توسعه واكسیناسیون عمومی در كنترل مدیریت بیماری كرونا از اهمیت بالایی برخوردار است. بر همین اساس طرح مدیریت هوشمند كرونا، بر مبنای دو شاخص اصلی واكسیناسیون و اجرای پروتكل‌های بهداشتی، تدوین و در كشور اجرایی شده است.
به گزارش ایسنا، در طرح مدیریت هوشمند كرونا كه به گفته وزارت بهداشتی ها از 15 آذر ماه 1400، آغاز و جزییات آن اعلام شده است، فعالیت‌های شغلی در تمام شرایط پاندمی به شرط رعایت پروتكل‌های بهداشتی و انجام واكسیناسیون منعی ندارد. از طرفی به عنوان یك اصل كلی انتقال ویروس‌های تنفسی از انسان به انسان به طور عمده از طریق ریز قطرات تنفسی، سرفه، عطسه، تخلیه ترشحات بینی و دهان و لمس اشیاء آلوده اتفاق می‌افتد.
باید توجه كرد كه ویروس كرونا می‌تواند در فاصله 2 متری منتقل شود. از دیگر راه‌های انتقال، حضور در فضای بسته با هوای راكد در صورت حضور فرد بیمار و ناقل است. با توجه به شیوع نوع دلتا و انواع سوش‌های دیگر كرونا، شدت و سرعت انتقال ویروس بیشتر شده است. بنابراین علاوه بر پوشش مناسب واكسیناسیون جامعه، رعایت فاصله 2 متر با دیگران، استفاده مستمر از ماسك در اماكن عمومی و به ویژه در فضاهای بسته، ضدعفونی دست و گندزدایی محیط و سطوح مشترك، كنترل تهویه مناسب محیط‌های بسته، سالن‌ها و راهروهای مسقف باید در اولویت راه‌های كنترل قرار گیرد.
حمل و نقل عمومی و مواجهه طولانی مدت افراد با یكدیگر در محیطی بسته، می‌تواند از بسترهای خطر در انتقال ویروس باشد.
بر همین اساس پروتكل بهداشتی مبارزه با كووید، فاصله گذاری و الزامات سلامت محیط و كار در حمل ونقل برون شهری اعم از زمینی، ریلی، هوایی و دریایی در طرح مدیریت هوشمند محدودیت‌ها، از سوی وزارت بهداشت اعلام شد.
هدف و دامنه كاربرد مدیریت هوشمند كرونا
هدف از تدوین این پروتكل، مدیریت، كنترل و نظارت هوشمند بیماری كووید- 19 به منظور ایجاد تعادل در حفظ و صیانت از سلامت افراد جامعه و بازگشت به روند زندگی عادی است. این راهنما از سوی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، جهت پیشگیری و كنترل بیماری كووید-19 (كرونا ویروس) در پایانه‌های مسافربری شامل فرودگاه، ایستگاه‌های قطار و اتوبوس و همه پایانه‌های برون‌شهری بوده و سایر قوانین آیین‌نامه‌ها، مقررات و دستورالعمل‌های مرتبط با بهداشت محیط و بهداشت حرفه‌ای به قوت خود باقی است.
لزوم رعایت فاصله‌گذاری فیزیكی برای قطع زنجیره كرونا
یكی از راه‌های كاهش مواجهه و قطع زنجیره انتقال كرونا، رعایت فاصله‌گذاری است. این اماكن جزء یكی از اماكن تجمع محسوب شده كه می‌تواند سبب انتقال بیماری شود. از طرفی حفظ سلامت آحاد جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. لازم است مقررات ویژه‌ای از طریق فاصله‌گذاری اجتماعی علاوه بر رعایت اصول بهداشتی برای كاهش مواجهات در نظر گرفته شود.
