استخراج ژنوم كرونا در پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی ابن سینا جهاددانشگاهی با اشاره به جزئیات طرح‌های این پژوهشگاه در راستای مقابله با كرونا گفت: همكاران پژوهشگر ما از روزهای ابتدایی اسفند 98 توانستند آنتی‌ژن‌های پروتئینی این ویروس را با استفاده از روش‌های مولكولی و استخراج ژنوم این ویروس، تولید كنند. پروتئین ­های ویروس در تولید كیت‌های تشخیصی و طراحی واكسن كاربرد دارند.

دكتر محمدرضا صادقی ، با اشاره به طرح تولید جنین در گاوهای نژاد برتر گفت: هدف و رسالت اصلی جهاد دانشگاهی این است كه یك پژوهش را تا انتها دنبال و فناوری آن را تثبیت كند و به صورت یك خدمت در اختیار آحاد جامعه قرار دهد. ما چنین رویكردی را در پروژه تولید جنین از گاوهای نژاد برتر عینیت بخشیدیم كه یكی از طرح‌های برتر پژوهشگاه ابن‌سینا در سال گذشته بود. این طرح با موفقیت، مسیر تبدیل شدن به فناوری را طی كرده است و برای طی شدن زنجیره ایجاد ارزش افزوده، فناوری تولید جنین از گاوهای نژاد ممتاز به صورت یك شركت دانش‌بنیان با مشاركت سازمان اوقاف و امور خیریه كار خود را آغاز كرده است.

وی با بیان این كه این فناوری به قیمت ده میلیارد تومان به سازمان اوقاف و امور خیریه فروخته شده است، گفت: در حال حاضر شركتی با سرمایه چهل میلیارد تومان ایجاد شده است و هدف از راه‌اندازی این شركت تولید گوساله‌های ممتاز از این نژادهای برتر و ارائه آن به دامداران سراسر كشور است.

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی در ادامه افزود: این شركت به ثبت رسیده و با هماهنگی با سازمان اوقاف، زمینی به مساحت 420 هكتار در اختیار آن قرار گرفته است تا بتواند یك دامداری پنج هزار رأسی را ایجاد كند. در این دامداری، هزار رأس دام مولد و همچنین، چهار هزار رأس دامی برای انتقال جنین‌های تولیدشده نگهداری می‌شوند تا در نهایت، گوساله‌های ممتاز تولید شده در اختیار صنعت دامپروری كشور قرار گیرد.

تولید و تكثیر نژادهای اصلاح شده شتر و گاومیش در دستور كار

صادقی درباره یكی دیگر از طرح‌های محققان پژوهشگاه ابن‌سینا گفت: با توجه به موفقیت طرح تولید جنین از گاوهای نژاد ممتاز، پروژه دیگر پژوهشگاه مربوط به فناوری تولید و تكثیر نژادهای اصلاح‌شده شتر است. با توجه به شرایط اقلیمی و این كه بخش اعظمی از كشور ما را نقاط خشك، نیمه‌خشك و بیابانی تشكیل می‌دهد و همچنین، محدودیت‌هایی كه در تأمین نهاده‌های دامی به ویژه دام سنگین یعنی گاو وجود دارد، یك مزیت نسبی در كشور در زمینه پرورش شتر وجود دارد. بنابراین، در نظر داریم همین فناوری را در تولید و تكثیر نژادهای اصلاح‌شده شتر و گاومیش هم به‌كار ببریم و هدف نهایی این است كه بتوانیم با ایجاد صرفه در پرورش شتر، این صنعت را در بسیاری از نقاط بیابانی، خشك و نیمه‌خشك كشور رواج دهیم.

