دستیار فوق تخصصی روانپزشكی كودك و نوجوان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی گفت: "تیك" یك بیماری است، عمدی در كار نیست و با هدف جلب توجه از سوی كودك انجام نمیشود؛
بنابراین والدین هرگز نباید برای پیشگیری از تكرار این حركات، كودك را تنبیه كنند و یا حساسیت و اضطراب بیمورد در زمان بروز تیك از خود نشان دهند.
دكتر امین ماهورام با بیان این كه "تیك" یكی از شایعترین اختلالات در كودكان است توضیح داد: مجموعهای از حركات تكراری كه در بدن، صورت، چشمها، سر و گردن، شانهها، دست و پا و یا صورت توسط فرد انجام میشود، در طیف تیك میگنجد، حتی این حركات تكراری میتواند به صورت سرفههای متعدد، ایجاد برخی صداها در گلو یا گفتن برخی كلمات بدون كنترل باشد.
ماهورام با بیان این كه ماهیت تیك متغیر است ادامه داد: ممكن است در بازههای زمانی متفاوت تظاهرات و علایم تیك تغییر پیدا كند و یا گاهی به طور كلی محو یا دوباره ظاهر شود.
وی تاكید كرد: در زمانی كه كودك حركات تكراری دارد بر چهره و یا مشخصا نقطه ای كه دچار تیك است تمركز نكنید، در بیشتر موارد حفظ آرامش كودك به بهبود و یا حتی درمان تیك منجر میشود.
ماهورام با بیان این كه چنانچه اختلال تیك مشكلاتی در ارتباطات اجتماعی و یا درسی كودك ایجاد كند، برای بهبود آن باید به روانپزشك متخصص كودك مراجعه كرد، گفت: نشانههای تیك ممكن است در برخی موارد كمتر و یا در شرایط متفاوتی بیشتر شود، سیر متغیر درباره تیك مطرح است.
وی در ادامه با اشاره به این كه اختلال اضطراب یكی از شایعترین اختلالات در كودكان است، اظهار كرد: شش نوع اختلال شایع در كودكان وجود دارد كه فوبیا یا ترسهای اجتماعی از مهمترین آنهاست.
فوبیا یا ترسِ مرضی، طیفی از اختلالات اضطرابی
وی با اشاره به این كه ترس بیش از حد از یك شیء، موقعیت و یا حیوانی خاص در كودكان میتواند از نشانههای ترس مرضی باشد، افزود: زمانیكه كودك در مواجه با حیوان دچار خشكشدگی، جیغ زدنهای زیاد، از حال رفتگی میشود و به عبارت متداولتر، خشك میشود، احتمال ابتلا به فوبیا یا ترس مرضی وجود دارد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان این كه اختلال ترس اجتماعی نیز طیف دیگری از اختلالات اضطرابی را به خود اختصاص میدهد، ادامه داد: در این شرایط كودك تمایلی به حاضر شدن در جمع ندارد و سریعا شروع به گریه كردن میكند، بدن كودك در این شرایط سفت شده و یا كودك به والدین خود میچسبد.
ماهورام اضافه كرد: كودكان مبتلا به اختلال اضطرابی "فوبیای اجتماعی" زمانیكه در جمع افراد غریبه وارد میشوند، اعضای بدنشان منقبض میشود، یعنی در این موراد احتمال ترس اجتماعی مطرح است.
چاره ترسهای اضطرابی، اعمال زور و فشار برای مواجهه با آن نیست
وی به والدین توصیه كرد: در موقعیتهایی كه كودك شما دچار ترسهای اضطرابی است از اجبار و الزام او برای مواجه شدن با شرایط اضطرابآور خودداری كنید، به بیان سادهتر تلاش نكنید علیرغم مقاومت كودك درحال تقلای خود با اعمال زور و فشار او را با ترس روبهرو كنید؛ چرا كه اینكار میتواند شرایط روانی فرزند شما را حادتر كند.
این فوق تخصصی روانپزشكی كودك و نوجوان دانشگاه علوم پزشكی شهیدبهشتی گفت: در صورت مشاهده نشانههای ابتلا به ترسهای اضطرابی در كودك، هرگز اقدامات خودسرانه انجام ندهید و فورا به روانپزشك كودك و نوجوان مراجعه كنید تا كودك ارزیابی شده و اصول علمی مقابله با این موقعیتها نیز به والدین آموزش داده شود.
بیش فعالی و نقص توجه؛ دو اختلالی كه معمولا با هم بروز میكنند
اختلال نقص توجه یا بیش فعالی یكی دیگر از شایعترین اختلالاتی است كه دكتر ماهورام به آن اشاره كرد و افزود: این اختلال به دو گروه تقسیم بندی میشود، به این شكل كه برخی از علامتها مربوط به بیش فعالی هستند و دستهای دیگر در گروه نقص توجه میگنجند و به طور كلی با عنوان اختلال بیش فعالی و نقص توجه معرفی میشوند.
دكتر ماهورام به دیگر نشانههای ابتلا به بیش فعالی در كودكان اشاره كرد و گفت: این كودكان معمولا زیاد صحبت میكنند، كم صبر و تحمل هستند (نمیتوانند صبر كنند تا نوبتشان فرا برسد) و دائما وسط حرف دیگران میپرند.
وی تاكید كرد: كودكانی كه مبتلا به اختلال نقص توجهاند از انجام فعالیتهایی كه نیاز به تمركز دارد گریزانند و مشخصا در انجام تكالیف درسی دچار مشكل میشوند، بنابراین اغلب این كودكان نسبت به درس خواندن و انجام تكالیف بیعلاقه هستند. همچنین اگر فعالیتی چند مرحلهای از این كودكان درخواست كنید، توانایی انجام آن را ندارند و در وسط انجام كار، ادامه آن را فراموش میكنند.
جریمههای سنگین و رفتارهای خشن با كودكان بیش فعال؛ ممنوع
ماهورام در نظر گرفتن جریمههای سنگین و رفتارهای خشونت آمیز با كودكان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه را مورد انتقاد قرار داد و گفت: این اختلالات نیز بیماری بهحساب میآیند كه با مراجعه به پزشك باید درمان شوند، بنابراین تحت فشار قرار دادن كودك برای اصلاح رفتار میتواند به ضرر سلامت روان فرزند ما منجر شود.
بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، لكنت زبان، سكوتهای طولانی و استفاده از كلمات تكراری ضمن پلكزدنهای مداوم و تغییراتی در ماهیچه صورت هنگام صحبت كردن یكی دیگر از رایجترین اختلالات ارتباطاتی است كه این عضو هیئت علمی دانشگاه به آن اشاره كرد و ادامه داد: به طور كلی مشكلاتی كه در صورت و در زمان صحبت كردن كودك ایجاد میشود لزوما به معنای وجود اختلال نیست. خانوادهها زمانیكه با این موضوع روبهرو میشوند نباید استرس و نگرانی مضاعفی برای كودك ایجاد كنند؛ چرا كه ممكن است این مشكل مقطعی باشد و حفظ آرامش والدین به برطرف شدن این موضوع كمك قابل توجهی میكند.
وی در پایان با بیان این كه پایه و اساس رفتارها در بزرگسالی به ابتدای كودكی و نوجوانی بر میگردد، از ارایه خدمات تخصصی و فوق تخصصی در مراكز تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكی شهیدبهشتی خبر داد و افزود: روانپزشكان و روانشناسان در بیمارستانهای امام حسین(ع) و كودكان مفید با تعرفه دولتی در این زمینه فعالیت میكنند.