نحوه مسافرگیری هواپیما، قطار و اتوبوس در طرح مدیریت هوشمند كرونا
در این راستا لازم است موارد زیر رعایت شود:
- كاهش مواجهه چهره به چهره كاركنان و استفاده حداكثری از تلفن، شبكه‌های اجتماعی و ویدئو كنفرانس برای برگزاری جلسات حتی برای كاركنانی كه در داخل یك ساختمان كار می‌كنند.
- رعایت فاصله 2 متر و فضای 4 مترمربع به ازای هر نفر در ارایه كلیه خدمات مربوط به بازرسی، تهیه بلیط، تحویل بار و غیره.
- محدودیت ظرفیت حمل مسافر توسط قطار، اتوبوس و هواپیما با توجه به وضعیت پوشش واكسیناسیون عمومی و براساس مصوبات ستاد ملی مدیریت بیماری كرونا خواهد بود.
تبصره یك: پذیرش مسافر در سفرهای برون شهری (شناورها، اتوبوس‌ها و قطار) حداكثر 80 درصد ظرفیت تا پوشش واكسیناسیون عمومی به بیش از 80 درصد برسد (در آن زمان ظرفیت پذیرش 100 درصد خواهد شد). البته در هواپیما پذیرش مسافران 100 درصد است.
تبصره دو: كوپه‌های قطار برای خانواده شامل محدودیت تبصره 1 نخواهد بود.
- فاصله‌گذاری بین افراد در صندلی‌های پایانه‌های مسافربری به صورت یك در میان (رعایت فاصله حداقل یك متر) رعایت شود و از تجمع افراد در محل‌های مذكور جلوگیری شود.
- در قسمت بازرسی مسافران گیت‌های كنترل ساك، بلیط و تحویل بار، رعایت فاصله حداقل 2 متر در صف‌های مذكور الزامی است.
- در قسمت تشخیص هویت و بازرسی با افزایش مامور تشخیص هویت و بازرس اطمینان حاصل شود كه صف تشكیل نمی‌شود.
- توصیه می‌شود بازرسی بدنی با تجهیزات الكترونیكی انجام شود و تمامی كاركنان بازرسی در قسمت ورودی پایانه از وسایل حفاظت شخصی از جمله ماسك فیلتردار و دستكش استفاده كنند.
- به منظور رعایت فاصله 2 متر با توجه به ظرفیت اتاق مادر و كودك (اتاق شیردهی) از اجتماع افراد در اتاق مذكور ممانعت شود.
شرایط پذیرش مسافران در ناوگان حمل و نقل برون شهری
هوایی:
- در پروازهای داخلی ارائه PCR منفی حداكثر 72 ساعته یا كارت واكسن ضروری است.
- در پروازهای خارجی ارائه PCR منفی حداكثر 96 ساعته و كارت واكسن ضروری است.
زمینی:
- ارائه PCR منفی حداكثر 72 ساعته یا كارت واكسن ضروری است.
دریایی:
- برای سفرهای خارجی ارائه PCR منفی حداكثر 96 ساعته و كارت واكسن ضروری است.
-برای سفرهای داخلی ارائه PCR منفی حداكثر 72 ساعته یا كارت واكسن ضروری است.
الزامات غربالگری، مراقبت و بازتوانی
غربالگری شاغلین در همه‌گیری كووید- 19:
- كاركنان در صورت بروز هرگونه علائم مشكوك تست سریع تشخیص كووید- 19 را انجام دهند.
- بعد از گذشت 14 روز از شروع علائم در صورت بهبودی بیمار، نیاز به ارائه تست PCR منفی به منظور شروع به كار نیست.
مراقبت از گروه‌های آسیب‌پذیر:
دو گروه زیر با گواهی پزشك معتمد به عنوان افرادی كه در معرض ابتلا به بیماری كووید-19 قرار دارند در نظر گرفته شده‌اند:
الف) بیماران با بیماری زمینه‌ای شامل بیماری قلبی– عروقی، فشارخون، دیابت، بیماری‌های تنفسی زمینه‌ای و افراد با BMI بالای 40.
