قبل و بعد از تزریق واكسن كرونا كدام مواد غذایی را بیشتر بخوریم؟

دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در گزارشی نكات تغذیه ای كه قبل و بعد از واكسیناسیون كرونا باید رعایت كنیم را تشریح كرده است.

دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در گزارشی در خصوص تغذیه در دوران واكسیناسیون بر علیه ویروس كرونا عنوان كرده است: برای تزریق واكسن به رژیم غذایی ویژه ای نیاز ندارید اما لازم است با مواد غذایی كه به سلامت و افزایش كارایی سیستم ایمنی بدن در زمان واكسیناسیون كمك می كند آشنا شوید تا بتوانید علائم و عوارض احتمالی ناشی از واكسیناسیون را به حداقل رسانده و سیستم ایمنی خود را تقویت كنید.

در این توصیه‌ها با تاكید بر اینكه زمان واكسیناسیون نباید ناشتا باشید، ذكر شده است: ممكن است زمان تزریق واكسن دچار سرگیجه یا افت فشار شده و غش كنید. برای جلوگیری از بروز این مشكلات در هنگام واكسن زدن، لازم است صبحانه یا میان وعده ساده ای مصرف كنید و شب قبل از واكسیناسیون نیز غذای سبك مانند سوپ حاوی مرغ، سبزی های سبز تیره تازه (اسفناج، جعفری، كلم بروكلی) میل كنید. این موضوع به ویژه در مورد افرادی كه ترس از آمپول زدن دارند باید رعایت شود. مصرف شیر، میوه، تخم مرغ، لقمه نان و پنیر (همراه با سبزیجات مثل گوجه فرنگی یا خیار و ...) به عنوان صبحانه یا میان وعده قبل از تزریق واكسن توصیه می‌شود.

همچنین شب قبل از واكسیناسیون خواب خوب و راحتی داشته باشید و بهداشت خواب را رعایت كنید. خواب كافی و آرام یكی از رازهای سلامت و طول عمر انسان همراه با زندگی با نشاط است و نقش مهمی در آماده سازی سیستم ایمنی بدن و تقویت آن ایفا می كند. خواب خوب، آرام و پیوسته به دفع مواد زاید از بدن كمك می كند. بنابراین از كار كردن با هرگونه دستگاه الكترونیكی همچون گوشی همراه و كامپیوتر و تماشای طولانی مدت تلویزیون از حداقل یك ساعت قبل از خواب تا حد امكان پرهیز كنید. این كار باعث می شود بتوانید خواب راحت و عمیقی داشته باشید و بدن شما در آرامش كامل تا صبح استراحت كند. مصرف غذاهای ساده و سبك می تواند زمینه ساز یك خواب خوب باشد. سعی كنید بین مصرف شام و زمان خواب حدود دو ساعت فاصله باشد. همچنین مصرف یك لیوان شیر گرم به داشتن یك خواب راحت كمك می كند.
قبل و بعد از واكسیناسیون كدام مواد غذایی را بیشتر بخوریم؟

قبل و بعد از واكسیناسیون مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید، تامین آب بدن به میزان كافی قبل و بعد از تزریق واكسن كووید-19 بسیار مهم است. مصرف مایعات كافی نه تنها سبب عملكرد بهتر بدن در شرایط واكسیناسیون می شود، بلكه از افت فشار خون در افرادی كه معمولا ترس از آمپول و یا واكسن دارند نیز جلوگیری می كند.

افرادی كه مبتلا به بیماری های قلبی- عروقی، فشار خون بالا یا بیماری های ریوی هستند در خصوص میزان مصرف مایعات باید با پزشك خود مشورت كنند. مواد غذایی آبدار مانند میوه ها، سبزی ها، انواع سوپ و آبگوشت علاوه بركمك به تامین آب بدن، سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت می كنند. به ویژه در صورت ایجاد تب بعد از واكسیناسیون، توصیه می شود مایعات و غذاهای آبدار به میزان فراوان نوشیده و میل شود. توجه كنید كه نوشیدنی های شیرین مانند آب میوه هایی كه دارای قند افزوده هستند و شربت های خیلی شیرین، نوشابه های گازدار و بطور كلی همه نوشیدنی های خیلی شیرین موجب تضعیف سیستم ایمنی و اختلال در عملكرد آن می شوند. بهترین نوشیدنی آب است. مصرف آب میوه تازه و طبیعی، دوغ كم نمك و بدون گاز، شربت های خانگی كم شیرین نیز برای تامین آب بدن مناسب هستند.

