پاسخ علمی به پرسش های مهم امیكرون

كرونا ویروسی كه این روزها برای همه به یك هم نشین دائمی تبدیل شده و نام آن بر سر زبان همه افراد جامعه هست؛ اما سویه اُمیكرون آن كمی ناآشناتر و غریبه تر به نظر می‌رسد و شاید احساس خطر بیشتری نسبت به گذشته، در افراد جامعه پدید آورده است.

دانشمندان طی بررسی‌های خود روی این سویه كرونا، دریافتند كه اُمیكرون در كسانی كه قبلا به كرونا مبتلا شده و بهبود یافته‌اند نیز دیده می‌شود.

آنها اعلام كردند كه اُمیكرون حدود 50 جهش دارد كه 30 جهش آن در پروتئین اسپایك رخ داده است و این پروتئین همان مولكولی است كه باعث تهاجم ویروس كرونا به سلول‌های انسانی می‌شود. این مساله مهم ترین چیزی است كه محققین را در مورد اُمیكرون نگران می‌سازد.
معمولا سویه‌های جدید برای اولین بار در بدن افرادی كه دچار نقص سیستم ایمنی و بیماری‌های خودایمنی هستند، دیده می‌شود؛ زیرا سركوب سیستم ایمنی باعث به وجود آمدن جهش‌های جدید در این ویروس می‌شود. برای آگاهی از آخرین یافته‌های علمی درباره سویه جدید كرونا با نام اُمیكرون در ادامه 17 پرسش رایج را مطرح و پاسخ علمی آن را بیان كرده‌ایم.

1)سویه اُمیكرون ویروس كرونا چیست؟

سویه اُمیكرون، آخرین جهش شناخته شده از ویروس كرونا در سطح جهان است كه هنوز اثرات، قدرت انتقال و تفاوت‌های آن با سویه قبلی یعنی سویه دلتا در حال بررسی و پیگیری است. اولین موارد اُمیكرون درآفریقای جنوبی دیده شدند و برای اولین بار توسط این كشور به سازمان بهداشت جهانی با آمار 114 مورد گزارش شد.

یافته‌های یك مطالعه جدید نشان می‌دهد كه اُمیكرون 70 برابر سریع تر از سویه دلتا در نای و ریه‌ها تكثیر می‌شود. با وجودی كه سرعت تكثیر اُمیكرون در مقایسه با سویه دلتا 70 برابر بیشتر است اما یافته‌ها نشان می‌دهد رشد سویه جدید در بافت ریه 10 برابر كُندتر است.

2)اُمیكرون چه تفاوتی با انواع قبلی ویروس دارد؟

ویروس كرونا به كمك پروتئینی به نام اسپایك وارد سلول‌های بدن شده و باعث بیماری كووید-19 می‌شود. حدود 30 تغییر یا بیشتر در پروتئین اسپایك در نوع اُمیكرون مشخص شده است كه دو برابر جهش‌های نوع دلتا است.

نیمی از این جهش‌ها در ناحیه‌ای است كه ویروس كرونا به كمك آن به سلول بدن انسان متصل شده، وارد آن شده و باعث عفونت می‌شود. جهش‌ها در این ناحیه ویروس می‌تواند باعث شود تا دستگاه ایمنی (یعنی آنتی‌بادی‌های ساخته شده بعد از واكسیناسیون یا عفونت قبلی) ویروس را كمتر از قبل تشخیص دهد و خطر عفونت با اُمیكرون افزایش یابد.

حداقل سه جهش در نوع اُمیكرون، به ویروس برای فرار از شناسایی شدن توسط آنتی‌بادی‌ دستگاه ایمنی كمك می‌كند. ظاهراً جهش دیگری هم توانایی آن را برای ورود به سلول‌های انسان افزایش می‌دهد و باعث انتقال بیشتر آن می‌شود.
3)منشاء این نوع ویروس از كجاست؟

تاكنون فقط حدس و گمان‌هایی درباره منشاء اومیكرون مطرح است. به باور یكی از دانشمندان مؤسسه ژنتیك UCL لندن، احتمالاً نوع اُمیكرون در طول عفونت مزمن در فردی با نقص سیستم ایمنی (احتمالا مبتلای به HIV/AIDS درمان نشده) تكامل یافته است.

