در دستورالعمل آشنایی با بیماری آنفلوآنزا و راه‌های انتقال و پیشگیری در مدارس، سال تحصیلی 1402-1401 كه از سوی معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش و با همكاری معاونت بهداشت وزارت بهداشت تدوین شده، آمده است كه آنفلوآنزا یك بیماری ویروسی است كه باعث آلودگی دستگاه تنفسی در بسیاری از حیوانات، پرندگان و انسان می‌شود. آنفلوآنزای انسانی بیماری به شدت واگیردار است و معمولا از طریق سرفه و عطسه یك فرد بیمار منتشر می شود.

این بیماری با بیماری سرماخوردگی متفاوت است و چهارگونه ویروس آنفلوآنزا تاكنون شناسایی شده و به طور كلی تخمین زده می‌شود كه آنفلوآنزا سالیانه پنج تا 10 درصد از بالغین و 20 تا 30 درصد از كودكان را مبتلا می‌كند. ناخوشی یا بیماری حاصله می تواند منجر به بستری شدن در بیمارستان یا مرگ به‌ویژه و عمدتا در گروه‌های پرخطر (كودكان، سالمندان، افراد دارای بیماری مزمن) شود.

همه گیری این بیماری می‌تواند منجر به این شود كه دانش‌آموزان از مدرسه و كارمندان و كارگران بسیاری از محل كار خود غبیت كنند كه می‌تواند باعث كاهش میزان یادگیری و پایین آمدن راندمان كاری و تولید شود.

برآورد جهانی همه‌گیری‌های ناشی از آنفلوآنزا منجر به حدود سه تا پنج میلیون ابتلای شدید به این ویروس و حدود 250 تا 500 هزار مرگ می‌شود. در حال حاضر مؤثرترین راه پیشگیری از بیماری و كنترل شیوع آن انجام واكسیناسیون و رعایت بهداشت فردی و اجتماعی (عمومی) است.

علائم بالینی آنفلوآنزا

آنفلوآنزا بیماری ویروسی حاد دستگاه تنفسی است كه با تب، سرفه، سردرد، گلودرد، درد عضلانی، تعریق، آبریزش بینی، و گاها استفراغ و اسهال تظاهر می كند.

در این میان تب و سرفه به عنوان علائم كلیدی مطرح هستند. سرفه اغلب شدید و برای مدتی ادامه می‌یابد؛ ولی سایر نشانه‌های بیماری بعد از دو تا هفت روز خود به خود بهبود پیدا می‌كند.

شناسایی بیماری معمولا براساس مشخصات اپیدمیولوژیك آن صورت گرفته و موارد تك‌گیر آن را فقط با كمك روش‌های آزمایشگاهی می‌توان تشخیص داد. آنفلوآنزا در افراد مختلف ممكن است با علائم متفاوتی بروز كند و از سایر بیماری‌های ویروسی قابل تشخیص نباشد.

اشكال بالینی این بیماری متفاوت بوده و ممكن است نشانه‌هایی مثل سرماخوردگی، برونشیت، پنومونی ویروسی و بیماری‌های حاد غیرقابل افتراق دستگاه تنفسی را نشان دهد. اختلالات دستگاه گوارش (تهوع، استفراغ و اسهال) نیز بروز می‌كند و در كودكان ممكن است نشانه‌های گوارشی، علامت غالب باشد.

بیماری آنفلوآنزای نوع B ممكن است تا اندازهای خفیف تر از بیماری آنفلوآنزای نوع A باشد. عفونت آنفلوآنزای نوع C به شكل سرماخوردگی بدون تب دیده می‌شود. از آنجا كه ویروس آنفلوآنزا ممكن است ساعت‌ها در شرایط سرد و رطوبت كم در محیط زنده بماند، انتقال ویروس از طریق ترشحات آلوده روی سطوح مختلف نیز می تواند صورت گیرد. دوره كمون بیماری كوتاه بوده و معمولا بین یك تا سه روز است. دفع ویروس احتمالا در بالغین بین سه تا پنج روز بعد از بروز نشانه‌های بالینی بیماری و در كودكان هفت تا 21 روز بعد از آن ادامه خواهد داشت.

