مدیر گروه اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی ایران با اشاره به اینكه تصور این مسئله كه اعتیاد قابل درمان نیست باور اشتباهی است، گفت: اگر ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر كشور به صورت درست اجرا شود، بخشی از معتادین نجات می‌یابند.
محمدباقر صابری زفرقندی با اشاره به اینكه اعتیاد یك بیماری مغزی است كه به صورت ناخوشی‌های ذهنی و اختلالات رفتاری خودش را نشان می‌دهد، گفت: اعتیاد می‌تواند به صورت اعتیاد رفتاری باشد و یا در قالب وابستگی به یك ماده خاص كه ما آن را به عنوان مواد اعتیادآور و یا مواد مخدر می‌شناسیم، ظهور كند.
وی با بیان اینكه برخی نظریه‌پردازان معتقد هستند كه عده‌ای از افراد استعداد و زمینه لازم برای ابتلا به اعتیاد را دارند، تصریح كرد: یعنی افرادی در طی مراحل رشد روانی و جسمی كه از دوران جنینی شروع می‌شود و در دوران نوزادی، كودكی و نوجوانی ادامه می‌یابد، دچار نواقصی می‌شوند كه آنها را برای ابتلا به اختلالات رفتاری و برخی اختلالات روان پزشكی و از جمله اعتیاد مستعد می‌كند.
وی افزود: به عبارتی برای اینكه فردی مبتلا به اختلالات اعتیادی اعم از اعتیاد رفتاری و یا مصرف مواد مخدر شود، در طول رشد آسیب‌هایی به سیستم مغزی او وارد شده و این آسیب‌ها منجر به ایجاد نقص در كاركرد مغز و اعصاب می‌شود است، بنابراین فرد استعداد زمینه‌ای و ذاتی برای اختلال اعتیاد را پیدا می‌كند. با توجه به موضوع فوق یكی از اساسی‌ترین و مهمترین اقدامات برای جلوگیری از اعتیاد، تامین و ارتقای بهداشت در دوران بارداری و حتی قبل از آن بهداشت دوران باروری در زنان است.
دانشیار روانپزشكی تاكید كرد: مراقبت دقیق از نوزادان و كودكان در دوران كودكی كه با آسیب پذیری بالایی همراه است، موثرترین راه پیشگیری است. عفونت‌ها و ضربه‌های جسمی و روحی و تغذیه نامناسب در این دوران عواملی هستند كه آسیب‌های جدی و غیر قابل بازگشتی را ایجاد می‌كند. با این توصیف این نظریه كه شروع فرایند اعتیاد به طور عمومی در دوران نوجوانی شروع و شكل می‌گیرد و ما در سنین بالاتر تظاهرات بیرونی آن را می‌بینیم، قابل توجیه می‌شود.
چرا درمان اعتیاد لازم است؟
وی با تاكید بر اینكه اعتیاد یك فرایند پیشرونده است، اظهار كرد: تمایل اجبارگونه و تكراری برای مصرف مواد و یا انجام یك رفتار خاص در اعتیادهای رفتاری یك مسیر معیوب را ایجاد می‌كند كه فرد به سمت ناتوانی ذهنی و جسمی سوق پیدا می‌كند. بنابراین مداخله در هر مرحله‌ای برای توقف و یا كاهش سرعت این سیر تخریبی به شدت توصیه می‌شود.
وی تاكیدكرد: این باور غلط كه اعتیاد قابل درمان نیست، نباید به باور نادرست‌تری منتهی شود كه افراد معتاد برای كمك از درمانگران و شروع درمان تلاش نكنند. امروزه انواع مداخلات درمانی معتبر در دسترس است و درمانگران توانمندی این درمان‌ها را ارائه می‌كنند. بنابراین توصیه اكید می‌شود تا افرادی كه به هر دلیل مواد اعتیادآور مصرف می‌كنند فارغ از میزان و یا مدت مصرف، برای شروع درمان چاره‌جویی كنند تا شرایط جسمی و ذهنی آنها به مرحله‌ای از تخریب نرسد كه فرایند درمان سخت‌تر می‌شود.
درمان‌های اجباری چه جایگاهی در فرایند درمان اعتیاد دارند؟
مدیر گروه اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی ایران ادامه داد: اگر درمان به صورت داوطلبانه صورت گیرد و افراد با تمایل خودشان برای درمان اقدام كنند، بدیهی است كه نتایج كار بسیار امیدوار كننده خواهد بود. بنابراین یكی از اقدامات و مداخلات برای شروع درمان انجام مصاحبه‌های انگیزشی است تا فرد مبتلا مجاب شود كه به درمان وارد شود.
وی افزود: با این حال و به دلیل آسیب‌های بالقوه و بالفعلی كه متعاقب وجود افراد معتاد در خانواده و جامعه ایجاد می‌شود، داوطلبانه نبودن منافاتی برای شروع درمان ندارد. افراد معتادی كه به مراحل سخت اعتیاد رسیده‌اند و اصولا توان ذهنی لازم برای اینكه تصمیم درستی بگیرند را ندارند، لازم است مورد حمایت و مراقبت‌های درمانی تعریف شده قرار گیرند.
وی با بیان اینكه اجبار و فشارهای قانونی برای این افراد نه تنها مفید بلكه لازم و ضروری است، توضیح داد: خوشبختانه در قانون مبارزه با مواد مخدر كشور نیز در ماده 16 به این مهم توجه شده و طبق این ماده قانونی، افراد معتادی كه به هر دلیل نتوانند و یا نخواهند اقدام به درمان كنند و تجاهر آنها به اعتیاد موجب آسیب به خودشان و یا آحاد جامعه می‌شود باید از طریق مراجع قانونی تحت حمایت و درمان قرار گیرند. این ماده قانونی اگر درست و منطبق با موازین علمی و رعایت چهار چوب‌های بهداشتی و درمانی مورد توجه مسئولان مربوطه قرار گیرد، تحقیقا بخشی از معتادین نجات خواهند یافت.
وی افزود: هر چند اجرای نادرست و سلیقه‌ای و بدون داشتن برنامه و پروتكل درمانی مناسب می‌تواند آسیب‌های جدی‌تری مانند اشاعه ویروس‌های خطرناكی از جمله ویروس نقص ایمنی و متعاقب آن بیماری ایدز و یا بیماری ناتوان كننده و كشنده هپاتیت‌های B و C را به دنبال داشته باشد.
بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشكی ایران، وی در خاتمه، گفت: تاكید همچنان بر این است كه مداخله در درمان معتادان پرخطر و حاشیه نشین باید مبتنی بر شواهد علمی و دستورالعمل‌های استاندارد و پروتكل‌های درمانی متناسب و مناسب با این گروه هدف باشد كه در سال‌های قبل این اسناد تهیه و حتی ابلاغ نیز شده است؛ ولی متاسفانه در اقداماتی كه تحت عنوان جمع‌آوری معتادان خیابانی صورت می‌گیرد چندان مورد توجه قرار ندارد.
