تربیت كودكان موضوع بسیار مهمی است كه همواره مورد توجه والدین بوده؛ البته در این مسیر برخی والدین با افزایش دانش تربیتی خود این مسیر را بهتر طی كرده و برخی نیز با مشكلات زیادتری روبرو هستند.

تربیت كردن كودك نیازمند داشتن اطلاعات و آگاهی‌هایی در این خصوص دارد؛چراكه برای تربیت صحیح فرزندمان باید دانش و مهارت‌های آن را بدانیم تا بتوانیم با داشتن مهارتهای كاربردی این مسیر مهم را به خوبی طی كنیم.

در حالی كه تنبیه بخش مهمی از ایجاد انضباط و ترببت كودك است؛ دانستن اینكه چگونه یك كودك بدرفتار را به طور موثر تنبیه كنید برای تربیت فرزندان شما بسیار مهم است. كودكی كه هرگز تفاوت بین كار درست و غلط را نفهمد، ممكن است بعداً در زندگی دچار مشكلات تحصیلی، شغلی و حتی روانی شود. بنابراین باید برای تربیت فرزندان خود یك استراتژی تنبیهی منصفانه اما مؤثر داشته باشید.


تربیت با ثباتی داشته باشید
شاید این مهم ترین چیزی باشد كه باید هنگام تنبیه كودك به خاطر بسپارید. اگر قوانین همیشه در حال تغییر باشند، فرزند شما نمی‌تواند قوانین را بیاموزد. ثبات تربیتی هم برای واداشتن فرزند شما به رفتار درست كمك می‌كند و هم برای اینكه كودك شما یاد بگیرد كه كدام نوع رفتار قابل قبول و كدام رفتار غیر قابل قبول است.

تنبیه ناهماهنگ و بی ثبات كودك، به او می‌آموزد كه گاهی اوقات یا همیشه بد رفتار كردن اشكالی ندارد.

قوانین یكسانی داشته باشید
از قوانین یكسانی برای تنبیه فرزندتان برای هر بار بدرفتاری استفاده كنید. كودك شما باید قوانین تربیتی را بفهمد و همچنین مجازاتی كه برای زیر پا گذاشتن قوانین با آن روبرو می‌شود را باید دقیقا بداند. قوانین یا تنبیه‌هایی كه برای بد رفتاری كودك خود تعیین می‌كنید بدون دلیل تغییر ندهید.

رفتار بد را گوشزد كنید
رفتار بد فرزندتان را هر زمان كه كار بدی را انجام می‌دهد به او یادآوری كنید. در صورت لزوم، برای آن كار اشتباه تنبیه تعیین كنید. رفتار بد را در زمانی كه ناخوشایند است نادیده نگیرید.

رفتاری را كه از فرزندتان انتظار دارید، یادآوری كنید
زمانی كه فرزندتان كار درستی انجام می‌دهد، از او تمجید كنید. مثلا بگویید: «كار خوبی كردی كه بدون اینكه من گوشزد كنم، وسایلت را جمع كردی!»

مجازات منصفانه تعیین كنید
از همان ابتدا یك تنبیه معقولانه تعیین كنید، سپس به آن پایبند باشید. تنبیه سختی را وضع نكنید كه برای اجرای آن مشكل داشته باشید و مجبور شوید تنبیه ساده تری را انتخاب كنید.

مرزهای بسیار واضحی را تعیین كنید
اگر فرزند شما درك نكند كه واقعاً چه رفتار بدی دارد، برای جلوگیری از رفتار بد خود تلاشی نخواهد كرد. شما باید از همان سنین كودكی، به فرزند خود در مورد اینكه چه چیزی اشتباه است و چه چیزی درست است، معیارهایی تعیین كنید.

راه انجام این كار این است كه مرزهای مشخصی را تعیین كنیم؛ یعنی به كودك بفهمانیم چرا و چگونه یك رفتار بد اشتباه است؛ سپس در صورت تكرار آن رفتار، كودك را تنبیه كنیم.بدیهی است كه توانایی فرزند شما برای درك مرزهای شما با بزرگ شدن بیشتر می‌شود.