جزئیات راه‌اندازی بانك سلول‌های بنیادی خون قاعدگی

عضو كمیته اخلاق در پژوهش‌های علوم پزشكی، یكی دیگر از طرح‌های پژوهشگاه ابن‌سینا را راه‌اندازی بانك سلول‌های بنیادی خون قاعدگی برشمرد و گفت: یكی دیگر از طرح‌هایی كه از چندین سال قبل در پژوهشگاه ابن‌سینا آغاز شده بود و خوشبختانه در ابتدای سال جاری نتیجه‌بخش بود، پروژه سلول‌درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادی خون قاعدگی‌ بود. البته، در دیگر بخش‌های جهاد دانشگاهی نیز پژوهش‌هایی در حوزه سلول‌درمانی در حال انجام است، اما فعالیت‌های پژوهشگران ما بر سلول‌های بنیادی حاصل از خون قاعدگی متمركز بود تا بتوانیم از این سلول‌ها در درمان ناباروری و حفظ باروری استفاده كنیم.

صادقی در ادامه افزود: پس از انجام تحقیقات بسیار و با اخذ مجوز سازمان غذا و دارو، طرح استفاده از سلول‌های بنیادی برای حفظ قدرت باروری افراد، توانست مراحل نهایی خود را طی كند و در نهایت مجوز تأسیس بانك سلول‌های بنیادی خون قاعدگی گرفته شد. این بانك در مركز درمان ناباروری ابن‌سینا تأسیس شده است و خانم‌هایی كه در سنین باروری 25 تا 40 سال قرار دارند، می‌توانند با مراجعه به این مركز، سلول‌های مشتق از خون قاعدگی را برای كاربردهای آتی ذخیره كنند.

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی با اشاره به این كه این سلول‌ها در تقویت توان باروری و پیشگیری از سقط جنین كاربرد دارند، گفت: اگرچه اكنون سلول‌های بنیادی خون قاعدگی‌ در حوزه باروری كاربرد دارند، اما پژوهش‌ها درباره كاربردهای دیگر این سلول‌ها در حال انجام است و خانم‌ها می‌توانند با ذخیره‌سازی این سلول‌ها در بانك سلول‌های بنیادی خون قاعدگی‌، شانس خود را برای استفاده از این سلول‌ها در درمان دیگر بیماری‌ها در آینده حفظ كنند.

وی در خصوص مزایای خون قاعدگی نسبت به دیگر منابع سلول‌های بنیادی گفت: در مقایسه با منابعی همچون مغز استخوان یا خون بند ناف، دسترسی به سلول‌های خون قاعدگی آسان‌تر است چرا كه استخراج سلول‌های بنیادی از مغز استخوان روندی تهاجمی و پرهزینه‌ است و دسترسی به سلول‌های خون بند ناف هم فقط یك بار و در بدو تولد امكان‌پذیر است. اما خون قاعدگی‌ به عنوان یك منبع سلول‌های بنیادی، هم تجدیدپذیر است و هر ماه امكان دسترسی به آن وجود دارد، هم نمونه‌گیری آن مستلزم انجام عمل تهاجمی یا تحمیل درد و رنج به نمونه‌دهنده نیست.

صادقی با بیان این كه بانك سلول‌های بنیادی خون قاعدگی به صورت یك كلینیك در مركز درمان ناباروری ابن‌سینا مشغول ارائه خدمات است، افزود: خانم‌هایی كه داوطلب ذخیره‌سازی این سلول‌ها هستند، با مراجعه به این كلینیك و پس از معاینات اولیه و تخصصی در صورت احراز شرایط، می‌توانند سلول‌های بنیادی خود را برای آینده ذخیره كنند. همانطور كه اشاره شد، این پروژه تمام مجوزهای لازم را از سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت دریافت كرده و به‌عنوان یكی از طرح‌های برگزیده این وزارتخانه معرفی شده است.

