دكتر علی پناهی، متخصص طب فیزیكی و توانبخشی در گفتگو با برنامه «فراسو» شبكه رادیویی سلامت بیماری پوكی استخوان را جزو بیماری های خاموش دانست و افزود: چرا كه این مشكل تا زمانی كه به عارضه یعنی شكستگی نرسیده باشد علامتی ندارد و زمانی فرد متوجه می شود كه علامت دار شود؛ كه شایع ترین نقاطی كه دچار شكستگی می شوند، نواحی قفسه سینه، مهره های پشتی و كمر، و یعد سر استخوان ران و استخوان مچ دست است.
وی مهم ترین عاملی كه از پوكی استخوان پیشگیری می كند را مصرف غذاهای حاوی كلسیم عنوان و بیان كرد: اما باید بدانیم مصرف كلسیم به تنهایی كافی نیست و فرد باید تحرك كافی داشته باشد و به اندازه كافی ویتامین D دریافت كند و همچنین بعضی ورزشها برای افزایش تراكم استخوان مفید هستند.
این متخصص طب فیزیكی و توانبخشی ادامه داد: ورزش هایی كه فشار بر روی استخوان وارد می كنند مانند پیاده روی در جایی كه شیب ندارد؛ زیرا بافت استخوان برای اینكه استخوان سازی بكند به نیروی مدام نه با شدت زیاد لازم دارد. دوچرخه سواری نیز مفید است. البته برای افراد مسن، این ورزش ها نباید شدید باشد. پیاده روی در آب، شنا كردن نیز برای آنها مفید است. البته افرادی كه تعادل ندارند باید پیاده روی كنند آن هم تحت نظر فرد دیگری باشد چون این افراد نه به خاطر پوكی استخوان بلكه ممكن است مشكلات و درگیری های مغزی داشته باشند.
وی در ادامه توصیه كرد: بهتر است ورزش روزانه باشد و هر بار به مدت 30 دقیقه انجام شود. اگر بی حركتی زیادی داشته باشیم تراكم استخوان، بیشتر افت می كند. با ورزش كردن می توان در افراد مسن قدرت عضلانی را هم برگرداند؛ چون عضلاتشان كنترل می شود و به این ترتیب مانع حركت و آسیب شان می شوند.
پناهی با بیان اینكه اگر فرد مبتلا به پوكی استخوان درد دارد می تواند از كمپرس های یخ و گرم، ماساژ دادن و جلوگیری از اسپاسم عضلات استفاده كرد، گفت: همچنین آرام آرام استفاده از فیزیوتراپی و مگنت تراپی برای این افراد می تواند سودمند باشد. البته می توان مثال خانمی كه شكستگی استخوانی دارد را زد كه خیلی وقت ها متوجه شكستگی نمی شود و با توجه به كاهش قد مراجعه می كند با انجام عكس، پزشك متوجه می شود شكستگی در ستون فقرات داشته كه البته این بیماران ممكن است درد خفیفی هم داشته باشند كه با توجه به صبوری شان این درد را تحمل می كنند. استفاده از بریس به این افراد كمك می كند تا از ستون فقرات نگهداری شود و ستون فقرات صاف شود.
وی با بیان اینكه از عواملی كه پوكی استخوان را تسریع می كند، بعنوان مثال در خانم ها كمبود استروژن را می توانیم نام ببریم، افزود: خانم هایی كه كمتر از سن 45 سالگی یائسه می شوند. كسانی كه كمبود كلسیم و ویتامین D دارند و افرادی كه پركاری غده پاراتیروئید دارند در خطر ابتلا به پوكی استخوان قرار دارند. سیگار كشیدن به طور واضح تراكم استخوان را پایین می آورد البته به طور كل مصرف دخانیات خطر پوكی استخوان زودرس را افزایش می دهد. مصرف كورتون به مدت طولانی و مداوم به ویژه بعد از 3 ماه مخصوصاً تراكم استخوان در ستون فقرات را به طور چشم گیر كاهش می دهد.
این متخصص طب فیزیكی و توانبخشی ادامه داد: افرادی كه كورتون مصرف می كنند حتما باید تست تراكم استخوان را انجام دهند و باید تحت درمان و تحت نظر باشند. نوشابه های گاز دار هم در جذب كلیسم اختلال ایجاد می كند. مصرف زیاد كافیئن یك عامل خطر بروز پوكی استخوان است. یعنی مصرف بالای 4 فنجان قهوه در روز؛ چای هم در تشدید پوكی استخوان نقش دارد. زیرا چای هم دارای كافیئن است و هم داری تركیباتی است كه در روده با كلسیم تركیب شده و مانع جذب آن از روده می شود. البته بی تحركی هم بروز پوكی استخوان را تشدید و تسریع می كند. در آخر باید بگوییم عواملی مانند ویتامین C، منیزیم، منگنز، روی هم جذب كلسیم را افزایش می دهد. مصرف پروتیئن به اندازه از بروز پوكی استخوان پیشگیری می كند البته مصرف زیاد پروتئین مانع جذب كلسیم می شود.
وی در ادامه تاكید كرد: مصرف كلسیم روزانه در كودكان 4-8 ساله 1000 میلی گرم، 9-18 ساله 1300 میلی گرم است.مردان بالغ تا 50 سالگی و زنان قبل از یائسگی، 1000 میلی گرم و مردان و زنان 51-70 ساله 1200 میلی گرم و در افراد بالای 71 سال هم روزانه 1200 میلی گرم است. خانم های باردار و شیرده باید 1000 میلی گرم استفاده كنند. اندازه مصرف ویتامنین D در سنین 19-70 ساله 600 واحد است و بالای 70 سال، 800 واحد و در خانم های باردار و شیرده نیز 600 واحد باید مصرف شود. البته نیاز به كلسیم و ویتامین D با توجه به تغذیه فرد، نوع داروی مصرفی و شرایط خاص او و با نظر پزشك، تعیین می شود.
این متخصص طب فیزیكی و توانبخشی در پایان در پاسخ به این پرسش كه آیا پیشگیری از پوكی استخوان در آقایان هم در سنین بالا مطرح است؟، اظهارداشت: بله، این افراد باید تغذیه مناسب داشته باشند. مصرف شیر كم چرب، میوه و سبزی به آنها توصیه می شود. مصرف زیاد شكر و نمك نباید داشته باشند. در آقایان در سنین بالای 65 سالگی شكستگی استخوان بیشتر می شود. بنابراین آقایان بعد از 50 سالگی نیاز به مكمل های Ca و ویتامین D دارند البته مكمل Ca، 500 میلی گرم و ویتامین D 400 واحد است.