آفریقای جنوبی دارای 8.2 میلیون نفر مبتلا به HIV است كه بیشترین میزان در جهان است. نوع بتا هم كه سال گذشته در آفریقای جنوبی شناسایی شد، ممكن است از یك فرد آلوده به HIV منشاء گرفته باشد.

4)چرا ویروس كرونا دائما در حال ایجاد سویه‌های جدید است؟

ویروس كرونا یك ویروس حیوانی است كه در حیوانات به 40 گونه دیده می‌شود كه 7 مورد از آنها به انسان‌ها سرایت می‌كند.روش‌هایی كه انسان‌ها، آنها را راهكاری برای جلوگیری از ابتلا به كرونا می‌دانند مانند زدن ماسك، استفاده از محلول های ضدعفونی، استفاده از داروهای مناسب و تقویت سیستم ایمنی بدن، سدی در برابر انتقال بیشتر ویروس كروناست كه این ویروس با ایجاد سویه‌های جدید سعی در بی نتیجه كردن آنها دارد.
یكی دیگر از دلایل ایجاد سویه‌های جدید در ویروس كرونا این است كه ویروس تلاش می‌كند تا خود را با اندام‌های بیشتری در بدن انسان‌ها سازگار كند تا بتواند به آنها دسترسی داشته باشد و ایجاد بیماری كند.

5)اُمیكرون یا دلتا؟ كدامیك خطرناك‌تر است؟

در مطالعه‌ای در كالیفرنیای جنوبی آمریكا كه شدت بیماری افراد مبتلا به اُمیكرون با افراد مبتلا به دلتا مقایسه شد، خطر بستری به علت بیماری علامت‌دار بیش از 50 درصد كمتر بوده است. خطر بستری در ICU و مرگ به ترتیب 74 درصد و حدود 90 درصد كمتر از دلتا بوده است.

با توجه به این اطلاعات به نظر می‌رسد كرونا اُمیكرون بیماری با علائم خفیف ایجاد می‌كند و كمتر از دلتا باعث مراجعه به بیمارستان یا بستری در بیمارستان و ICU و همچنین مرگ می‌شود.

هرچند باید گفت اُمیكرون توانایی بیشتری در فرار از ایمنی واكسنها و ایجاد عفونت مجدد در افراد واكسینه ُدارد. به همین دلیل تزریق دز سوم واكسن كرونا همزمان با اُمیكرون در بیشتر كشورها شتاب گرفت.

با توجه به تحقیقاتی كه تاكنون انجام شده است همچنان دلتا خطرناك ترین و مسری ترین سویه ویروس كرونا است كه می‌تواند افراد را به عفونت‌های بسیار فراگیرتری مبتلا سازد و در مقایسه‌ای كه سازمان بهداشت جهانی بین سویه دلتا و سویه اُمیكرون انجام داده است میزان بیماری‌زایی اُمیكرون و قدرت سرایت آن نسبت به دلتا كمتر است.

6)اُمیكرون در بزرگسالان چه علائمی دارد؟

5 علامت شایع در دوره ابتلا به اومیكرون را معرفی می‌كند، شایع‌ترین علائم آبریزش بینی، سردرد،خستگی متوسط یا شدید،عطسه و گلودرد است.
7) اُمیكرون در كودكان چه علائمی دارد؟

آبریزش بینی، گلودرد، سردرد، گرفتگی صدا، سرفه، تب، بی حالی، لرز،گاهی علائم گوارشی مثل اسهال و استفراغ از جمله علائم در كودكان است.گاهی نیز ممكن است درگیری ریه اتفاق بیفتد و در موارد شدید ممكن است تنگی نفس و كبودی لبها وجود داشته باشد.
8)میزان شیوع علائم چشایی و بویایی در مبتلایان به اُمیكرون چگونه است؟

اطلاعات اخیر در‌ مورد علائم كرونا امیكرون نشان می‌دهد كه از دست دادن حس بویایی یا چشایی با امیكرون در مقایسه با دلتا حدود 80 درصد كمتر شایع بوده است، اما گلودرد در موارد اُمیكرون نسبت به دلتا تقریباً 8 برابر شیوع بیشتری داشته است.