اقدامات پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی در راستای مقابله با كرونا

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی درباره اقدامات این پژوهشگاه درباره مقابله با كرونا گفت: یكی دیگر از طرح‌های شاخص ما در یك سال گذشته، این بود كه همزمان با شیوع كرونا، پژوهشگران ما آزمایشگاه تشخیص كرونا با روش‌ مولكولی را تأسیس كردند. روش استاندارد و مورد تأیید برای تشخیص كرونا، استفاده از روش مولكولی PCR است كه نیاز به تجهیزات، تخصص و نیروی تخصصی ماهر دارد. از ابتدای شیوع این بیماری در اسفند سال 98 تأسیس این آزمایشگاه در برنامه كاری مجموعه قرار گرفت و از ابتدای سال 99 پذیرش بیماران آغاز شد و اكنون این آزمایشگاه یكی از آزمایشگاه‌های پركار مجموعه آزمایشگاه‌های تشخیص كرونا در شهر تهران است. در برخی از روزها نزدیك 1000 نمونه از مراكز تشخیصی مختلف وابسته به مراكز دانشگاهی و مراكز خصوصی به آزمایشگاه تشخیص كرونای ابن‌سینا ارسال می‌شود و در كمتر از 24 ساعت جواب تست‌ها آماده می‌شود.

صادقی ادامه داد: دقت و كیفیت ارائه خدمت باعث شده است كه با تمام ظرفیت بتوانیم نمونه‌های مختلف را از سطح شهر جمع‌آوری كنیم. در عین حال، همكاران پژوهشگر ما از روزهای ابتدایی اسفند سال 98 توانستند آنتی‌ژن‌های پروتئینی این ویروس را با استفاده از روش‌های مولكولی و استخراج ژنوم این ویروس، تولید كنند. پروتئین­ های ویروس در تولید كیت‌های تشخیصی و طراحی واكسن كاربرد دارند. پس از طی مراحل‌ مختلف تأیید كیفیت، اكنون پژوهشگاه ابن‌سینا این آنتی‌ژن‌ها را برای شركت‌هایی كه كیت‌های تشخیص كرونا به روش سرولوژی تولید می‌كنند، تأمین می‌كند.

وی افزود: بسیاری از شركت‌هایی كه در كشور وجود دارند در حال حاضر مشغول تولید كیت تشخیص ابتلا به ویروس كرونا با روش سرولوژی هستند. برخی از این شركت‌ها محصول تولیدی خود را به خارج از كشور صادر می‌كنند. ما به بسیاری از این شركت‌ها اعلام كردیم كه آمادگی تولید آنتی‌ژن موردنیاز ساخت این كیت‌ها را داریم و برخی از این شركت‌ها از آنتی‌ژن تولیدشده در پژوهشگاه ابن‌سینا استفاده می‌كنند.

دكتر صادقی در ادامه بیان كرد: محققان پژوهشگاه ابن سینا افزون بر تولید آنتی‌ژن، برای تولید و طراحی این كیت‌ها با استفاده از آنتی‌ژن‌ها هم اقدام كرده‌اند كه پس از طی مراحل نهایی و اخذ مجوزهای لازم از وزارت بهداشت، می‌تواند به عنوان یكی از محصولاتی كه در پژوهشگاه ابن‌سینا ساخته شده است، در اختیار هموطنان قرار بگیرد.

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی درباره برنامه‌های آتی این پژوهشگاه گفت: از آنجا كه ممكن است ویروس كرونا به این زودی از جامعه حذف نشود، مجموعه همكاران ما در پژوهشكده آنتی‌بادی مونوكلونال باید در خصوص فعالیت‌های تشخیصی و درمانی كرونا تمهیداتی بیندیشند. تمركز بخشی از همكاران ما بر تحقیقات مربوط به تشخیص و درمان كرونا خواهد بود و بخشی دیگر نیز با توجه به اعمال تحریم‌ها بر طراحی و ساخت ملزومات موردنیاز برای تشخیص بیماری‌ها متمركز شده‌اند.

صادقی درباره یكی دیگر از طرح‌های در دست تحقیق پژوهشگاه ابن‌سینا توضیح داد: فعالیت دیگری كه در سال جاری به نتیجه خواهد رسید، تولید نوعی زخم‌پوش‌ برای زخم‌های عفونی و غیرعفونی با استفاده از فناوری نانو است كه محققان پژوهشكده نانو بیوتكنولوژی تولید آن را در دستور كار داشتند. امیدواریم تا پایان سال جاری مجوزهای لازم برای این محصول گرفته شود. ترجیح ما این