ب) بیماران با نقص ایمنی شامل افراد تحت درمان با كورتیكواستروئید بیش از 12.5 mg پردنیزولون در روز بیش از دو هفته، شیمی درمانی، بدخیمی‌ها و پیوند اعضا.
در صورت عدم امكان دوركاری شرایط محیط كار برای این افراد به گونه‌ای فراهم شود كه حداقل تماس را با سایر افراد داشته باشند. تغییر شغل موقت در محیط كاری یا تغییر محل كار به محیطی با شرایط تهویه مناسب‌تر و كم‌جمعیت‌تر می‌تواند كمك كننده باشد.
بازتوانی در شاغلین با سابقه كووید-19:
تمامی شاغلین بعد از ابتلا به بیماری كووید-19 لازم است پس از طی دوران درمان و نقاهت جهت بازگشت به كار براساس آخرین نسخه "راهنمای بازگشت به كار شاغلین با احتمال ابتلا به كووید-19 " ابلاغی از وزارت بهداشت توسط پزشك مورد ارزیابی قرار گیرند.
موارد مربوط به اقدامات كنترلی سلامت محیط و كار
- بهداشت فردی
از ورود افراد بدون ماسك ممانعت به عمل آید، در حد امكان سعی شود بلیط به صورت تلفنی یا الكترونیكی رزرو شود، خدمت‌دهنده موظف است كارت واكسن یا تست PCR منفی 72 ساعته را به ناظر/ ناظرین ارائه كند، كلیه كاركنان موظف به انجام واكسیناسیون هستند، استفاده از ماسك برای كلیه كاركنان و مراجعین الزامی است، از دست دادن و روبوسی كردن با یكدیگر پرهیز كنید، درصورت مواجهه با افراد بیمار تا زمان رسیدن آمبولانس یا انتقال به مراكز درمانی، فرد بیمار تا حد امكان در یك مكان جدا از سایرین نگه داشته شود، شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون و یا استفاده از مواد ضدعفونی‌كننده بر پایه الكل، تا حد امكان پرداخت‌ها به صورت غیرنقدی صورت گیرد، استفاده از سیستم اتوماسیون اداری و حداقل استفاده از كاغذ به منظور جلوگیری از انتشار احتمالی، استفاده از وسایل حفاظت شخصی از جمله ماسك توسط كلیه پرسنل شاغل الزامی است و ترجیحا مواد ضدعفونی‌كننده بر پایه الكل به همراه داشته باشند، داشتن كارت بهداشت برای كلیه دست‌اندركاران موادغذایی در پایانه‌ها الزامی است، برای ثبت حضور و غیاب پرسنل ترجیحا از سیستم تشخیص چهره استفاده شود، برای تماس با دستگیره‌های در، كلیدهای آسانسور و نظایر آن از دستمال كاغذی استفاده شود، كلیدهای آسانسور و مواردی نظایر آن ترجیحا غیرلمسی باشد، استفاده از دستمال كاغذی هنگام عطسه یا سرفه كردن الزامی است، درصورتیكه دستمال وجود نداشت از قسمت داخلی آرنج موقع سرفه و عطسه استفاده كنید، از تماس دست‌ها با چشم، دهان و بینی خودداری شود.
- بهداشت مواد غذایی:
در مراكز تهیه و توزیع مواد غذایی مستقر در پایانه رعایت ضوابط دستورالعمل‌ها و پروتكل‌های بهداشتی مربوط به این‌گونه مراكز الزامی است.
بر این اساس نمك، فلفل، سماق، قند، شكر و آب آشامیدنی ترجیحا در بسته‌بندی‌های یكبار مصرف باشد، در صورت توزیع غذا در پایانه‌ها باید به صورت بسته‌بندی انجام شود و متصدیان توزیع غذا دارای وسایل حفاظت فردی (ماسك و دستكش) باشند، فعالیت مراكز فوق بر اساس طرح محدودیت هوشمند خواهد بود.
