دنیا، دنیای همراهی ارتباطات با فناوری‌های نوین است. قرار است تا نظریه دهكده جهانی مارشال مك لوهان جامعه شناس، روز به روز رنگ واقعیت تری به خود گیرد و جهان به سرعت در چنگال فناوری‌های پیشرفته و نوین ارتباطی كوچك و كوچكتر شود.

سرعت برقراری ارتباط افراد با یكدگیر حالا حد و مرز نمی‌شناسد و هر روز سبك و سیاق بدیع و تازه‌ای برای تسهیل در مسیر برقرای ارتباط گشوده می‌شود.

در كنار مزایای قابل توجه پیشرفت در ایجاد پلتفرم‌های ارتباطی و آسان سازی برقراری ارتباط با گسترش فضای بی حد و حصر مجازی، اما واقعیت این است كه اگر غواص خوبی در دنیای متلاطم و خروشان فضای مجازی نباشیم، هم خود و هم مهمتر فرزندانمان غرق آن شده و نجات آنها كار بس سختی است.

امروزه یكی از دغدغه‌های والدین، استفاده از فضای مجازی و اینترنت برای كودكان است. یكی از بزرگ‌ترین دلایل بدخلقی و بدرفتاری كودكان، بی خوابی‌های شبانه و چاقی، استفاده بی‌رویه از اینترنت و فضای مجازی است.

بسیاری از والدین برای سرگرم كردن كودكان خود گوشی موبایل را به همراه اینترنت در اختیار او قرار می‌دهند؛ بدون اینكه بدانند چه آسیب‌هایی در انتظار كودك است.

این فضا بی نهایت جذابیت دارد
فضای مجازی و گشت و گذار در آن حالا دیگر دست كمی از لذت بردن از فضای حقیقی ندارد؛چراكه در این فضا ویترینی از موضوعات و علاقه مندی های گوناگون و مختص به تمام گروههای سنی وجود دارد.

این ویژگی و جذابیت به خصوص كودكان و نوجوانان قابل لمس تر است. اگر زمانی استفاده از چنین فضایی برای بسیاری از كودكان غیر ممكن بود حالا با توجه به گسترش فناوری های نوین و به ویژه طلب كردن فضا و زمان دو سال گذشته با توجه به شیوع كرونا، فرزندان زمان بیشتری را در فضای مجازی می‌گذرانند. برای مثال مدارس، تماس با دوستان، اقوام و حتی برخی كلاس‌های آموزشی در بستر مجازی و برخط برگزار می‌شود.

اگرچه ارتباطات مجازی در برخی امور مانند سرعت برقراری ارتباط و كاهش هزینه و صرفه جویی در زمان و...اثر بخش و مفید است؛ اما از طرف دیگر چالش‌های جدیدی برای والدین ایجاد می‌كند.

حال اینكه چطور می‌توانید از فضای مجازی و اینترنت بیشترین استفاده كرده؛ در حالی كه كم‌ترین آسیب متوجه كودكان شود؟ موضوع بسیار مهمی است كه در ادامه این گزارش به برخی راهكارهای مدیریت این فضا برای دسترسی فرزندانمان به فضای مجازی بكار می‌گیریم.

1)ابتدا خودتان استفاده از فضای آموزشی را یاد بگیرید
با فراگیر شدن استفاده از اینترنت میان كودكان، والدین وظیفه سنگین‌تری پیدا كرده‌اند؛ آنان باید استفاده فرزندشان از اینترنت را مدیریت كند. برای این كه والدین به نحو احسنت بتوانند از پس این وظیفه بربیایند، باید ابتدا خود نحو استفاده از فضای مجازی و حضور در آن را آموزش ببینند.

والدین باید با مزایا و معایب استفاده كودكان از اینترنت آشنا شوند و همچنین نحوه كنترل صحیح كودكان را بیاموزند.

