از ساعت به مدت

رادیو سلامت

فراسو بهداشت و تندرستي

عوارض خود سرانه مصرف دارو

آنتی بیوتیك به معنای ضد حیات و از بین برنده حیات میكروبها است.
دكتر محمد حسینی، دارو ساز در برنامه «فراسو» به سوالات شنوندگان صدای دانش، نشاط و آرامش درباره عوارض خود سرانه مصرف دارو پاسخ داد.

1395/11/06
|
15:01

***مقاومت میكروبی نسبت به آنتی بیوتیك چگونه به وجود می آید؟
***مصرف خودسرانه آنتی بیوتیك چه عوارضی دارد؟
***مصرف نكردن آنتی بیوتیك تجویز شده توسط پزشك (قطع خودسرانه) چه عوارضی دارد؟
***تغییر داروی آنتی بیوتیك از شكل خوراكی به تزریقی به طور خودسرانه كار درستی است؟
***چه كسی در تغییر آن صاحب نظر است؟
***آیا مقاومت میكروبی نسبت به آنتی بیوتیك از طریق زیست هم ایجاد می شود؟
***نحوه امحا دارزوها چگونه باید باشد؟

آنتی بیوتیك به معنای ضد حیات است. یعنی از بین برنده حیات میكروبها. از آنجایی كه میكروب ها هوشمند هستند وقتی جان خودشان را در خطر ببینند، تغییر می كنند این تغییر به دو صورت انجام می شود. یعنی مقاومت میكروبها به آنتی بیوتیك ها، یا به صورت جهش داخلی است كه در میكروب ایجاد می شود و یا به این صورت كه وقتی میكروب آنتی بیوتیك را ببیند؛ اما آنتی بیوتیك آنقدر مقدارش بالا نباشد كه بتواند میكروب را از بین ببرد، خودش را طوری تغییر می دهد كه نسبت به آنتی بیوتیك مقاوم باشد.
بنابراین با مصرف خود سرانه آنتی بیوتیك ها، نوع دوم مقاومت میكروبی كه مهم ترین نوع هم هست، ایجاد می شود. فراموش نشود مقاومت دارویی به آنتی بیوتیك فقط گریبان خودمان را نمی گیرد بلكه گریبان افرادی كه اصلاً آنتی بیوتیك مصرف نكرده را هم می گیرد. یعنی مقاومت آنتی بیوتیكی به تمام مردم دنیا نیز منتقل می شود.
وقتی فرد آنتی بیوتیك مصرف می كند، آنتی بیوتیك به كمك سیستم ایمنی آمده و تعداد میكروب ها را كاهش می دهد وقتی تعداد به جایی می رسد كه كم تر از آشكار شدن علائن بیماری است، پس علائم فروكش می كند؛ اما میكروب از بین نرفته اینجاست كه فرد آنتی بیوتیك را قطع می كند؛ اما میكروب رشد بیشتری می كند و مثلا در گلو درد چركی، میكروب مهاجرت می كند به سمت مفاصل، كلیه ها، قلب و آن جا تكثیر می كند.
حالت دیگر این است كه بعد از 2-5 روز از قطع خودسرانه دارو، علائم بیماری برمی گردد و فرد دوباره شروع می كند به خوردن دارو در نتیجه این دفعه فرد دیرتر از دفعه قبلی خوب می شود. اینجاست كه فرد فكر می كند بدنش مقاوم شده است؛ اما اینطور نیست میكروب ها هر بار قوی تر می شود و در نتیجه مدت طولانی تری باید آنتی بیوتیك مصرف كند. مقاومت دارویی برای تمام افراد دنیا ایجاد می شود.
فراموش نشود اگر پزشك برای عفونت دندان آنتی بیوتیك تجویز كرده، فرد باید آن را تا آخر مصرف نماید. در حالی كه با مصرف خودسرانه آنتی بیوتیك، خطر مقاومت عفونت نسبت به آنتی بیوتیك وجود دارد. حال اگر كسی با خوردن آنتی بیوتیك، در او ناراحتی ایجاد می شود مثلا گوارشی، نباید خودسرانه آن را به نوع تزریقی تغییر دهد بلكه این تغییر در نوع مصرف، فقط با نظر متخصص مربوطه صورت می گیرد. فرد متخصص آنتی بیوتیكی را كه همان طیف اثر را داشته باشد انتخاب كرده و میزان و فواصل مصرف تزریقی را تعیین می كند. لازم به ذكر است كه مقاومت میكروبی نسبت به آنتی بیوتیك می تواند از طریق آلودگی زیست محیطی هم انجام شود. به همین خاطر توصیه می شود، همه ی داروها را باید منطقی مصرف كنیم؛ اما آنتی بیوتیك ها را باید مسئولانه مصرف كنیم. این مسئولیت بر عهده ی فرد است در قبال تمام دنیا نه فقط انسان ها بلكه محیط زیست و دیگر حیوانات.
دور ریختن آنتی بیوتیك به صورت غیر مسئولانه و نادرست، موجب می شود آنتی بیوتیك وارد محیط زیست شود و طریق آب های زیر زمینی. این آب را یا خودمان مصرف می كنیم یا دیگران بخورند، مثلا گیاهان از این آب تغذیه می شوند و حیوانات این گیاهان را می خورند و به این ترتیب در چرخه ی محیط زیست قرار می گیرد چرا كه گوشت این حیوان را انسان مصرف می كند.
خالی كردن داروهایی كه ما نمی شناسیم در داخل فاضلاب، ممكن است متصاعد شوند و به ما آسیب برساند. ریختن آنتی بیوتیك به داخل فاضلاب یك فاجعه زیست محیطی است چرا كه اگر هر فرد 2 قاشق آنتی بیوتیك بریزد، این آنتی بیوتیك از جاهای مختلف در یك جا جمع می شود و ایجاد مشكل می كند.
بهتر است داروهای اضافه را به داروخانه برده و نحوه درست امحا دارو را آموزش بگیریم. توصیه می شود افراد از ریختن دارو در زباله خودداری كنند و در این مورد با داروساز مشورت نمایند. این موضوع در مورد هورمون ها، آنتی بیوتیك ها و ... صدق می كند. بعضی افراد آنتی بیوتیك تجویز شده برایشان به فاصله 6 ساعت است اگر نتوانند دارو را سر وقت مصرف كنند، به محض به یادآورن این قضیه باید داروی فراموش شده را مصرف كنند مگر اینكه زمان مصرف آنتی بیوتیك بعدی رسیده باشد كه در این صورت باید فقط یك عدد مصرف شود و دوز دارو 22 برایر نشود. البته اگر این افراد همواره فراموش می كنند باید از پزشك خود بخواهند آنتی بیوتیك دیگری كه با فواصل طولانی تر مصرف شود را برایشان تجویز كند.

دسترسی سریع
فراسو بهداشت و تندرستی