9)مدت زمان قرنطینه در صورت ابتلا به اُمیكرون چقدر است؟

بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت مدت قرنطینه امیكرون 5 روز است و بعد از این مدت فرد می تواند كارهای روز مره خود را انجام دهد؛ البته اگر ضرورتی ندارید 10 روز قرنطینه را رعایت كنید.
10)اُمیكرون و تزریق دُز سوم واكسن كرونا چه ارتباطی دارند؟

اطلاعات به وضوح تاثیر واكسیناسیون و مخصوصاً دز بوستر یا دز سوم را بر تقویت دوباره ایمنی در برابر ویروس كرونا نشان می‌دهد. تعداد فوتی‌های بین واكسینه نشده‌ها بسیار بیشتر از فوتی‌ها در بین افراد واكسینه شده مخصوصاً بعد از دُز بوستر است.

آخرین اطلاعات و داده‌ها از بریتانیا نشان می‌دهد كه دوز بوستر یا دز سوم همچنان سطح بالایی از محافظت را در برابر بیماری شدید در اُمیكرون به خصوص بین بزرگسالان 65 ساله یا بیشتر ایجاد می‌كند: دز بوستر حدود 90 درصد محافظت را 3 ماه پس از تزریق ایجاد می‌كند؛ در حالی كه 3 ماه پس از دو دز، 70درصد محافظت و بعد از 6 ماه تنها 50 درصد محافظت مشاهده شده است.

گزارش مركز كنترل بیماری در آمریكا (CDC) نشان داده در زمانی كه اُمیكرون اولین بار در آمریكا در گردش قرار گرفته است، محافظت افراد با دز بوستر نسبت به افراد واكسینه نشده، در مقابل ابتلا به كووید-19، پنج برابر بیشتر بوده است.
علاوه بر این، واكسن خط دوم دفاع بدن به نام ایمنی سلولی را هم تحریك می‌كند كه دانشمندان اخیراً بیشتر به آن توجه كرده‌اند. خوشبختانه ایمنی سلولی بعد از واكسن در برابر اُمیكرون همچنان پایدار است و تا زمان‌های طولانی‌تری می‌تواند با ویروس مقابله كند. شاید به همین علت، افراد واكسینه هنوز هم در برابر بیماری پاسخ بهتری می‌دهند و دچار بیماری شدید یا بستری نمی‌شوند.

با گذشت چندین ماه از تزریق واكسن كرونا در اولین گروه‌ از افراد در بسیاری از كشورهای جهان، پرسش‌ها درباره نیاز به تزریق دُز سوم یا دُز تقویتی واكسن كرونا در كشورهای مختلف همواره رو به افزایش بوده است.

دلایل مختلفی برای تزریق دُز تقویتی واكسن كرونا مطرح شده است كه نتیجه بررسی‌ها و تحقیقات است و مورد توجه نهادهای بهداشت و سلامت كشورها قرار گرفته است.تحقیقات در بعضی كشورها درباره اثربخشی واكسن‌ها و میزان ایمنی در بدن دریافت‌كنندگان واكسن بعد از گذشت چند ماه از واكسیناسیون قبلی نشان می‌دهد كه تزریق دُز سوم واكسن كرونا به خصوص در جمعیت‌های خاص مانند سالمندان و افراد با ضعف و سركوب سیستم ایمنی برای حفظ ایمنی جامعه موردنیاز است.

11)درباره پیشگیری از ابتلا به اُمیكرون چه باید كرد؟

مطالعات نشان می‌دهند واكسن‌های موجود علیه اُمیكرون هم موثر هستند و با دریافت دُز یادآور ایمنی بدن قوی‌تر هم می‌شود. تزریق دُز سوم واكسن كرونا تاثیر 80 درصدی بر پیشگیری از ابتلا به اُمیكرون خواهد داشت.