- بهداشت ابزار و تجهیزات:
آشپزخانه‌ها و محل‌های سرو غذا در این مراكز موظفند جهت سرو غذا از لیوان، قاشق، چنگال و كارد ظروف یكبار مصرف استفاده كنند. آشپزخانه‌ها و محل‌های سرو غذا موظفند پس از هر سرویس‌دهی كلیه ظروف طبخ و آماده‌سازی موادغذایی را شستشو و گندزدایی نمایند، از سفره یكبار مصرف برای میز غذاخوری استفاده شود و باید پس از هر بار استفاده تعویض گردد، شست‌وشو و گندزدایی پرده‌ها، فرش نمازخانه و نظایر آن (در صورت وجود) در تواتر زمانی مناسب ضرورت دارد.
همچنین گندزدایی روزانه نیمكت‌ها و صندلی‌های محوطه پایانه انجام شود، جهت توزیع غذا و نوشیدنی از ظروف یكبار مصرف مجاز استفاده گردد، وسایل نظافت مورد استفاده پس از هر بار استفاده گندزدایی شود، در نمازخانه‌ها استفاده از مهر و سجاده شخصی و چادر شخصی كاملا ضرورت دارد و كلیه مهرها، كتب، ادعیه و وسایل مشترك مذكور به صورت موقت جمع‌آوری گردد، در صورت وجود سالن‌های ورزشی وسایل و تجهیزات هر دو ساعت یكبار و در پایان شیفت كاری گندزدایی شوند، در صورت وجود رختكن و حمام استفاده از وسایل بهداشتی شخصی ضروری است، سطل‌های زباله دردار، پدالی، همراه با كیسه زباله استفاده شود.
سطوح زیر ابتدا تمیز و سپس گندزدایی شوند:
نشیمن صندلی، دسته‌های صندلی، پشتی صندلی (قسمت پلاستیكی یا فلزی)، قفل كمربندهای ایمنی، چراغ‌ها و كنترل‌ها، كلید احضار مهماندار و محفظه بالای سر، دیواره و پنجره‌ها، در صورت استفاده سرویس بهداشتی توسط مسافر بیمار، درها، دستگیره‌ها، نشیمن توالت، محل تعویض پوشك، دستشویی و دیوارها و كانتر گندزدایی شود، از بین بردن هرگونه آلودگی از كف كابین.
در عین حال دور ریختن دستكش‌ها، دستمال كاغذی و ماسك آلوده در كیسه زباله محكم و بدون درز و نشت ضروری است، بعد از اتمام كار دست‌ها را با آب و صابون بشویید یا با ماده ضدعفونی‌كننده بر پایه الكل تمیز كنید.
- بهداشت ساختمان:
نصب تابلوهای آموزشی نحوه پیشگیری از انتقال بیماری‌های تنفسی به تعداد كافی در محل، استفاده از سیستم تهویه یا باز گذاشتن پنجره‌ها در قسمت‌های اداری فرودگاه، ایستگاه‌های قطار و اتوبوس به منظور تهویه مناسب محل، نصب راهنمای شست‌وشوی دست‌ها به تعداد كافی در محل سرو مواد غذایی و سرویس‌های بهداشتی، تهویه مناسب سرویس‌های بهداشتی، سرویس‌های بهداشتی به صورت مجزا گندزدایی شوند، قبل از كشیدن سیفون توالت فرنگی در آن را بگذارید تا میكروب‌ها در هوا پخش نشوند، سطوح دارای تماس مشترك ابتدا با دستمال تمیز و خشك شده و سپس گندزدایی شود، نصب مواد ضدعفونی‌كننده دست با پایه نگهدارنده به تعداد مناسب در ورودی‌ها و خروجی‌ها، گندزدایی مستمر محیط داخلی پایانه و تجهیزات مرتبط حداقل روزی یكبار، گندزدایی محل انبار هواپیما به خصوص در پروازهای خارجی بعد از تخلیه بار، گندزدایی بارهای رسیده به خصوص در پروازهای خارجی به صورتی كه كلیه سطوح بارها به مواد گندزدا آغشته شود، نسبت به تعبیه سیستم لوله‌كشی صابون مایع و دستمال كاغذی در سرویس‌هایی بهداشتی اقدام گردد، توصیه می‌شود شیر آب روشویی سرویس‌های بهداشتی ترجیحا از نوع پدالی پایی و یا چشمی باشد، دفع پسماندها باید به شیوه بهداشتی در سطل‌های دردار و پدالی صورت پذیرد و كلیه پرسنل مسئول در خصوص جمع‌آوری و دفع پسماند رعایت تمامی ملاحظات بهداشتی در آخر هر شیفت را در دستور كار قرار دهند.
