در بیش از 60 كشور در سراسر جهان، كتك زدن كودك توسط والدین، معلمان یا هر شخص دیگری غیرقانونی است و بیش از 130 كشور تنبیه بدنی در مدارس را ممنوع كرده اند.

در چند سال گذشته بسیاری از روانپزشكان، محققان جامعه شناسی و والدین توصیه كرده اند كه ممنوعیت تنبیه بدنی كودكان را جدی بگیریم. مهمترین دلیل این است كه «همه مردم حق دارند از تمامیت جسمانی خود محافظت كنند و كودكان نیز مردم هستند.

دلایلی كه نباید كودكان را تنبیه كنیم
كودكان شما را الگوی خود قرار می دهند
كتك زدن بچه ها به آنها یاد می دهد كه خودشان كتك بزنند. اكنون داده های تحقیقاتی گسترده ای برای حمایت از همبستگی مستقیم بین تنبیه بدنی در دوران كودكی و رفتار پرخاشگرانه یا خشونت آمیز در سال های نوجوانی و بزرگسالی در دسترس است. تقریباً همه خطرناك ترین جنایتكاران در دوران كودكی مرتباً تهدید و مجازات می شدند. این برنامه طبیعت است كه كودكان نگرش ها و رفتارها را از طریق مشاهده و تقلید از اعمال والدین خود، چه خوب و چه بد، بیاموزند. بنابراین این وظیفه والدین است كه الگوی همدل و خردمندی باشند.

كودكان نیاز به توجه والدین دارند
در بسیاری از موارد كودك با توجه به سن و تجربه‌اش، صرفاً تنها راهی كه می‌تواند به بی‌توجهی شما پاسخ دهد نادیده گرفتن یا لجبازی با شما است. از جمله این نیازهای كودك می تواند خواب و تغذیه مناسب، درمان آلرژی پنهان، هوای تازه، ورزش و آزادی كافی برای كشف دنیای اطرافش باشد.


اما بزرگترین نیاز او به توجه بی دریغ والدینش است. در این مواقع شلوغ، تعداد كمی از كودكان از والدین خود زمان و توجه كافی دریافت می كنند، والدینی كه اغلب آنقدر حواسشان پرت مشكلات و نگرانی های خودشان است كه نمی توانند با صبر و حوصله و همدلی با فرزندان خود رفتار كنند. مطمئناً تنبیه كودك به دلیل پاسخگویی طبیعی به نادیده گرفتن نیازهای مهم، اشتباه و ناعادلانه است. به همین دلیل، مجازات نه تنها در درازمدت بی اثر است، بلكه آشكارا ناعادلانه است.

تنبیه مانع یادگیری كودك می شود
تنبیه حواس كودك را از یادگیری نحوه حل تعارض به روشی مؤثر و انسانی منحرف می كند. همانطور كه جان هولت، آموزگار، نوشت: «وقتی كودكی را بترسانیم، از یادگیری او خودداری می كنیم.» كودك تنبیه شده با احساس خشم و تخیلات انتقام جویی مشغول می شود و در نتیجه از فرصت یادگیری روش های موثرتر برای حل مشكل محروم می شود.

تنبیه ریسمان ارتباط كودك و والد را قطع می كند
تنبیه در پیوند بین والدین و فرزند اختلال ایجاد می كند، زیرا این طبیعت انسانی نیست كه نسبت به كسی كه به ما صدمه می زند احساس محبت كنیم. روح واقعی همكاری كه هر پدر و مادری آرزوی آن را دارد، تنها از طریق پیوندی قوی بر اساس احساسات متقابل عشق و احترام به وجود می آید. تنبیه، حتی زمانی كه به نظر می رسد مؤثر باشد، فقط می تواند رفتاری ظاهری خوب مبتنی بر ترس ایجاد كند، كه فقط تا زمانی كه كودك به اندازه كافی بزرگ شود كه بتواند مقاومت كند، انجام شده و پایدار می ماند. در مقابل، همكاری مبتنی بر احترام برای همیشه ادامه خواهد داشت و با بزرگتر شدن فرزند و والدین، سالها شادی متقابل را به همراه خواهد داشت.

