دوران بارداری، دوران بسیار مهمی در حیاط یك زن است؛چراكه یك زن متاهل می‌خواهد طعم مادر شدن و سختی دوران بارداری را بچشد. در این دوران حساس زنان باردار باید تمام شرایط فیزیولوژی بدن خود را به طور دقیق رصد كرده و كوچكترین وضعیت نابسامان و غیر طبیعی را به پزشك متخصص گزارش كنند.

دیابت یكی از مهم‌ترین بیماری‌های مربوط به متابولیسم در انسان شناخته شده است.حال اگر همین دیابت در هنگام بارداری وجود داشته باشد، چه اتفاقی برای مادر خواهد افتاد؟ دیابت در بارداری یكی از شایع‌ترین و مهم‌ترین عوارض بارداری در زنان به شمار می‌رود. در این گزارش قصد داریم تا ببینیم علائم دیابت در بارداری چیست و برای آن چه كارهایی باید انجام دهیم.

دیابت بارداری چیست؟

انسولین هورمونی است كه وظیفه آن گرفتن قند از خون و ذخیره آن به صورت گلیكوژن در سلول‌های بدن است. همه جنین‌ها (نوزادان) و جفت (بعد از زایمان) هورمون‌هایی تولید می‌كنند كه مادر را در برابر انسولین خود مقاوم می‌كند. اكثر زنان باردار برای جبران، انسولین بیشتری تولید می‌كنند.

اما برخی از زنان باردار نمی‌توانند به اندازه كافی انسولین اضافی تولید كنند و سطح قند خون آنها افزایش می‌یابد كه به این بیماری «دیابت بارداری» گفته می‌شود. دیابت بارداری نوعی دیابت است كه زنان را در دوران بارداری تحت تاثیر قرار می‌دهد.علت آن است كه در دوران بارداری نیاز بدن به انسولین افزایش می‌یابد. تمام سلول‌های بدن شما برای عملكرد طبیعی به قند نیاز دارند.

دیابت بارداری چه مشكلاتی می‌تواند ایجاد كند؟

بسیاری از اختلالات ناشی از این بیماری مربوط به بالا بودن سطح قند خون است. هدف اصلی درمان دیابت بارداری، كاهش عوارضی مانند بزرگ شدن بیش از حد نوزاد است (وزن در هنگام تولد بیش از 4500 گرم). زایمان یك نوزاد بزرگ به صورت طبیعی دشوار است.

زایمان طبیعی خطر آسیب دیدن نوزاد بزرگ را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال شكستگی استخوان یا آسیب عصبی). همچنین احتمال آسیب رساندن به مادر در حین زایمان نیز بیشتر است.

پیش بینی اینكه چه كسی به دیابت بارداری مبتلا می‌شود دشوار است. برخی عادات ممكن است خطر ابتلا به دیابت بارداری را كاهش دهند. این موارد شامل كاهش وزن قبل از بارداری در صورت داشتن اضافه وزن، داشتن یك رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و ترك سیگار است.

روش تشخیص دیابت بارداری چیست؟

تمامی زنان افراد باردار در دوران بارداری باید از نظر دیابت بارداری آزمایش شوند. اكثر افراد باید زمانی كه در 6 یا 7 ماهگی باردار هستند آزمایش شوند؛ این همان هفته 24 تا 28 بارداری است. اما افرادی كه در معرض خطر بالای دیابت هستند ممكن است نیاز به آزمایش در ابتدای بارداری داشته باشند.

دیابت بارداری چگونه درمان می‌شود؟

برای درمان دیابت بارداری، باید قند خون خود را مرتباً چك كنید. بهتر است دستگاه چك قند خون داشته باشید و بتوانید چگونه به تنهایی با آن قند خود را چك كنید. برخی از افراد به تزریق انسولین یا سایر داروهای دیابت نیز نیاز دارند.

چگونه باید رژیم غذایی خود را تغییر دهم؟

یك متخصص تغذیه می‌تواند به شما بگوید كه چگونه رژیم غذایی خود را تغییر دهید، زیرا هیچ رژیم غذایی واحدی وجود ندارد كه برای همه مناسب باشد. در دوران بارداری باید رژیم غذایی سالمی داشته باشید.

سه وعده غذایی كوچك و سه تا چهار میان وعده سالم بخورید. هر دو تا سه ساعت یكبار غذا بخورید. وعده‌های غذایی یا میان وعده‌ها را حذف نكنید.

از دسرهای شیرین و نوشیدنی‌های از پیش شیرین شده خودداری كنید. این شامل آب نبات، كیك، كلوچه، بستنی، دونات، مربا و ژله، شربت و سس شیرین است. همچنین از افزودن شكر به غذاها و نوشیدنی‌ها خودداری كنید.

آیا باید ورزش كنم؟

برای درمان دیابت بارداری نیازی به ورزش ندارید، اما فعال بودن به كنترل قند خون و وزن شما كمك می‌كند. اگر قبلاً ورزش می‌كنید، معمولاً می‌توانید همان فعالیت را ادامه دهید، اما در این زمینه بهتر است با پزشك مشورت كنید. اگر تاكنون ورزش نكرده‌اید و می‌خواهید شروع كنید، از پزشك خود بپرسید كه چه نوع فعالیتی برای شما بی خطر است.