تنبیه را با رفتار بد كودك تطبیق دهید
انواع مختلف رفتار بد، تنبیه‌های متفاوتی را می‌طلبد. رفتار بد كوچك مانند بی احترامی یا تخلفات كه برای اولین بار رخ می‌دهند مستحق یك هشدار واضح هستند؛ اما باید با رفتارهایی مانند بی احترامی یا رفتار خشونت آمیز قاطعانه برخورد كرد.

سعی كنید تنبیه‌هایی منطقی برای كودكانتان در نظر بگیرید. به خاطر داشته باشید كه اشتباه كردن جزئی از فرآیند یادگیری فرزندان شماست.

آرام، اما محكم باشید
برخی از رفتارهای بد فرزندانتان ممكن است واقعاً شما را دیوانه كند، اما عصبانی رفتار كردن با فرزندتان به نفع رابطه شما نخواهد بود. والدینی كه خشم خود را كنترل نمی‌كنند، نمی‌توانند تصمیمات منطقی در مورد نحوه تنبیه فرزندشان بگیرند.

اگر عصبانی شدن و فریاد زدن به یك اتفاق عادی تبدیل شود، خشم شما در نهایت تاثیر خودش را از دست می‌دهد.

به عنوان مثال، اگر فرزندتان هنگام بازی كردن عصبی شد و شروع به بی احترامی به شما كرد، او را سرزنش نكنید، در عوض به آرامی به او بگویید: «تو می‌دانی كه با من نباید اینطور صحبت كنی.»

با همسر خود هماهنگ باشید
در مورد تنبیه فرزندتان، با شریك زندگی خود یك جبهه متحد تشكیل دهید. این بدان معنی است كه هر دو والدین باید در مورد قوانین خانواده برای نظم و انضباط توافق داشته باشند. عدم رعایت این قوانین می‌تواند منجر به مشكلاتی شود.

در خانواده‌ای كه یكی از والدین در مورد تنبیه‌ كودك قاطعانه و دیگری سهل‌انگارانه رفتار كند، كودك تشویق می‌شود كه به محض انجام دادن كار اشتباه نزد والد آسان گیر پناه بگیرد!

البته، اهمیت جبهه متحد والدین با بزرگتر شدن كودك كاهش می‌یابد. در سال‌های نوجوانی، اكثر كودكان می‌فهمند كه والدین می‌توانند در مورد برخی چیزها اختلاف نظر داشته باشند؛ بدون اینكه نظر هیچ كدام اشتباه باشد.

در مورد تنبیه فرزندتان، با شریك زندگی خود یك جبهه متحد تشكیل دهید

الگوی مثبتی برای كودكان باشید
همیشه و همیشه به یاد داشته باشید كه فرزندانتان از تماشای رفتار شما الگو می‌گیرند. وقتی بچه‌هایتان در اطراف شما هستند مراقب رفتار خود باشید. سعی كنید فردی مؤدب، شاد، دلسوز، سخت كوش و سازنده باشید تا فرزندانتان متوجه رفتار خوب شما شوند.كاری را جلوی فرزندانتان انجام ندهید كه دوست ندارید جلوی شما انجام دهند.

به رفتارهای خوب پاداش دهید
تنبیه فقط نیمی از تربیت كودك است. علاوه بر تنبیه رفتارهای بد، شما باید به رفتارهای خوب فرزندتان مانند سخت كوشی، مهربانی و صبوری پاداش دهید.

هنگامی كه كودكان به دریافت پاداش گرفتن در ازای رفتار خوب عادت كردند، محروم شدن از پاداش‌های شما در هنگام بدرفتاری می‌تواند به خودی خود یك تنبیه موثر باشد.

امتیازات كودك را حذف كنید
وقتی صحبت از تنبیه مناسب می‌شود، نظرات والدین متفاوت است. برخی از والدین رویكرد سختگیرانه‌ای را انتخاب می‌كنند، در حالی كه برخی دیگر ملایم تر هستند. یكی از نمونه‌های تنبیه كودكان كه برای همه خانواده‌ها مناسب است، حذف امتیازات كودك بدرفتار است.

به عنوان مثال، اگر نمرات كودك به دلیل انجام ندادن تكالیف افت كرده باشد، زمان بازی‌های ویدیویی را محدود كنید تا هنگامی كه بتواند نمرات بهتری بگیرد.