2) مزایا و معایب فضای مجازی را برای فرزندان شفاف توضیح دهید
كودكان می‌توانند به آسانی و رایگان، به اطلاعات و مطالب مورد نیاز مانند مطالب درسی دسترسی پیدا كنند. امكان پیشرفت تحصیلی و ارتقای سطح علمی آن‌ها هنگام دسترسی به فایل‌های مدرسه، آموزشگاه، سایت‌های علمی و انجام تكالیف بسیار بالاست.

بازی‌های آموزنده و سرگرم كننده كه می‌تواند كودك را به چالش‌های مفیدی بكشد و باعث تقویت عملكرد مغز و تمركز او بشود.

آسیب‌های استفاده از اینترنت برای كودكان بی شمار است اما آیا این دلیل مناسبی است كه به خاطر آن كودكان را از ورود به فضای مجازی منع كرد؟ اغلب این آسیب‌ها گریبان گیر كودكانی است كه بی رویه، بی كنترل و بی برنامه از فضای مجازی استفاده می‌كنند نه كودكانی كه زیر نظر والدین وارد فضای اینترنت می‌شوند.

با فرزندان خود درباره مزایا و معایب فضای مجازی صادقانه صحبت كنید.بگویید این فضا نیز مانند تمام فضاها و مكان‌های حقیقی حد و حصری دارد و نمی‌توان هر جایی را سرك كشید. راجع به كسانی كه با آنها در ارتباط هستند و چگونگی ارتباط‌شان صحبت كنید. اطمینان حاصل كنید كه اهمیت و ارزش تعاملات دوستانه و حمایتگرانه را می‌فهمند و اینكه رفتارهای تبعیض‌آمیز و نامناسب هرگز قابل قبول نیستند.

3) با فرزندتان در فضای حقیقی و مجازی دوست باشید
همواره سعی كنید با فرزندتان در همه زمانها دوست و رفیق باشید.باید آن چنان با فرزندتان برخورد داشته باشید كه او احساس امنیت كرده و اطمینان داشته باشد می تواند همه مسائل و مشكلاتش را با شما در میان گذارد.این دوستی می‌تواند در فضای مجازی و حضور در آن نیز استمرار داشته و جاری باشد.

آنها را تشویق كنید كه اگر هر یك از رفتارهای غیر متعارف و ناخوشایند در فضای مجازی را تجربه كرده‌اند فوراً موضوع را با شما یا شخص بالغ و معتمدی در میان بگذارند. نسبت به حالات فرزندتان هنگام كار با اینترنت هوشیار باشید كه مثلاً آیا غمگین یا پنهان‌كار به نظر می‌رسد، یا اذیت و آزار اینترنتی را تجربه می‌كند.به همراه فرزند خود قوانینی وضع كنید كه چگونه و چه زمانی می‌توانند از این وسایل استفاده كند.

4) از تكنولوژی برای حفاظت از فرزندان خود استفاده كنید
مطمئن شوید كه لوازم الكترونیكی فرزندتان به آخرین نسخه نرم‌افزار و آنتی‌ویروس مجهز باشد و تنظیمات حریم خصوصی روشن باشد. دوربین (وب‌كم) را در صورت عدم استفاده بپوشانید. برای بچه‌های كوچك‌تر، از ابزارهایی نظیر برنامه‌های «كنترل والدین بر اینترنت» و «جستجوی امن» استفاده كنید، تا تجربیات آنلاین ایمنی داشته باشند.

در مورد منابع آموزشی رایگان آنلاین محتاط باشید. فرزند شما هرگز نباید عكس یا اسم كامل خود را برای دسترسی به این منابع استفاده كند. به خاطر بسپارید كه تنظیمات حریم خصوصی را كنترل كنید تا دریافت اطلاعات را به‌ حداقل برسانید. به فرزند خود یاد دهید كه اطلاعات شخصی خود را به‌ خصوص در اختیار غریبه‌ها قرار ندهند.