دنبال راه ارتباطی مناسب باشید
بسیاری از والدین هرگز در دوران كودكی خود یاد نگرفتند كه راه های مثبتی برای ارتباط با كودكان وجود دارد. زمانی كه تنبیه اهداف مورد نظر را محقق نكند و والدین از روش های جایگزین بی اطلاع باشند، تنبیه می تواند به اقدامات مكرر و خطرناك تر علیه كودك تبدیل شود.

كودك خشم ناشی از تنبیه را فراموش نمی كند
خشم و ناامیدی كه كودك نمی تواند با خیال راحت بیان كند، در روح و ذهن او ذخیره می شود.خشمی كه سال‌هاست در حال انباشته شدن است، می‌تواند برای والدینی كه فرزندشان اكنون به اندازه كافی قوی است كه این خشم را ابراز كند، شوكه كننده باشد. ممكن است به نظر برسد كه تنبیه در سال‌های اولیه «رفتار خوب» ایجاد می‌كند، اما همیشه با بهای گزافی كه توسط والدین و كل جامعه پرداخت می‌شود، زیرا كودك وارد دوره نوجوانی و اوایل بزرگسالی می‌شود و نشانه های انباشته شدن خشم در كودكی را از خود نشان داده و حس انتقام گرفتن پیدا می كند.


تنبیه بدنی سلامت جسمانی كودك را تهدید می كند
حتی كتك زدن نسبتاً متوسط می تواند از نظر فیزیكی خطرناك باشد. ضربه هایی كه به انتهای پایین ستون فقرات وارد می شود، امواج ضربه ای را در طول ستون فقرات ارسال می كند و ممكن است به كودك آسیب برساند. شیوع كمردرد در میان بزرگسالان در جامعه ما ممكن است ریشه در تنبیه دوران كودكی داشته باشد. برخی از كودكان به دلیل آسیب عصبی ناشی از كتك زدن فلج شده اند و برخی نیز پس از پارو زدن خفیف به دلیل عوارض پزشكی تشخیص داده نشده جان خود را از دست داده اند.

تنبیه روابط كودك را دچار مشكل می كند
تنبیه بدنی این پیام خطرناك و غیرمنصفانه را می دهد كه "ممكن است درست كند"، آزار رساندن به دیگری مجاز است، مشروط بر اینكه از شما كوچكتر و قدرت كمتری داشته باشد. سپس كودك نتیجه می گیرد كه بدرفتاری با كودكان كوچكتر جایز است. هنگامی كه او بالغ می شود، نمی تواند نسبت به كسانی كه از او خوش شانس تر هستند احساس دلسوزی كند و از كسانی كه قدرتمندتر هستند می ترسد. این امر مانع ایجاد روابط معنادار می شود كه برای یك زندگی رضایت بخش احساسی ضروری است.

در اینجا چند ایده در مورد چگونگی تغییر رفتار خود با كودكان برای جلوگیری از رفتار ناپسند آنها ذكر شده است.

رده سنی 0 تا 2 سال
نوزادان و كودكان نوپا به طور طبیعی كنجكاو هستند. بنابراین عاقلانه است كه وسوسه‌ها را از بین ببرید مواردی مانند تلویزیون و تجهیزات ویدئویی، استریو، جواهرات و به‌ویژه وسایل نظافتی و داروها باید به خوبی دور از دسترس نگهداری شوند.

هنگامی كه كودك در حال خزیدن یا كودك نوپای شما به سمت یك جسم بازی غیرقابل قبول یا خطرناك می رود، به آرامی "نه" بگویید و یا كودك خود را از آن منطقه خارج كنید یا با یك فعالیت مناسب حواس او را پرت كنید.

به كودكی كه در حال ضربه زدن، گاز گرفتن یا پرتاب غذا بوده است، باید به او گفته شود كه چرا این رفتار غیرقابل قبول است و برای آرام شدن به مدت یك یا دو دقیقه به محلی دیگر برده شود( برای كودك نوپا موثر نیست)

مهم است كه به كودك در هر سنی سیلی نزنید. بخصوص بعید است كه نوزادان و كودكان نوپا بتوانند بین رفتار و تنبیه بدنی خود ارتباطی برقرار كنند. آنها فقط درد ضربه را احساس خواهند كرد.