براساس توصیه های ذكر شده در این گزارش رعایت طولانی مدت یك رژیم غذایی سالم، پاسخ ایمنی بدن را بهبود می بخشد و به ما كمك كند تا علاوه بر مبارزه بهتر با عفونت ها، پاسخ ایمنی قوی تری به واكسیناسیون داشته باشیم. مصرف بیشتر غذاهای تازه و طبیعی مانند میوه ها، سبزی ها، ماهی های چرب، آجیل و مغز دانه ها به كاركرد بهتر سیستم ایمنی كمك كرده زیرا التهاب كمتری در بدن ایجاد می كند. مصرف غذاهای ضد التهاب قبل و پس از تزریق واكسن می تواند كمك كننده باشد.

اضافه كردن چاشنی هایی مثل زنجبیل، نعناع فلفلی، دارچین، فلفل، زرد چوبه، سیر و پیاز در تهیه غذا به دلیل خاصیت ضد التهابی توصیه می شود. زردچوبه را می توان به چای نیز اضافه كرد. همچنین ماهی نوعی غذای ضد التهاب محسوب می شود. ماهی های چرب مانند ماهی آزاد، ساردین، شاه ماهی، قزل آلا، كپور و روغن كبد ماهی بیشترین امگا 3 را بعنوان عامل ضد التهابی دارند. آجیل و انوع مغزها و دانه ها (بادام، گردو، پسته، فندق، بادام زمینی و كنجد)، روغن كنجد و روغن زیتون نیز از مواد غذایی ضد التهاب محسوب می شوند.

در ادامه این توصیه ها به مصرف بیشتر سبزی ها و میوه ها اشاره و تاكید شده است: مصرف روزانه 5-3 واحد از گروه سبزی ها و 4-2 واحد از گروه میوه ها، آنتی اكسیدان ها شامل روی، سلنیم، ویتامین A و ویتامین C را كه برای عملكرد بهتر سیستم ایمنی لازم هستند را تامین می كند. مصرف كافی سبزی، سالاد و میوه قبل و پس از واكسیناسیون همراه با وعده های غذایی و در میان وعده ها توصیه می شود.

مصرف روزانه مقادیر كافی از منابع غذایی پروتئین و جایگزین های آن شامل انواع حبوبات، تخم مرغ، انواع گوشت به ویژه گوشت سفید (مرغ، ماهی) نیز برای عملكرد طبیعی سیستم ایمنی بدن توصیه می شود. منابع غذایی پروتئینی حاوی ریز مغذی هایی مانند روی و سلنیوم هستند كه با خاصیت آنتی اكسیدانی به تقویت سیستم ایمنی بدن كمك می كنند. شیر و لبنیات شامل ماست، پنیر و كشك نیز علاوه بر تامین كلسیم و فسفر، از منابع تامین پروتئین نیز هستند.

بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، ویتامین D تنها ویتامینی است كه به مقدار لازم از منابع غذایی تامین نمی شود و براساس دستورالعمل های وزارت بهداشت، لازم است ماهانه یك عدد مكمل 50 هزارواحدی برای تقویت سیستم ایمنی بدن (جز در مادران باردار كه دوز روزانه 1000 واحدی دریافت می نمایند) مصرف شود. سایر ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز بدن با رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی و استفاده از گروه‌های غذایی اصلی شامل گروه نان و غلات (بویژه سبوس دار)، گروه میوه ها، گروه سبزی ها، گروه شیر و لبنیات، گروه گوشت و تخم مرغ و حبوبات تامین می‌شود و نیازی به استفاده از مكمل های ویتامینی نیست.
قبل و بعد از واكسیناسیون از چه غذاهایی پرهیز كنیم؟

همچنین در ادامه این گزارش به مجموعه غذاهایی كه قبل و بعد از واكسیناسیون باید از مصرف آنها پرهیز كرد، اشاره و یادآوری شده است: مصرف فست فودها، غذاهای چرب، سنگین و پرنمك و تنقلات شور و نوشیدنی‌های خیلی شیرین موجب تضعیف سیستم ایمنی شده و زمینه را برای ابتلا به بیماری‌ها از جمله كرونا فراهم می كند و همواره باید از مصرف بی رویه آنها اجتناب شود. توصیه می شود به منظور عملكرد بهتر سیستم ایمنی بدن، قبل و پس از واكسیناسیون از مصرف این گونه غذاها خودداری كنید.