شما فقط باید امتیازات كودك را به عنوان نوعی تنبیه از او بگیرید، نه اینكه نیازهای اولیه كودك را حذف كنید. به طور موقت كودك را از دیدن دوستانش یا تماشای تلویزیون محروم كنید، اما محروم كردن كودك از خوابیدن، احساس دوست داشتن یا تغذیه كافی، نوعی كودك آزاری است.

كودك را وادار به جبران خسارت كنید
در دنیای واقعی، شكستن قوانین عواقبی دارد. عواقب رفتار بد را به فرزندتان نشان دهید و او را وادار كنید تا اوضاع را به حالت قبلی بازگرداند. این یك تاكتیك بسیار مفید برای زمانی است كه كودك باعث خسارت مالی شود.

به عنوان مثال، اگر فرزندتان عمداً روی میز آشپزخانه شما نقاشی می‌كشد، یك تنبیه خوب این است كه او را مجبور به كندن، سنباده زدن و لاك زدن روی چوب كند تا دوباره خوب به نظر برسد.

كودك را مجبور كنید عذرخواهی كند
قدرت یك عذرخواهی قلبی و صادقانه می‌تواند بسیار زیاد باشد. به عنوان مثال، اگر فرزند شما بی اجازه وارد حیاط همسایه شود، او را وادار كنید به خانه همسایه بیاید و عذرخواهی كند، این كار تنبیه بزرگی برای كودك است.

وادار كردن كودك به عذرخواهی رودررو از كسی كه به او ظلم كرده است، او را برای مسئولیت‌های زندگی در بزرگسالی آماده می‌كند.

هیچ وقت بچه را كتك نزنید
حتی والدینی كه تنبیه بدنی می‌كنند معمولاً بین كتك زدن گاه به گاه و كتك زدن عمدی و خشونت آمیز تمایز قائل می‌شوند. كتك زدن یك كودك تقریباً در سراسر جهان به عنوان نوعی سوء رفتاری شناخته می‌شود.

ارتباط واضحی بین ضرب و شتم در دوران كودكی و افزایش میزان بیماری روانی در بزرگسالی وجود دارد. اشكال خاصی از خشونت می‌تواند باعث آسیب دائمی به كودك در حال رشد شود.

از محرومیت عاطفی برای تنبیه كردن استفاده نكنید
بی توجهی، گوشه گیری و ارعاب همه راه‌هایی هستند كه به رشد عاطفی كودك شما آسیب می‌رسانند. اگرچه تربیت كودك بد رفتار سخت است، اما این رفتارها هرگز خوب نیستند. این تنبیه‌ها می‌توانند منجر به مشكلات جدی از جمله آسیب به خود، سوء مصرف مواد، افسردگی و حتی خودكشی در كودكان شوند. در زیر لیست مختصری از رفتارهایی كه به عنوان سوء استفاده عاطفی در مشاوره كودك شناخته می‌شوند آورده شده است.

كنجكاوی كودك را تنبیه نكنید
كودكان به طور طبیعی كنجكاو هستند. آنها از طریق تعامل با دنیای اطراف خود یاد می‌گیرند. سعی كنید از تنبیه فرزندتان به دلیل كنجكاوی، خودداری كنید. تنبیه كودك برای انجام كاری كه حتی نمی‌دانسته اشتباه است، ممكن است در درازمدت او را به عدم تجربه تجربیات جدید تشویق كند یا حتی رفتار بد را هیجان انگیزتر كند.

در تنبیه كودك زیاده روی نكنید
تربیت فرزندتان با استانداردهای غیر واقعی و تعیین تنبیه‌های بیش از حد سخت می‌تواند بر توانایی او برای داشتن زندگی شاد و سالم تأثیر بگذارد. همیشه به یاد داشته باشید كه هدف شما به عنوان والدین این است كه به فرزندتان كمك كنید تا به نقطه‌ای برسد كه بتواند اساساً خودش پدر و مادر شود؛ نه اینكه او را مجبور كنید تا دقیقاً همان طور كه می‌خواهید زندگی كند.

والدینی ضعیف و سهل گیر نباشید
به قول معروف از آن طرف پشت بام نیفتید! امتناع از انجام تنبیه‌ها و رها كردن فرزندتان به او می‌آموزد كه برای رسیدن به خواسته های خود نیازی به رفتار خوب ندارد. در یك كلام، یك كودك لوس تربیت نكنید.