اگر دیابت بارداری داشته باشیم هر چند وقت یك بار باید به پزشك مراجعه كنیم؟

افراد مبتلا به دیابت بارداری باید بیشتر از سایر افراد باردار به پزشك مراجعه كنند. تعداد ویزیت‌های لازم به میزان كنترل قند بستگی دارد و اینكه آیا برای كنترل قند از انسولین استفاده می‌كنید. بیشتر زنانی كه به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند، ویزیت‌های دوران بارداری مكرر دارند؛مثلاً هر هفته یك یا دو بار؛ به خصوص اگر از انسولین استفاده می‌شود.

هدف از اینها ویزیت برای نظارت بر سلامت خود و كودكتان، بحث در مورد رژیم غذایی، بررسی قند خون و تنظیم دز انسولین (در صورت مصرف آن) برای حفظ سطح قند خون شماست. تغییر دز انسولین با پیشرفت بارداری معمول است. همچنین ممكن است از شما خواسته شود كه یك یا دو سونوگرافی برای بررسی رشد و اندازه جنین انجام دهید.

چگونه قند خونم را در منزل پایش كنم؟

در ابتدا، اكثر زنان باید سطح قند خون خود را چهار بار در روز چك كنند. این اطلاعات می‌تواند به تعیین اینكه آیا سطح قند خون شما در حد هدف است یا خیر كمك كند. اگر سطوح شما بالاتر از حد معمول باقی بماند، احتمالاً پزشك شروع انسولین را به شما توصیه می‌كند. تقریباً 15 درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری به انسولین نیاز دارند.

انسولین دارویی است كه به كاهش سطح قند خون كمك می‌كند و می‌تواند خطر ابتلا به عوارض را كاهش دهد. شما باید انسولین را تزریق كنید؛ زیرا در صورت مصرف خوراكی اثری ندارد. اكثر زنان با دادن یك تا دو واحد انسولین در روز شروع می‌كنند. اگر سطح قند خون شما بالاست بعد از غذا خوردن، ممكن است لازم باشد سه یا چهار واحد در روز به خودتان انسولین بزنید.

اگر انسولین مصرف می‌كنید، باید حداقل چهار بار در روز سطح قند خون خود را چك كنید. همچنین باید نتایج خود را یادداشت كنید و در هر ویزیت به پزشكتان نشان دهید.

آیا می‌توانم زایمان طبیعی داشته باشم؟

اگر سطح قند خون شما در دوران بارداری نزدیك به حد طبیعی است و هیچ عارضه دیگری ندارید، زمان ایده آل برای زایمان بین هفته های 39 تا 40 بارداری است، نه دیرتر از موعد زایمان. اگر سطح قند خون شما نزدیك به نرمال بوده است، احتمال اینكه زایمان طبیعی داشته باشید بسیار زیاد است. در طول بستری برای زایمان، قند بررسی می‌شود.

بعد از زایمان چه اتفاقی می‌افتد؟

احتمالاً دیابت شما از بین می‌رود و قند خون شما به حالت عادی باز می‌گردد. اگر انسولین یا داروی دیگری مصرف می‌كردید، احتمالا دیگر به آن نیاز نخواهید داشت. البته پزشك یا پرستار شما باید قند خون شما را بررسی كند تا مطمئن شود كه سطح شما به حالت عادی باز می‌گردد و همین طور باقی می‌ماند. افرادی كه دیابت بارداری دارند در معرض خطر بسیار بالایی برای ابتلا به دیابت ملیتوس در مراحل بعدی زندگی هستند. شما باید 2 یا 3 ماه پس از زایمان و سپس هر سال یكبار برای دیابت چك شوید.

این مسئله از آن جهت حائز اهمیت است كه دیابت بارداری خود به شكل مجزا یكی از انواع دیابت به شمار می‌رود و این در حالی است كه فرد مبتلابه دیابت نوع یك یا دو یا… در دوران بارداری قند خون بالایی دارد. در هر دو صورت كنترل قند خون اصل درمانی مهم برای جلوگیری از عوارض مربوطه و یك بارداری رضایت‌بخش است.

عوارض دیابت در بارداری

عوارض دیابت در بارداری به دو دستۀ عوارض دیابت برای مادر و عوارض برای جنین تقسیم می‌شوند. در واقع بالابودن قند خون هم بر سلامت مادر تأثیر می‌گذارد و هم می‌تواند موجب ایجاد مشكلات مختلفی در جنین شود.

مادری كه مبتلا به دیابت بارداری شده است در معرض عفونت، زایمان زودهنگام، افزایش حجم مایع آمنیوتیك و در نهایت آسیب به كلیه و شبكیه چشم قرار دارد.

سلامت جنین نیز در چنین شرایطی به خطر می‌افتد و عوارض احتمالی همچون ناهنجاری‌های قلبی، سندرم زجر تنفسی، بزرگی قلب و اختلالات متابولیك در انتظار نوزاد است.

قند خون در دوران بارداری باید چند باشد؟

در دوران بارداری قند خون ناشتا باید كمتر از 92 باشد.

آیا دیابت بارداری بعد از زایمان رفع می ‌شود؟

اغلب افرادی كه به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند بعد از زایمان بهبود می‌یابند؛ اما، به احتمال 30 ـ60 درصد در 10 تا 30 سال آینده به دیابت نوع دو مبتلا می‌شوند.

عوارض دیابت بارداری چیست؟

دیابت در دوران بارداری ممكن است باعث ماكروزومی، مرده‌زایی، ناهنجاری‌های قلبی، سندرم زجر تنفسی، بزرگی قلب و عوارض دیگری برای جنین شود.