افزایش دمای هوا، همه را كلافه كرده است. تابستان شروع شده و این روزها فقط در حال گرفتن زهر چشم از ماست! سازمان هواشناسی هم از فوران گرما طی روزهای گذشته خبر داده به طوری كه اهواز گرم‌ترین شهر جهان شد. افزایش شدید دمای هوا راه خیلی از هموطنان را به بیمارستان باز كرده، به طوری كه سخنگوی سازمان اورژانس كشور با اشاره به افزایش دما در استان‌های جنوبی و خطرهایی كه این موضوع مردم را تهدید می‌كند، گفته: همه ساله با شروع فصل گرما، گرمازدگی یكی از شایع‌ترین مواردی است كه مردم به 115 اطلاع می‌دهند. در فصول گرم سال به طور متوسط 10 تا 15 درصد، تماس‌ها با اورژانس در استان‌های جنوبی به دلیل گرمازدگی است و استان‌های مسافرپذیر، مسافران و گردشگران بیشتر در معرض آسیب هستند.

سخنگوی اورژانس كشور با اشاره به اینكه گرمازدگی یكی از شایع‌ترین عوارض ناشی از قرار گرفتن فرد در برابر گرماست، خاطرنشان كرد: این عارضه با ضعف، بی‌حالی و خستگی شروع می‌شود و می‌تواند به شوك گرمایی و آسیب اندام‌های درونی بدن و یا حتی مرگ منتهی شود.

با توجه به افزایش دمای هوا طی روزهای اخیر در این گزارش تلاش می‌كنیم تا راهكارهای كاهش عوارض گرما بر سلامت بدن بگوییم.
*گرمازدگی 4 مرحله دارد

گرمازدگی دارای 4 مرحله است، مراحل استرس گرمایی، خستگی گرمایی، گرمازدگی، سكته گرمایی از مراحل گرمازدگی هستند كه هر كدام علائم خاص خود را دارند. در مرحله استرس گرمایی فرد علائمی مانند سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد را احساس می‌كند، در مرحله خستگی گرمایی نیز با علائمی نظیر عرق كردن شدید، خستگی، قرمزشدن پوست، گرگرفتگی یا اسپاسم عضلات به همراه درد، سردرد یا سرگیجه خفیف و حالت تهوع همراه است.

مرحله گرمازدگی با علائمی نظیر رنگ پریدگی، عرق شدید، تهوع، اسهال و استفراغ، جوش‌های ریز گرمازدگی، سردرد، گرفتگی عضلات، خستگی، ضعف، تشنگی شدید، سرگیجه، تكرر ادرار و ادرار تیره رنگ، از دست دادن تمركز، ادم یا تورم خفیف پا، مچ پا یا انگشتان دست و از دست دادن هوشیاری مشخص می‌شود. گاهی سلول‌های سطحی پوست آسیب دیده، عرق زیر پوست جمع شده و فرد دچار جوش زیر پوستی یا به اصطلاح عرق سوز می‌شود.
*سكته گرمایی چگونه آغاز می‌شود؟

مرحله سكته گرمایی نیز با ضربان ضعیف، تنفس سریع، كاهش تعریق، پوست داغ و خشك و قرمز، حالت تهوع، سردرد و سرگیجه، تاری دید، تحریك پذیری و یا تغییرات خلقی، عدم هماهنگی و از دست دادن هوشیاری همراه است كه اگر این مرحله شدید باشد می‌تواند به نارسایی ارگان‌های بدن، كما و مرگ منجر شود. وضعیت دیگری كه ممكن است با سكته گرمایی شدید رخ دهد، رابدومیولیز است، این بیماری باعث تخریب سلول‌های عضلانی و در نتیجه نارسایی كلیه می‌شود.

برای پیشگیری از بروز گرمازدگی در ایام گرم تابستان به هموطنان توصیه می‌شود، نوشیدن مقدار زیاد مایعات، حداقل هشت لیوان آب در روز را فراموش نكنند، بدن شما به ازای هر كیلوگرم وزن 30 میلی‌لیتر آب در روزنیازمند است، ولی مصرف مایعات در آب و هوای گرم باید افزایش یابد.
*نوشیدنی كافئین‌دار ننوشید

اگر نمی‌توانید مقدار زیادی آب بنوشید یك نوشیدنی بدون گاز مثل آب میوه یا دوغ جانشین مناسبی است همچنین از مصرف زیاد نوشیدنی‌های كافئین دار مانند نوشابه، قهوه و چای اجتناب كنید، زیرا كافئین ادرارآور است و باعث دفع آب از بدن می‌شود.

از مصرف غذا‌های چرب و داغ اجتناب كرده و بهتر است غذایتان كمی نمك داشته باشد. محافظت از آفتاب و نور مستقیم خورشید یك ضرورت است. از كرم ضد آفتاب با فاكتور محافظت در برابر آفتاب (SPF) حداقل 15 استفاده كنید، اگر احساس ناخوشی و ضعف به شما دست داد، فوراً از مقابل نور مستقیم خورشید دور شوید.

*لباس نخی بپوشید

لباس‌های سبك و گشاد از جنس كتان و نخ بپوشید، لباس‌های تیره و سنگین گرما را جذب می‌كنند و به یاد داشته باشید برخی از پارچه‌های نازك، حفاظ كافی در برابر اشعه ماورای بنفش خورشید ایجاد نمی‌كنند، همچنین از كلاه‌های لبه‌دار و ترجیحاً منفذدارو عینك آفتابی برای محافظت از چشم استفاده كنید. از سفر‌های غیر ضروری پرهیز كرده و از رفتن به جا‌هایی كه سایبان ندارد و تهویه آن خوب نیست، حتی المقدور خودداری كنید. زیر آفتاب جای مناسبی برای ماشین‌های پارك شده نیستند و اگر چاره‌ای جز سفر در هوای گرم ندارید، یك بطری آب همراه خود داشته باشید.
*چه افرادی بیشتر در معرض سكته گرمایی‌اند؟

بچه‌ها و سالمندان بیشتر از سایرین ممكن است دچار سكته گرمایی شوند. بچه‌های كوچك اغلب نمی‌توانند به بزرگترها بگویند تشنه‌اند. همچنین توانایی بدن برای اعلام تشنگی به مغز با افزایش سن كاهش می‌یابد.

چاق بودن هم ریسك سكته گرمایی را بالا می‌برد. افرادی كه بیماری قلبی دارند، بیماری روحی و روانی دارند یا الكل می‌نوشند نیز بیشتر در معرض سكته گرمایی‌اند. كسانی كه گردش خون بدنشان كافی نیست یا در حال حاضر بدنشان دهیدراته است (مثلا به دلیل مصرف دارو) بیشتر ممكن است دچار سكته گرمایی شوند.

*در مواجهه با فردی كه دچار گرمازدگی شده است، چه باید كرد؟

اصل اساسی كاهش تدریجی دمای بدن مصدوم است. یعنی باید مصدوم را به فضای سایه و با دمای خنك منتقل كرد. بدن مصدوم را باید با اسفنج آغشته به آب، مرطوب كرد و چند كیسه پلاستیكی را با یخ پر كرد و این كیسه‌ها را در نواحی زیر بغل، كشاله ران و اطراف بدن مصدوم قرار داد.

برای پیشگیری از گرمازدگی از كار و فعالیت در محیط‌های گرم و بسته فاقد تهویه مناسب خودداری شود. همچنین لباس نخی خنگ و رنگ روشن به تن داشت. مصرف مایعات را باید بالا برد و استفاده آب میوه و مایعاتی كه حاوی املاح معدنی هستند را نباید فراموش كرد.