فراموش نكنید كه بچه ها با تماشای بزرگسالان، به ویژه والدینشان، یاد می گیرند. مطمئن شوید كه رفتار شما الگوی رفتاری مناسبی است. با كنار گذاشتن وسایل خود به جای اینكه صرفاً به فرزندتان دستوری برای برداشتن اسباب‌بازی‌ها در زمانی كه وسایل شما پراكنده می‌شوند، بپردازید، تأثیر بسیار قوی‌تری خواهید داشت.

رده سنی 3 تا 5 سال
همانطور كه فرزند شما رشد می كند و شروع به درك ارتباط بین اعمال و عواقب می كند، مطمئن شوید كه شروع به برقراری ارتباط با قوانین خانه خانواده خود كرده اید.

قبل از اینكه آنها را به خاطر رفتاری تنبیه كنید، برای بچه ها توضیح دهید كه از آنها چه انتظاری دارید. اولین باری كه كودك 3 ساله شما از مداد رنگی برای تزئین دیوار اتاق نشیمن استفاده می كند، در مورد اینكه چرا این كار مجاز نیست و اگر كودك شما دوباره این كار را انجام دهد چه اتفاقی می افتد (به عنوان مثال، كودك شما باید به تمیز كردن دیوار كمك كند و نمی تواند كمك كند) صحبت كنید. برای مثال اگر این كار را تكرار كرد قادر به استفاده از مداد رنگی برای بقیه روز نخواهد بود. اگر چند روز بعد دیوار دوباره تزئین شد، یادآوری كنید كه مداد رنگی فقط برای كاغذ است و سپس عواقب آن را اعمال كنید.

هرچه والدین زودتر این استاندارد «من قوانین را تعیین می كنم و از شما انتظار می رود كه گوش دهید یا عواقب آن را بپذیرید» را ایجاد كنند، برای همه بهتر است. اگرچه گاهی اوقات نادیده گرفتن رفتار بد گاه به گاه برای والدین آسان تر است یا برخی از مجازات های تهدید شده را دنبال نمی كنند، با این حال این كارشان یك سابقه بد ایجاد می كند. تهدیدهای تو خالی اقتدار شما را به عنوان والدین تضعیف می كند و احتمال اینكه بچه ها محدودیت ها را آزمایش كنند بیشتر می كند.

در حالی كه متوجه شدید كه چه رفتارهایی تنبیه می شوند، فراموش نكنید كه به رفتارهای خوب پاداش دهید. تأثیر مثبتی كه تمجید شما می تواند داشته باشد را دست كم نگیرید نظم و انضباط فقط در مورد تنبیه نیست، بلكه در مورد تشخیص رفتار خوب نیز هست. به عنوان مثال، گفتن "من به شما افتخار می كنم كه اسباب بازی های خود را در گروه بازی به اشتراك می گذارید" معمولا موثرتر از تنبیه كودكی است كه آن را به اشتراك نمی گذارد .

حتماً دستورات واضح و مستقیم بدهید. به جای "لطفاً می توانید كفش هایتان را بپوشید؟" بگویید "لطفا كفش های خود را بپوشید." این هیچ جایی برای سردرگمی باقی نمی گذارد و به این معنی نیست كه پیروی از دستورالعمل ها یك انتخاب است.

رده سنی 6 تا 8
تایم اوت ها و پیامدها نیز استراتژی های انضباطی موثری برای این گروه سنی هستند.

باز هم، سازگاری، و همچنین پیگیری بسیار مهم است. به هر وعده انضباطی عمل كنید وگرنه در خطر تضعیف اقتدار خود هستید. بچه ها باید باور كنند كه منظور شما از آنچه می گویید چه است. این به این معنا نیست كه نمی‌توانید فرصت‌های دوم بدهید یا اجازه خطای مشخصی بدهید، اما در بیشتر موارد، باید به آنچه می‌گویید عمل كنید.

مراقب باشید كه تهدیدهای غیرواقعی تنبیهی ("در را بكوبید و دیگر هرگز تلویزیون تماشا نخواهید كرد!") را در حالت عصبانیت انجام ندهید، زیرا عدم پیگیری می تواند تمام تهدیدهای شما را تضعیف كند. اگر تهدید كردید كه دعوای كودكانتان در صندلی عقب ماشین باید تمام شود و متوقف نشد ماشین را بچرخانید و به خانه برگردید، مطمئن شوید كه دقیقا همین كار را انجام می دهید. اعتباری كه با فرزندانتان به دست خواهید آورد بسیار ارزشمندتر از یك روز تفریحی از دست رفته است.

