بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در مرز روان‌پریشی قرار دارند و مشخصه آنها ناپایداری حالت عاطفی، خلق، رفتار و خودانگاره آنهاست. افراد مبتلا به این اختلال، خودانگاره بسیار بی‌ثباتی دارند، روابط میان‌فردی‌شان نیز بسیار بی‌ثبات است. آنان معمولاً سابقه‌ روابط شدید، اما پرآشوب دارند كه معمولاً آرمانی‌كردن مفرط دوستان یا معشوق‌ها را شامل می‌شود اما بعداً به‌ سرخوردگی و ناامیدی می‌انجامد.

خشم شدید و نشانه‌های بی‌ثباتی عاطفی و اقدام های مكرر به خودكشی ویژگی‌های مهم این اختلال است.بی‌ثباتی عاطفی آنان همراه با سطح بالای تكانش‌گری، اغلب به رفتارهای خود ویرانگری مانند (رانندگی بی‌باك) منجر می‌شود.

اقدامات خودكشی و اغلب شكل فریبكارانه، بخشی از تصویر بالینی این اختلال است. با این‌ حال، این‌گونه اقدامات همیشه فریبكارانه نیستند.رفتار صدمه‌ زدن به خود، با رهایی‌ یافتن از اضطراب یا ملالت ارتباط دارد.

این افراد، حساسیت زیادی به شرایط محیطی دارند. آنان ترس‌های شدید مربوط به طرد و رهاشدگی و خشم نامناسب را، حتی در حین مواجهه با یك جدایی كوتاه‌مدت واقع‌گرایانه و یا هنگامی‌كه تغییرات غیرقابل اجتناب در نقشه‌ها پیش‌می‌آید، تجربه می‌كنند.

این افراد ممكن است بر این باور باشند كه رهاشدگی یا طرد به‌ طور تلویحی به این معناست كه آنان «بد» هستند. این ترس‌های رها شدگی، با عدم تحمل تنهایی و نیاز به بودن با دیگران رابطه دارد. كوشش‌های بی‌وقفه‌ آنان برای اجتناب از طرد و رهاشدگی، ممكن است شامل اعمال تكانشی همچون آسیب‌زدن به خود یا رفتارهای انتحاری باشد.

تشخیص افتراقی

اختلال شخصیت مرزی، اغلب با اختلال‌های خُلقی به‌ طور هم‌زمان رخ‌می‌دهد و هنگامی‌كه ملاك‌های هر دو اختلال مطابقت كنند، می‌توان هر دو تشخیص را مطرح كرد. چون جلوه‌ مقطعی اختلال شخصیت مرزی ممكن است شبیه یك دوره اختلال خلقی باشد،

علل اختلال شخصیت مرزی

در مورد علل این اختلال شخصیت به عوامل ژنتیك و مغزی و علل اكتسابی یا تجارب ناشاد در دوران كودكی اشاره شده است كه به نظر برخی روانشناسان هردو عامل و تعامل آن در ایجاد این اختلال نقش دارد.اما نقش تجارب دوران كودكی خصوصاً سه سال اول عمر بسیار مهم است. بی ثباتی مادر به دلائل مختلف، طرد كودك و عدم وجود دلبستگی امن در دوران كودكی، درگیری بین والدین، تنبیه كودك و بی توجهی به احساسات او، طلاق والدین، والدین گرفتار و ناسازگار و...از علل اصلی این اختلال شخصیت است.

7 ویژگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی عبارتند از:

1- روابط متزلزل

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، دارای روابطی ناپایدار با خانواده، فامیل و دوستان خود هستند.این افراد ممكن است سریعاً علاقه شدیدی به یك فرد پیدا كنند و ناگهان از آن شخص متنفر شوند.

هر گونه جدایی و یا تغییر در برنامه مورد انتظار، می تواند یك واكنش شدید و احساس طرد را در بیمار مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ایجاد كند. هنگامی كه این افراد به یك چیز و یا كسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آنكس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می‌كنند.