همچنین در محل‌های تجمع نظیر نمازخانه گندزدایی در فواصل اقامه هر وعده نماز پیش‌بینی شود، هوای آسانسور باید تهویه مناسب داشته باشد و مرتبا گندزدایی شود، عملیات سوخت‌گیری وسائط نقلیه در پمپ بنزین‌ها و جایگاه‌های سوخت باید فقط توسط متصدیان جایگاه‌ها صورت پذیرد، اتاقك‌های سیگار غیرفعال گردند. در عین حال اتاق مادر و كودك هر هشت ساعت یكبار با مواد گندزدا با پایه الكل گندزدایی گردد، در قسمت صندوق امانات لازم است كلیه وسایل كوچك قبل از تحویل گرفتن در داخل كیسه‌های نایلونی قرار گیرند.
- تهویه:
- فراهم كردن امكان استفاده حداكثری از تهویه طبیعی در مراكز مذكور از جمله پایانه‌ها از طریق نصب پنجره‌های بازشونده به میزان حداقل 45 درجه و با مساحت 10 الی 20 درصد مساحت كف به گونه‌ای كه به ازای هر یك از كاركنان و مراجعان حداقل 10 لیتر در ثانیه هوا تامین گردد.
- فراهم نمودن امكان استفاده حداكثری از تهویه 2 طرفه (باز نمودن پنجره‌های متقابل همزمان) در مراكز فوق به گونه‌ای كه به ازای هر یك از كاركنان و مراجعان حداقل 10 لیتر در ثانیه هوا تامین گردد.
- فراهم نمودن امكان تعویض هوای محیط با هوای آزاد در مراكز فوق حداقل به اندازه 6 بار در ساعت و یا به ازای هر یك از كاركنان و مراجعان حداقل 10 لیتر در ثانیه هوا تامین گردد.
- در صورتی كه تعداد پنجره‌ها كافی نباشد با نصب اگزاست فن‌های مكشی با دبی مناسب به سمت خارج از ساختمان مراكز فوق به گونه ای كه به ازای هر یك از كاركنان و مراجعان حداقل 10 لیتر در ثانیه هوا تامین و یا 6 بار در ساعت تعویض و جابه جا گردد.
- از قرار دادن فن به طریقی كه به طور بالقوه باعث جریان مستقیم هوا از یك شخص به شخص دیگری شود، خودداری گردد. استراتژی مناسب استفاده از فن‌های پنجره‌ای و هدایت هوای داخل به بیرون ساختمان است.
- نظارت دقیق بر تعداد افرادی كه همزمان از آسانسور استفاده می كنند(حداكثر 50 درصد ظرفیت).
- نصب تابلوهای هشدار دهنده در كلیه آسانسورها به منظور رعایت تعداد حداكثر افراد و همچنین عدم صحبت با یكدیگر و تلفن همراه.
- استفاده از فن‌های مكشی و یا دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به فیلتر هپا با توان مناسب در كلیه آسانسورهای ساختمان مراكز فوق و روشن نمودن آن در تمام ساعات كار فعالیت.