از مصرف روغن های نباتی جامد و نیمه جامد، روغن‌ها و چربی‌های حیوانی به دلیل تحریك و ایجاد التهاب پرهیز كنید.
راهكارهای تغذیه‌ای برای مقابله با برخی عوارض احتمالی ناشی از واكسیناسیون

دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به اینكه غالبا عوارض ناشی از واكسن به طور معمول از 12 ساعت تا كمتر از 7 روز بعد از تزریق واكسن به طور متغیر و خفیف در بعضی افراد ممكن است رخ دهد و در موارد بسیار نادر برخی عوارض ممكن است یك ماه بعد از واكسیناسیون بروز یابد، تاكید كرده است: در صورت ایجاد تب، مایعات و غذاهای آبدار به میزان فراوان نوشیده و میل شود، رژیم غذایی حاوی میوه (موز، آلو، زرد آلو، طالبی، كیوی، پرتقال)، سبزی ها (اسفناج، جعفری)، حبوبات، نان و غلات سبوس دار، هویج، كدو حلوایی، گوجه فرنگی و سیب زمینی برای تامین پتاسیم ناشی از تعریق زیاد در تب توصیه می شود. همچنین مصرف منابع غذایی ویتامین های گروه B از جمله سبزی ها به ویژه برگ سبز و میوه ها، شیر و لبنیات (ماست، پنیر، دوغ، كشك)، گوشت، دل و جگر، زرده تخم مرغ، غلات سبوس دار، حبوبات و مغزها فراموش نشود.

در ادامه مطرح شده است: در صورت مواجهه با بدن درد و خستگی مصرف منابع غنی از امگا 3 مانند ماهی بویژه ماهی‌های چرب، گردو، تخمه آفتابگردان و سایر مواد غذایی كه خاصیت ضد التهابی دارند و مصرف منابع غذایی منیزیم شامل سبزی های برگ سبز، تخمه كدو، غلات كامل و حبوبات، بادام زمینی، شكلات تلخ و كاكائو توصیه می شود. مصرف تركیبات حاوی كافئین مانند چای سیاه، چای سبز و قهوه، در حد دو فنجان در روز به رفع خستگی و دردهای منتشر بدن كمك می كند.

همچنین در صورت ضعف و بی حالی پس از واكسیناسیون، منابع غذایی حاوی B1، B6 و B12 شامل غلات كامل، گوشت، تخم مرغ و شیر و لبنیات و شربت عسل با كنترل قند خون در افراد دیابتیك و بیماران سرپایی، به كنترل ضعف و بی حالی كمك می كنند. افزودن دارچین و زنجبیل و سیاهدانه به غذاها در این موارد توصیه می شود.

بنابر اعلام روابط عمومی وزارت بهداشت، گفتنی است، تا زمانی كه تهوع یا استفراغ دارید، از خوردن و آشامیدن هر ماده غذایی یا نوشیدنی پرهیز كنید. پس از توقف استفراغ، می‌توانید كمی مایعات رقیق مانند آب مرغ یا گوشت، آب سیب یا ژلاتین میل كنید. با گذشت 8 ساعت از قطع استفراغ، می‌توانید مصرف غذاهای جامد را شروع كنید. غذا باید بی‌بو، كم چرب و كم فیبر باشد؛ كمپوت سیب بدون شكر، مرغ پخته، موز، عصاره رقیق گوشت، نان تست و برشته، تخم مرغ آب پز و سفت، انواع آب میوه و سبزی، سیب زمینی، چوب شور، كراكر، برنج، غلات پخته، شربت و ماست؛ بعد از توقف استفراغ، بزرگسالان و كودكان بالاتر از 3 سال می توانند تكه‌های كوچك یخ را هر 10 تا 20 دقیقه مك بزنند.