5) با فرزند تان در فضای مجازی زمان بگذرانید
فرصت‌هایی برای فرزندتان ایجاد كنید تا ارتباطات آنلاین مثبت و ایمن با دوستان، خانواده و شما داشته باشند. در حال حاضر، ارتباط با دیگران مهم‌تر از همیشه است و می‌تواند فرصتی عالی برای شما باشد تا در «ارتباطات مجازی» الگویی مناسب از لحاظ مهربانی و همدردی برای فرزندتان باشید.

به كودكان خود آموزش دهید چطور می‌توانند از اطلاعات نادرست و محتواهای نامتناسب با سن آنها كه می‌تواند موجب نگرانی بیشتر آنها درباره موضوعی شود، اجتناب كنند.

برای فرزند خود زمان بگذارید و برنامه‌ها، اپلیكیشن‌ها، بازی‌ها و سایر سرگرمی‌های مناسب سنش را پیدا كنید.

6) عادت‌های آنلاین سالم را تشویق كنید
رفتارهای خوب را در فضای مجازی و در تماس‌های تصویری تشویق كنید. فرزندتان را تشویق كنید تا با همكلاسی‌هایش مهربان باشد و به آنها احترام بگذارد. مراقب پوشش فرزندان‌تان درجلوی دوربین باشید و اجازه ندهید از داخل اتاق خواب تماس تصویری بگیرند.

همچنین قواعد و راه‌های تماس با مدرسه را به خوبی بدانید تا بتوانید بر شرایط تسلط بهتری داشته باشید.

توجه كنید وقتی كودكان زمان بیشتری را در فضای مجازی می‌گذارنند، ممكن است در معرض تبلیغات بیشتری قرار بگیرند كه غذاهای ناسالم، كلیشه‌های جنسیتی یا موضوعات نامتناسب با سن‌شان را ترویج می‌كنند.

7) بگذارید اوقات خوشی داشته باشند و ابراز وجود كنند
فرزندان خود را تشویق كنید تا با بهره‌گیری از ابزارهای دیجیتال فعالیت جسمانی داشته باشند؛ به عنوان مثال تشویق به استفاده از ویدیوهای ورزشی آنلاین برای بچه‌های كوچك و بازی‌های ویدیویی كه تحرك آنها را زیادتر می‌كند.همچنین شنیدن قصه های كودكانه برای خردسالان آن هم با نظارت دائم والدین در هنگام برداشتن گوشی تلفن همراه خود راهكار بهینه دیگری در بهره‌مندی از فضای مجازی است.

به یاد داشته باشید كه بین سرگرمی‌های آنلاین و فعالیت‌های غیرآنلاین تعادل برقرار كنید؛ به عنوان مثال اگر امكان دارد بیرون و در فضای آزاد هم وقت بگذرانید.

8)بگویید مدام زندگی خصوصی خود را در فضای مجازی به تصویر نكشند
به فرزند دلبندتان یاد دهید كه نباید زندگی خصوصی و امور روزانه خود را در معرض همگان در فضای مجازی قرار دهد؛ به عبارتی اینكه حد و مرز اطلاع رسانی از وضعیت زندگی فردی و اجتماعی قائل شوید نكته بسیار مهمی است كه باید به آنها گوشزد كنید.

دقت كنیم! هرچه در دنیای واقعی با فرزندتان ارتباط كمتر و محدودتری داشته باشید و درباره پرسش‌های او پاسخی ندهید و او را با عبارت «چقدر سئوال می‌كنی؟‌» روبرو سازید، حس كنجكاوی و دانستن فرزندتان او را به فضای مجازی و پیدا كردن پاسخ پرسش‌های گوناگون می‌برد كه در چنین شرایطی است كه بی تجربگی همراه با حس تمایل به دانستن زیاد كودكان و نوجوانان، ناگهان آنها را در گرداب آنچه نباید اكنون بدانند می‌برد؛ در نتیجه سعی كنید غواص خوبی در این فضای متلاطم بوده و غواصی كردن را نیز به فرزندانتان آموزش دهید.