چند توصیه‌ عمومی

- آموزش دستورالعمل‌های بهداشتی به منظور پیشگیری از آنفلوآنزا و بیماری‌های تنفسی واگیردار

- پرهیز از تماس نزدیك با افراد بیمار

- اقامت در منزل در هنگام بیمار شدن تا رفع علائم حاد بیماری

- پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه و سرفه كردن ترجیحاً با دستمال كاغذی و یا چین بازو

- تمیز كردن و شستن دست‌ها در فواصل زمانی (به طور معمول پس از شستن و یا ضدعفونی كردن دست‌ها بیش از 15 دقیقه تمیز نمی‌مانند).

- اجتناب از لمس چشم‌ها، بینی و دهان با دست‌های آلوده

- عمل به توصیه‌های بهداشتی از جمله تمیز كردن و ضدعفونی كردن سطوح در معرض تماس(در منزل، محل كار، مدرسه)، خواب كافی، كاهش اضطراب، نوشیدن مایعات كافی و تغذیه مناسب

- مراجعه به پزشك و پرهیز از خود درمانی و مصرف خودسرانه دارو

پیامهای آموزشی اساسی در كنترل و پیشگیری از انتقال و انتشار بیماریهای تنفسی

6 اقدام اساسی در صورت ابتلا به آنفلوآنزا

شش كار اساسی كه در صورت ابتلا به آنفلوآنزا و سایر بیماری های واگیر شدید تنفسی باید انجام دهید:

1. پوشاندن دهان و بینی در هنگام سرفه و یا عطسه كردن(ترجیحا استفاده از ماسك یكبار مصرف)

2. شست‌وشوی مداوم و مكرر دست‌ها (ترجیحا با آب و صابون و به طریقه صحیح)

٣. نوشیدن آب و مایعات كافی و استراحت كردن

4. استفاده از داروهای ضد ویروسی در صورتی كه سیستم ایمنی آسیب پذیری داشته باشید و بنا به تشخیص و تجویز پزشك

5. عدم استفاده خودسرانه داروهای آنتی بیوتیك: این داروها بر روی سرماخوردگی و آنفلوآنزا و بیماری‌های ویروسی تأثیری ندارند.

6. پرهیز از حضور در اماكن عمومی و تجمعات

7 راه اساسی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری

هفت راه اساسی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری آنفلوآنزا و سایر بیماری‌های واگیر شدید تنفسی:

1- دریافت واكسن سالیانه آنفلوآنزا بالاخص اگر در گروه‌های حساس، آسیب‌پذیر و در معرض خطر قرار دارید.

٢. اجتناب و دوری از افرادی كه مبتلا به بیماری (واگیر) هستند (رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و پرهیز از تماس غیرضروری)

3. اجتناب و پرهیز از تماس دست‌ها (قبل از شست‌وشو و ضدعفونی كردن آنها) با چشم‌ها، دهان و بینی؛ زیرا ممكن است از این طریق عوامل بیماری‌زا وارد بدن شما شوند.

4. تمیز كردن و گندزدایی مداوم وسایل و سطوح مشترك در خانه بالاخص زمانی كه فرد بیماری در خانه حضور دارد.

5. شست‌وشوی مداوم دست‌ها (با آب و صابون و یا استفاده از مواد ضدعفونی كننده)

6. تهویه مناسب و مطلوب هوای محل زندگی

7. پرهیز از تماس بدون محافظ با پرندگان و سایر حیوانات و بالاخص لاشه پرندگان و حیوانات تلف شده از دیگر راه‌كارهای جلوگیری از ابتلا به این بیماری است.