تنبیه های بزرگ ممكن است قدرت شما را به عنوان والدین از بین ببرد. اگر پسر یا دختر خود را به مدت یك ماه زمین گیر كنید، ممكن است فرزندتان انگیزه ای برای تغییر رفتار نداشته باشد، زیرا همه چیز قبلاً از بین رفته است. ممكن است تعیین اهدافی كه بچه‌ها می‌توانند برای بازگرداندن امتیازاتی كه به دلیل رفتار نادرست از بین رفته‌اند، به دست آورند، كمك كند.

رده سنی 9 تا 12
كودكان در این گروه سنی(درست مانند تمام سنین) می توانند با عواقب طبیعی تنبیه شوند. همانطور كه آنها بالغ می شوند و استقلال و مسئولیت پذیری بیشتری را درخواست می كنند، آموزش مقابله با پیامدهای رفتارشان یك روش انضباطی موثر و مناسب است.

به عنوان مثال، اگر تكالیف دانش آموز كلاس پنجمی شما قبل از خواب انجام نشده است، آیا باید او را مجبور كنید كه بیدار بماند تا این كار را انجام دهد یا حتی خودتان دست دراز كنید؟ احتمالاً نه - شما فرصتی را برای آموزش یك درس مهم زندگی از دست خواهید داد. اگر تكالیف ناقص باشد، فرزند شما روز بعد بدون آن به مدرسه می رود و از نمره بد ناشی از آن رنج می برد.

طبیعی است كه والدین بخواهند بچه ها را از اشتباهات نجات دهند، اما در درازمدت با اجازه دادن به آنها كه گاهی اوقات شكست بخورند، به بچه ها لطف می كنند. بچه ها می بینند كه رفتار نامناسب چه معنایی می تواند داشته باشد و احتمالاً دیگر آن اشتباهات را مرتكب نمی شوند. با این حال، اگر به نظر می‌رسد فرزندتان از پیامدهای طبیعی درس نمی‌گیرد، برخی از خود را برای كمك به تغییر رفتار تنظیم كنید. حذف امتیازاتی مانند استفاده از وسایل الكترونیكی می تواند پیامد موثری برای این گروه سنی باشد.

سن 13 سال به بالا
تا به حال شما زمینه را فراهم كرده اید. فرزند شما می داند كه چه چیزی انتظار می رود و منظور شما از مجازات های رفتار بد است. اكنون مراقب خود نباشید - نظم و انضباط به همان اندازه برای نوجوانان مهم است كه برای بچه های كوچكتر. درست مانند كودك 4 ساله ای كه از شما برای تعیین ساعت خواب و اجرای آن نیاز دارد، نوجوان شما نیز به محدودیت هایی نیاز دارد.

قوانینی را در مورد تكالیف خانه، ملاقات دوستان، مقررات منع رفت و آمد، و قرار ملاقات تنظیم كنید و آنها را از قبل با نوجوان خود در میان بگذارید تا سوءتفاهم پیش نیاید. نوجوان شما احتمالاً هر از گاهی شكایت می‌كند، اما متوجه می‌شود كه شما كنترل را در دست دارید. باور كنید یا نه، نوجوانان همچنان می خواهند و به شما نیاز دارند كه محدودیت هایی را تعیین كنید و نظم را در زندگی آنها اعمال كنید، حتی اگر به آنها آزادی و مسئولیت بیشتری بدهید.

وقتی نوجوان شما یك قانون را زیر پا می گذارد ، از بین بردن امتیازات ممكن است بهترین برنامه عمل به نظر برسد. به عنوان مثال، در حالی كه برای مثال بردن ماشین به مدت یك هفته خوب است، حتماً در مورد اینكه چرا آمدن به خانه یك ساعت قبل از منع رفت و آمد غیرقابل قبول و نگران كننده است، بحث كنید.

به یاد داشته باشید كه به یك نوجوان كمی كنترل روی چیزها و كارهای خودش بدهید. این نه تنها تعداد مبارزات قدرت را محدود می كند، بلكه به نوجوان شما كمك می كند تا به تصمیماتی كه باید بگیرید احترام بگذارد. می توانید به یك نوجوان كوچكتر اجازه دهید تا در مورد لباس مدرسه، مدل مو یا حتی وضعیت اتاقش تصمیم بگیرد. همانطور كه نوجوان شما بزرگتر می شود، این قلمرو كنترل ممكن است شامل یك منع رفت و آمد گاه به گاه شود.