اصولی كه برای پیشگیری بیماری كرونا باید رعایت كنیم هیچ ارتباطی به نوع آن ندارد، بلكه حساسیت ما را افزایش می‌دهد. جهت بیشتر رعایت كردن اصول بهداشتی و دیگر اقدامات لازم جهت حفظ سلامتی خویش و اطرافیان خود و صرف نظر از اینكه ما با چه نوعی از كرونا روبه‌رو هستیم باید نسبت به تزریق واكسن نوبت اول و دوم و دوز یادآور (سه دوز در حال حاضر)، رعایت اصول بهداشتی و دیگر توصیه‌های لازم اقدام كنیم.
به گفته كارشناسان، هنوز مهم‌ترین و بهترین راه‌حل، افزایش واكسیناسیون و تزریق دُز تقویتی است. تحقیقات نشان داده است كه میزان بالای آنتی بادی‌های خنثی كننده ویروس اصلی كرونا با محافظت در برابر كرونای ناشی از انواع (واریانت‌های) جدیدتر ارتباط دارد.

12)آیا كسانی كه واكسن زده‌اند به اُمیكرون مبتلا می‌شوند؟

به عقیده محققان در سراسر جهان، واكسیناسیون تنها راه نجات از بیماری كرونا و همچنین سویه اُمیكرون و سویه دلتاست. آنها در همه كشورها تاكید می‌كنند كه مردم باید علیه كووید19 واكسینه شوند و همچنین دُز یادآور یا همان دُز بوستر در اسرع وقت به همه جمعیت جامعه بالای 12 سال در همه كشورها تزریق شود.
اطلاعات ارائه شده نشان می‌دهد كه احتمال نیاز به مراقبت‌های پزشكی در میان افراد مبتلا به گونه اُمیكرون 31 تا 45 درصد كمتر از دیگران است. علاوه بر این، احتمال اینكه افراد مبتلا به گونه اُمیكرون در بیمارستان بستری شوند بین 50 تا 70 درصد كمتر از احتمال بستری شدن به دلیل آلوده شدن به گونه دلتا است.

13)تفاوت جهش‌های اُمیكرون با دلتا چیست؟

از جمله نگرانی‌ها درباره این نوع ویروس كرونا وجود جهش‌های متعدد و‌ متنوع است. بیش از 30 جهش در پروتئین اسپایك گزارش شده، تعدادی كه بیش از دوبرابر جهش‌های واریانت دلتا است. بعضی از این جهش‌ها قدیمی هستند و در واریانت‌های قبلی مانند آلفا، بتا، گاما و دلتا شناسایی شده بودند و بعضی از آن‌ها جدید بوده و مربوط به پروتئین اسپایك نیستند.

14)راه تشخیص اُمیكرون چیست؟

آزمایش‌ PCR كه به طور گسترده استفاده می‌شود، همچنان برای تشخیص عفونت كرونا، از جمله عفونت با Omicron، همچنان كه در مورد انواع دیگر نیز دیده‌ایم، مناسب است. مطالعات برای تعیین اینكه آیا این نوع واریانت بر انواع دیگر آزمایش‌ها از جمله آزمایش‌های تشخیص سریع آنتی‌ژن تأثیری می‌گذارد، ادامه دارد.
15) اثربخشی درمان‌های فعلی بر كرونای اُمیكرون

كورتیكواستروئیدها و مهاركننده‌های گیرنده IL6 همچنان برای مدیریت بیماران مبتلا به نوع شدید مؤثر خواهند بود. با توجه به تغییرات بخش‌هایی از ویروس در نوع Omicron، سایر درمان‌ها برای تعیین میزان تاثیر آنها ارزیابی خواهند شد.

16)اُمیكرون با دلتا، آنفلوآنزا و سرماخوردگی چه تفاوتی دارد؟

مقایسه اُمیكرون با ویروس‌های دلتا، آنفلوانزا و سرماخوردگی نشان می‌دهد كه سرفه‌های خشك، تنگی نفس، از دست حس بویایی و تب در مقایسه با دیگر با بیماری‌ها در اُمیكرون كمتر است.

از شایع‌ترین علائم اُمیكرون می‌توان به آبریزش بینی، عطسه، گلودرد سردرد و خستگی اشاره كرد.علائم دیگری مانند سرفه، تنگی نفس، تب، تعریض شبانه، لرز، از دست دادن حس بویایی در مرحله بعدی خواهد بود و در میان مبتلایان به اُمیكرون شایع نیستند.