- در فضاهایی كه نمی‌توان تهویه و جابجایی هوای آزاد را به میزان كافی انجام داد، میزان دی اكسید كربن موجود در هوا پایش شود و از دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به فیلتر هپا متناسب با اندازه ساختمان مراكز فوق و به تعداد كافی استفاده گردد.
- توصیه می‌شود با توجه به اینكه در فصل پاییز و زمستان امكان باز نمودن پنجره‌ها فراهم نیست، دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به فیلتر هپای استاندارد برای نصب در اتاق‌های فاقد پنجره ساختمان مراكز فوق به تعداد كافی خریداری و نصب شود.
- با توجه به ارتباط غلظت دی اكسید كربن موجود در هوا با تعداد افراد حاضر در محل و نحوه تهویه، پیشنهاد می‌گردد به منظور اطمینان از تهویه مناسب، غلظت دی اكسید كربن در هوای واحدهای مختلف پایش شود.
- كلیه سرویس‌های بهداشتی مجهز به اگزاهاست فن به تعداد كافی و با ظرفیت مناسب بوده و در زمان فعالیت مراكز فوق روشن باشد.
نكات مهم مرتبط با مشاغل گروه حمل و نقل عمومی در طرح مدیریت هوشمند كرونا
- مراكز موضوع این پروتكل به شرط انجام واكسیناسیون شاغلین یا تست PCR منفی معتبر حداكثر 72 ساعته و رعایت پروتكل حاضر، مجاز به فعالیت هستند.
- مشاغل این گروه برای ادامه فعالیت دارای كارت واكسیناسیون یا تست PCR منفی معتبر حداكثر 72 ساعته باشند.
- مشاغل این گروه مورد بازرسی سطح‌بندی شده قرار خواهند گرفت. (متصدی واحد، بازرسان اتحادیه و اتاق اصناف و بازرسان وزارت بهداشت).
- در صورت عدم توجه به واكسیناسیون یا تست PCR منفی معتبر حداكثر 72 ساعته با واحد مربوطه مطابق مصوبات ستاد ملی مدیریت بیماری كرونا به عنوان عدم رعایت پروتكل‌های بهداشتی برخورد خواهد شد. (از جمله اقدامات قانونی مانند عدم تمدید كارت بهداشت، صدور عدم صلاحیت مشاغل برای دریافت پروانه).
- مدیریت اماكن موضوع این پروتكل موظف است به منظور نظارت بر حسن اجرای پروتكل حاضر از كارشناسان بهداشت محیط آزاد (دارای كد ممیزی و گواهینامه خود كنترلی و خود اظهاری بهداشتی یا نیروی خرید خدمت دفاتر خدمات سلامت) استفاده كند. حضور این كارشناس به صورت تمام وقت در محل الزامی نیست، اما مستند بازرسی و نظارت باید همیشه در اختیار مدیر قرار گیرد.
- مسئولیت حسن اجرای پروتكل حاضر بر عهده مدیریت اماكن موضوع این پروتكل است.
- هنگام گندزدایی و نظافت، سالن‌ها باید خالی از افراد بوده و درها و پنجره‌ها باز گذاشته شوند و جهت تهویه بهتر هواكش نیز روشن باشد.
- از پاشیدن و ریختن محلول‌های گندزدا روی سطوح و كلیدها، تجهیزات برق‌دار و مواد ناسازگار و با احتمال انفجار و آتش سوزی اجتناب شود.
- بسته به وظایف كاری و مواجهه احتمالی، وسایل حفاظت فردی در برابر ویروس شامل لباس، ماسك و در صورت نیاز برای نیروهای خدماتی عینك محافظ صورت تأمین شود.
- ماسك، صابون و مواد شوینده كافی در اختیار كاركنان قرار داده شود.
- نظافت از یك نقطه آغاز و در طرف یا نقطه مقابل به پایان رسد. (تِی را به صورت مارپیچی حركت دهید).
- تِی‌هایی كه برای نظافت كف اتاق، سالن و غیره استفاده می شود باید دارای چند " "سَر" اضافی باشند.