گرفتن مزایا
كتك زدن یك حركت آنی است اما گرفتن مزایا از كودك تاثیرگذارتر است و آثار بلند مدت‌تری دارد. یكی از مسائلی كه والدین پس از مدتی با آن مواجه خواهند شد، ارزیابی سود و زیان كتك خوردن توسط فرزندشان است. بدین معنا كه كودك محاسبه می‌كند كه اگر فلان كار بد را انجام دهد، مادرش یك سیلی به صورت او خواهد زد. حال آیا انجام آن كار ارزش یك سیلی خوردن را دارد؟ اگر از نظر كودك آن كار ارزش داشته باشد، او آن را انجام خواهد داد ولو اینكه می‌داند تنبیه بدنی خواهد شد. اما اگر به جای تنبیه بدنی، شما یكی از مزایا را از فرزندتان بگیرید، او به بالا رفتن هزینه اعمالش پی خواهد برد و از انجام دوباره آن عمل پرهیز خواهد كرد. به فرزندتان بگویید كه اگر او رفتار خود را اصلاح كند، مزایا دوباره به او باز خواهند گشت.

نادیده گرفتن
گاه علت كتك زدن از سوی والدین، اذیت و عصبانی شدن آنها از رفتار فرزندشان است. اما توجه داشته باشید كه در چنین مواقعی، نادیده گرفتن موثرتر از عكس‌العمل نشان دادن است. نادیده گرفتن برخی رفتارهای غلط كوچك اشكالی ندارد. گاه واكنش در برابر این رفتارها موجب تشدید آنها خواهد شد. البته این بدین معنا نیست كه شما نباید در قبال رفتارهای خطرناك فرزندتان عكس‌العملی نشان دهید. اما لازم نیست كه به هر رفتاری كه فرزندتان برای جلب توجه انجام می‌دهد توجه كنید. اگر كودك تلاش می‌كند با بهانه گیری و جیغ و فریاد توجه شما را به خود جلب كند، به او توجه نكنید. در عوض بعد از چند دقیقه به او توضیح دهید كه او می‌تواند خواسته‌های خود را به شما بگوید و شما حرف‌های او را می‌شنوید.

آموزش مهارت‌های جدید
یكی از مشكلات كتك زدن این است كه مهارت‌های جدیدی به كودك آموزش نمی دهد. برای مثال اگر فرزند شما خواهر یا برادر كوچكش را كتك زد و شما نیز متعاقبا او را كتك زدید، مهارت حل مسئله را به او یاد نداده‌اید. كودكان باید از همان دوران كودكی برخی مهارت‌های پایه نظیر مهارت حل مسئله و كنترل احساسات را فرا بگیرند. اگر این مهارت‌ها از جانب والدین به كودك آموزش داده شود، بسیاری از سوء رفتارها از بین خواهد رفت.


پاداش
به جای اینكه فرزندتان را به خاطر یك رفتار بد كتك بزنید، به او برای رفتارهای خوبش پاداش دهید. تقویت رفتارهای خوب، رفتارهای بد را سریع‌تر از بین می‌برد. می‌توانید هرازگاهی فرزندتان را با پاداشی غافلگیر كنید تا بدین وسیله انگیزه او در اصلاح رفتارهایش افزایش یابد. پاداش باعث می‌شود كودك بر رفتارهایی كه باید انجام دهد تمركز كند نه رفتاری كه موجب كتك خوردن او می‌شود.



تعریف و تمجید
به رفتارهای مثبت فرزندتان در طول روز دقت كنید. با دیدن هر یك از آنها، از فرزندتان تعریف و تمجید كنید. برای مثال اگر او در حال بازی مسالمت‌آمیز با خواهر یا برادرش است، این نكته را به او بگویید و از او تشكر كنید. توجه خود را بر رفتارهای مثبت او متمركز كنید. بدین ترتیب رابطه‌ای مثبت بین شما و فرزندتان شكل خواهد گرفت و كودك نیز برای تكرار رفتارهای خوبش تلاش بیشتری خواهد كرد.