همچنین مدت زمان علائم بیماری اُمیكرون به جز موارد بستری، 2 تا 4 روز است كه این زمان طول خواهد كشید تا علائم در فرد پدیدار شود؛ این در حالی است كه سرفه، گلودرد، تب و لرز، سردرد و خستگی، علائم شایع در میان مبتلایان به آنفلوانزا است.

در ویروس دلتا نیز علامت‌های شایع، سرفه، آبریزش بینی، گلودرد، تنگی نفس، تب و لرز، سردرد و از دست دادن حس بویایی و خستگی هستند.

در سرماخوردگی هم سرفه، آبریزش بینی، عطسه، گلودرد از مهمترین و شایع ترین علامت‌های این بیماری است و 2 تا 3 روز نیز زمان می‌برد تا علائم آن به طور كامل مشهود شود.
17)اُمیكرون چه میزان روی سطوح ماندگاری دارد؟

اُمیكرون بالاخره تاثیرش روی پوست دراز مدت است و ممكن است تا 8 روز بماند؛ بنابراین بهداشت دست خیلی مهم است. اُمیكرون روی پلاستیك 190 ساعت ماندگاری دارد؛ در خصوص ماندگاری در هوای آزاد نیز مانند واریانت‌های دیگر است؛ چون ویروس خارج از بدن موجود زنده خیلی نمی‌تواند زنده بماند اما پوست و پلاستیك به دلیل ویژگی‌های خود، ماندگاری ویروس را افزایش داده و باعث می‌شود سرعت انتشار بالا رود.
به دلیل جهش اندكی ماندگاری اُمیكرون نسبت به سویه‌های قبلی برروی سطوح بیشتر است اما این اصلا به این معنا نیست كه از طریق سطوح منتقل می‌شود و به معنای استفاده مداوم از الكل و وایتكس نیست؛ در نتیجه باید توجه كنیم سطوح راه اصلی انتقال نیست.

براساس توصیه متخصصان تا جایی كه امكان دارد از زدن الكل به دستان خود بپرهیزید و با آب و صابون بشویید؛چراكه استفاده مداوم از الكل باعث از بین رفتن میكروبیوم‌ها ( باكتری‌های مفید پوست ) می‌شود. بیش از اینكه تمركز شما روی انتقال ویروس از سطوح باشد تمركز شما روی این باشد كه دستان خود را به دهان و چشمان‌تان نزنید.

همانند گذشته اُمیكرون هم از غذا انتقال پیدا نمی‌كند بلكه مهمترین راه انتقال ویروس اُمیكرون ذرات حاصل از تنفس و عطسه كردن است و راه موثر جلوگیری از ابتلا به آن رعایت فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسك است؛ضمن اینكه كامل كردن فرایند واكسیناسیون نیز بسیار اثر گذار است.

سازمان كنترل و پیشگیری از بیماری‌های امریكا توصیه كرده است در صورت دسترسی به آب، دست‌ها با آب تمیز و صابون شسته شوند و از آنجا كه به كارگیری محلول 70 درصد الكل و آب، باعث خشك و خشن شدن پوست می‌شود، برای شستشوی دست و سطوح بدن، نباید از آن به عنوان جایگزین آب و صابون استفاده كرد.

به یاد داشته باشیم! همانگونه كه برای جلوگیری از سوانح رانندگی، كمربند ایمنی را می‌بندید و فارغ از اینكه تصادف رخ می‌دهد یا خیر؟ به بستن آن اهتمام دارید، به زدن واكسن كرونا هم اهتمام ورزید تا در وقت مناسب بتوانید جان سالم به در ببرید.

با توجه به تمام چیزی كه در بالا گفته شد، واكسیناسیون همچنان اولویت اول است و خط مقدم مبارزه با بیماری كرونا محسوب می‌شود. پس واكسن بزنید و اطرافیان خود را به زدن واكسن و دُزهای یادآور تشویق كنید؛ضمن اینكه همچنان رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی باید مد نظر قرار گیرد.