حاشیهنشینی، پدیده ای است كه این روزها در كانون توجه آسیب شناسان اجتماعی و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است.
به گزارش روابط عمومی رادیو سلامت، گفته می شود حاشیه نشینی و پدیده اسكان غیر رسمی، حاصل رشد شهرنشینی و مهاجرتپذیری شهرها، درآمد پایین كشاورزی، تغییر در الگوی كشاورزی، و جذابیتهای شهری چون فرصتهای شغلی بیشتر، سهولت دسترسی به خدمات اجتماعی، تحصیل و بهداشت و درمان، شكل گرفته است؛ اما بروز و گسترش حاشیهنشینی در شهرها، كه منجر به شكل گیری «شهرهای پنهان» شده است چه پیامدهایی می تواند داشته باشد؟
این در حالی است كه وزیر كشور از وجود حدود 11 میلیون نفر حاشیه نشین در كشور خبر داد و گفته حدود دو هزار و 700 محله حاشیه نشین داریم كه نیازمند مراقبت، كنترل و حمایت هستند.
دكتر سید محمد حسین جوادی، عضو هیات مدیره انجمن مددكاران اجتماعی ایران در گفتگو با برنامه «نیم نگاه» شبكه رادیویی سلامت با بیان اینكه واژه حاشیه نشینی به همراه خود بار منفی داشته و انگ محسوب می شود از واژه سكونتگاه های غیر رسمی استفاده كرد و گفت: خدمات عمومی در این مناطق درمقایسه با سایر مناطق، كم و خدمات اجتماعی نیز به درستی ارائه نمی شود، چرا كه استدلال مدیریت شهری در فقدان ارائه این خدمات، به نپذیرفتن پدیده مهاجرت بر می گردد.
استادیار گروه مددكاری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران تاكید كرد: هرچند مناطق حاشیه نشین جزئی از شهرمحسوب نمی شود، اما سكونتگاههای غیر رسمی در كشور هستند كه قدمت آنها به بیش از چهل سال می رسد ،مناطقی كه در آن كودكان مدرسه می روند، ازدواج می كنند ولی هنوز برچسب سكونتگاه غیر رسمی را یدك می كشند ،بنابراین قابل قبول نیست كه این مناطق را از كوچكترین خدمات عمومی و اجتماعی محروم كنیم.
جوادی ضمن تاكید بر تبعیض در ارائه خدمات عمومی و اجتماعی به ساكنان سكونتگاه های غیر رسمی، و نابرابری و نگاه منفی مسئولان به این مناطق افزود: به این مناطق از منظر حقوق شهروندی نگاه نمی شود، نگاه درجه دو به این مناطق بدون شك در سیاستگذاری ها اثر می گذارد، ساكنان این مناطق با درك نگاه متفاوت مدیریت شهری و مسئولان، در تلاش اند با دستیابی به حداقل توانمندی لازم، سریعا آن منطقه را ترك و به مناطق مناسب تری بروند، در واقع نگاه منفی مسئولان به حاشیه نشینان، شرایط تخلیه منطقه را از وجود افراد تاثیر گذار و نخبه فرهنگی - اجتماعی فراهم می كند.
عضو هیات مدیره انجمن مددكاران اجتماعی ایران در پایان نگاه سیاستگذاران به ساكنان مناطق حاشیه نشین را نگاه مثبتی ندانسته و اظهارداشت: این در حالی است كه مشاركت اجتماعی در بین خانواده های حاشیه نشین، مشاركت قابل قبولی است، در این مناطق اعتماد اجتماعی پایین نیست، خیلی از ظرفیت های كه در كلانشهرها به مانند محله از بین رفته، هنوز د رمناطق حاشیه نشین وجود دارد.