2- رفتارهای پرخطر

پول خرج كردن بی رویه یكی از رفتارهای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی می باشد.روابط جنسی نامناسب، پرخوری و یا رانندگی كردن خطرزا از رفتارهای پرخطر این افراد می باشد.این رفتارها ناشی از تصور ضعیف فرد از خودش می باشد.


3- مصرف مواد مخدر و مشروبات الكلی

این افراد برای فرار از مشكلات و یا آرام شدن، به مواد مخدر و مشروبات الكلی رو می‌آورند.برای كنترل بهتر علائم این اختلال، همه این موارد باید درمان شوند.

4- خشم بی‌جا

شرایط خارج از كنترل و یا ناچیز می‌توانند افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را بسیار خشمگین كنند.برای مثال اگر والدین و یا همكاران برای مدت كوتاهی، به فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اعتنا نكنند، این فرد از احساس طرد و انزوا، بسیار خشمگین می‌شود.

- آسیب رساندن به خود

فرد مبتلا به این اختلال می‌تواند دارای علائم خطرناكی باشد و مشكلاتی را در ارتباط با تصویر بدن خود و عزت نفس داشته باشند.افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به خودشان صدمه می زنند، مثل بریدن بدن خود با چاقو. حتی ممكن است فكر خودكشی كنند، در این صورت باید فوراً به روانپزشك مراجعه كنند.

6- احساس پوچی

هنگامی كه این افراد به یك چیز و یا كسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آنكس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می كنند و توانایی مقابله كردن با این احساس را ندارند.

علائم اختلال شخصیت مرزی می تواند شامل احساس بی ارزشی، بی عشقی و پوچی باشد.یك درمان جدید به نام رفتار دیالیتیكی می تواند برای افراد مبتلا مفید باشد.

7- ترس از تنها ماندن

خشم و ترس شدید در این افراد از تنها ماندن سرچشمه می گیرد. این افراد حتی اگر تجسم كنند كه تنها هستند، دچار ترس و عصبانیت می شوند. ترس از تنها بودن، یك مشكل جدی در روابط خانوادگی ایجاد می كند.

چگونه می‌توان به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی كمك كرد؟

چندین روش موثر برای درمان این اختلال وجود دارد.

دارو درمانی شامل: داروهای ثابت كننده خلق و خو، داروهای ضدجنون و ضد افسردگی می‌توانند این علائم را كنترل كنند.درمان‌های گروهی نیز می‌تواند باعث شود افراد رفتارهای خوب را جایگزین رفتارهای بد كنند و به همسالان و دیگر بیماران نیز این كار را یاد دهند.

جمال شمس، استاد روانپزشكی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس درباره بیماری شخصیت مرزی، بیان داشت: شخصیت مرزی در روانپزشكی دسته بندی دارد.

وی ادامه دارد: یكی اختلال شخصیت است كه در آن بیمار مشكلات مزمن و طولانی مدت دارد و در روابط با اطرافیان دچار مشكل است و مزمن خواهد بود.

این استاد روانپزشكی متذكر شد: یكی از انواع اختلالات شخصیت، اختلال مرزی است و علت نام این بیماری این است كه حالت‌هایی كه این بیماران دارد نزدیك به عوامل روان‌پریشی است و معمولا این نوع افراد مشكلاتشان از نوجوانی شروع می‌شود.

شمس یادآور شد: این افراد در روابط بین فردی خیلی مشكل دارند؛ رفتارهای تكانشی دارند و معمولا انواع مواد مخدر مصرف می‌كنند و رفتارهای تكانشی مانند خودزنی یا آسیب به خود دارند.

وی متذكر شد: این افراد در روابط با دیگران روابط بی ثبات، سطحی و زودگذر دارند و درمان این بیماران تركیبی از دارو و غیر دارویی است.