مصرف تكه‌های میوه یخ زده یا آب میوه‌های رقیق شده همراه با یخ می تواند در كنترل تهوع مفید باشد. تعداد وعده‌های غذایی را افزایش و حجم غذا در هر وعده را كاهش دهید و از مصرف غذای سنگین خودداری كنید. از قرار گرفتن در معرض بوی غذاهایی كه رایحه تندی دارند اجتناب كنید. غذاها را ترجیحا سرد یا هم دما با حرارت اتاق مصرف كنید. از تنقلات و غذاهای خشك، نشاسته ای و پرنمك مانند چوب شور، كراكر و سیب زمینی استفاده كنید. از آبنبات هایی با طعم نعناع یا لیمو استفاده كنید و در نهایت بیشتر استراحت كنید.

تاكید می شود، در مواجهه با اسهال، موز رسیده به دلیل داشتن املاح مفید به ویژه پتاسیم و فیبر پكتین كه به تامین الكترولیت های از دست رفته در طول اسهال و جذب مایعات داخل روده ها كمك می كند. برنج سفید به راحتی در دستگاه گوارش هضم شده و به روده ها استراحت می دهد و سبب قوام دهی به مدفوع می شود. سیب پخته/ كمپوت سیب بدون شكر؛ دستگاه گوارش سیب پخته را به راحتی هضم می كند. البته در صورت ابتلا به سندرم روده تحریك پذیر، كمپوت سیب بهتر است مصرف نشود.

در زمان اسهال، مصرف نان سفید بهتر از نان سبوسدار یا نان كامل یا نان قهوه ای است زیرا هضم آن در دستگاه گوارش مناسب تر است؛ پوره سیب زمینی آب پز یا بخارپز و نرم شده همراه با كمی نمك بدون افزودن روغن توصیه می شود. جوجه آب پز یا بخار پز، قوام ملایم و مناسبی ایجاد می كند و مواد مغذی لازم در شرایط اسهال را تامین می كند. ماست پروبیوتیك حاوی پروبیوتیك های ترمیم كننده سلول های جدار روده های آسیب دیده در طول اسهال است؛ سوپ مرغ غذای مناسبی برای زمان اسهال است كه الكترولیت ها و مواد مغذی از دست رفته در اسهال را جبران می كند. مصرف مایعات به ویژه آب در طول روز برای جبران كم آبی بدن بدلیل اسهال در این افراد توصیه می شود.

همچنین در صورت رخداد یبوست، مصرف غلات كامل كه سبوس فراوان دارند مانند نان گندم كامل، برنج قهوه ای، جودوسر و غلات پرك شده، انواع حبوبات مانند عدس، انواع لوبیا، نخود و دانه سویا، مغزها مانند بادام، بادام زمینی، گردو و پسته، فندق، مغز تخمه ها، میوه ها مانند انواع توت، سیب، پرتقال و گلابی، كیوی، انجیر، انگور، انواع آلو و زردآلو، انواع دانه‌های گیاهی نظیر تخم شربتی، خاكشیر و اسپرزه همراه با آب یا شربت كم شیرین، انواع سبزی‌ها مانند هویج، بروكلی، نخودفرنگی، كلم برگ سفید و قرمز، گل كلم، كاهو، سبزی خوردن، اسفناج، برگ چغندر، هویج یا زردك آب پز، كدوحلوایی آب پز، شلغم آب پز، به آب پز با اضافه كردن كمی عسل و زعفران ساییده، خشكبار بویژه آلو بخارا، برگه آلو و انجیر خیسانده كه قبل از خواب می توان دو سه عدد آن را با مقداری آب میل كرد، توصیه می‌شود.

بنا بر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بداشت، در انتهای گزارش ذكر شده است: در مواجهه با بی اشتهایی، مصرف میوه ها و سبزی ها با تاكید بر سیب (بصورت پالوده)، انار، پرتقال، انجیر، لیموترش، انبه و كدو حلوایی، چای لیمو زنجبیل، ادویه ها و گلپر (اضافه كردن در غذا)، سمنو، جوانه گندم و جوانه نخود، شیر برنج با سیاه دانه و كمی دارچین، شله زرد با خلال بادام و پسته، مغزها و خشكبار شامل فندق، گردو، پسته، بادام، توت خشك، نخود و كشمش، مویز و برگه میوه‌ها، اضافه كردن آرد برنج به انواع سوپ یا غذا فراموش نشود.