمرد و افزود: از دیگر موارد خطر می‌توان به بروز حوادث استرس‌زا به‌ عنوان مثال وقوع حادثه‌ای هولناك یا بروز مشكلات مالی، قانونی، عاطفی و یا خشونت جنسی، جدایی و طلاق اشاره كرد.

وی مشكلاتی نظیر بی‌خوابی را در بروز این پدیده موثر دانست و خاطرنشان كرد: برای پیشگیری از وقوع پدیده خودكشی باید سیستم سلامت روان را در جامعه تقویت كرد؛ بدان معنا كه سطح سواد سلامت روان در جامعه باید ارتقاء یابد؛ یعنی من نشانه‌ها و علائم افسردگی، اضطراب و نشانه‌های خودكشی را به‌ خوبی بشناسم و بیاموزم در این مواقع چگونه به خود و اطرافیانم كمك كنم؟ از چه منابعی استفاده و این افراد را به كدام متخصص ارجاع دهم؟

برای فرد متمایل به خودكشی شنونده خوبی باشید

نائب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودكشی ایران با اشاره به تأثیر عوامل اجتماعی سلامت در پیشگیری از خودكشی و با تأكید بر ضرورت افزایش سطح سواد سلامت روان و غربالگری بیماری‌های روان توسط سیستم‌ها بهداشتی دانشگاهی و آموزش و پرورش و ... گفت: همیشه فردی كه قصد خودكشی دارد سرنخ‌های كلامی و رفتاری به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم خواهد داشت، باید شنونده خوبی بود تا او را به‌ خوبی مدیریت كرد؛ اگر بتوان با این افراد ارتباط خوبی برقرار كرد می‌توان از بروز بسیاری از موارد خودكشی پیشگیری كرد.

وصیت‌گونه صحبت كردن و همواره درباره مرگ و خودكشی سخن گفتن از پیش‌نشانگرهای خودكشی است

پیروی با اشاره به نشانه‌های تمایل به خودكشی٬ یادآور شد: این‌كه فرد رسماً عنوان می‌كند كه قصد خودكشی و یا آسیب زدن به خود را دارد و یا در سایت‌های مختلف راه‌های خودكشی را جست‌وجو می‌كند، یا درباره همواره درباره مرگ و خودكشی می‌نویسد، وصیت‌گونه صحبت می‌كند، اموال خود را می‌بخشد، به تغییرات خلقی شدید دچار می‌شود.

وی تصریح كرد: به‌عنوان مثال افسرده است اما به یك‌باره و بدون علت شاد و پرانرژی می‌شود و یا نا امید، خشمگین و عصبانی است و یا برخی اوقات بی‌پروا عمل می‌كند، احساس به بن‌بست رسیدن دارد و این‌كه هیچ راهی برای رهایی از این وضعیت نمی‌بیند به مصرف الكل و دارو رو می‌آورد، از دوستان خانواده و اجتماع كناره می‌گیرد به اضطراب و بی‌خوابی دچار است؛ همگی از پیش‌نشانگرهای اقدام به خودكشی است كه باید به همه این موارد توجه جدی شود.

بیش از نیمی از كل خودكشی‌های جهان قبل از 50 سالگی رخ می‌دهد و نرخ خودكشی در میان مردان بیش از 2 برابر زنان است.خودكشی به طور مداوم در بین 20 علت اصلی مرگ و میر در سراسر جهان در تمام گروه‌های سنی قرار دارد.

افرادی كه از تلاش‌های خودكشی جان سالم به در برده‌اند، گزارش می‌دهند كه چه چیزی برای آنها مفیدتر بوده است.این موارد شامل؛

1. فرد را قضاوت نكنید.

2.با دلسوزی گوش كنید، آرام بمانید، از قضاوت بپرهیزید و به احساسات آن را ارج بنهید.

3.مهمتر از همه فقط به حرف‌هایش گوش دهید.

مستقیما از فرد درباره خودكشی بپرسید؛ به نحوی سئوال بپرسید كه پاسخی صادقانه به شما بدهد.

از هر علامتی كه متوجه شده اید به عنوان بخشی از سئوال بعدی استفاده كنید.

روراست باشید و از كلمه خودكشی استفاده كنید و نگران نباشید.

پرسیدن درباره خودكشی باعث خودكشی نمی شود.

خطر را از فرد دور كنید؛ منع و محدود كردن دسترسی به داروهای تجویزی، بدون نسخه در زمان بحران، الكل و مواد مخدر، كمربند، طناب، كیسه‌های پلاستیكی، چاقو و مواد سمی از جمله موارد مهمی است كه باید مورد توجه قرار گیرد.

قدم‌های بعدی؛

همراه با فرد مورد نظر با اورژانس اجتماعی 123 به جهت پیشگیری از خودكشی تماس بگیرید.

اگر فرد حاضر به دور كردن لوازم و ایمن شدن نیست اور ا تنها نگذارید و تا حضور اورژانس كنار فرد بمانید.