تعداد زیادی از نوزادان، كودكان و نوجوانان به كرونا مبتلا شده‌اند اما چون به انجام تست و بستری منتهی نشده، در آمار رسمی ثبت نشده‌است. ضمن اینكه همین ابتلای خفیف بچه‌ها، خودش پاساژی است برای انتقال ویروس كرونا به افراد دیگر.
بنابراین با واكسینه شدن دانش‌آموزان و كاهش میزان ابتلایشان، می‌توانیم پاساژ ویروس در جامعه را هم كم كنیم.
گروه جامعه خبرگزاری فارس- مریم شریفی؛ گرچه سخنگوی وزارت آموزش و پرورش اعلام كرده واكسیناسیون دانش‌آموزان، شرط بازگشایی مدارس نیست، با این حال با واكسیناسیون 60درصد از دانش‌آموزان 12 تا 18 ساله، موضوع بازگشایی مدارس و ازسرگیری آموزش حضوری، حالا بیش از هر زمان دیگری جدی شده است. اما سئوال این است كه تكلیف 40درصد باقیمانده چه خواهد شد؟ گرچه با توجه به تداوم روند واكسیناسیون در كشور، بخشی از این جمعیت دانش‌آموزی به‌مرور در روزهای آینده واكسن كرونا تزریق خواهند كرد اما واقعیت این است كه گروهی از دانش‌آموزان واكسن‌نزده، فرزندان والدین مردد هستند؛ پدر و مادرهای نگرانی كه هنوز درباره ضرورت واكسیناسیون فرزندان زیر 18 سال خود به نتیجه نرسیده‌اند و به دلیل ترس از عوارض احتمالی، از تزریق واكسن كرونا برای آنها خودداری كرده‌اند. البته اختلاف نظر متخصصان و چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای درخصوص واكسیناسیون دانش‌آموزان هم، به تردیدها و نگرانی‌های والدین دامن زده است.
بر همین اساس تصمیم گرفتیم در گفت‌وگو با چند متخصص حوزه بیماری‌های عفونی، واكسن و طب كودكان، به بررسی موضوع واكسیناسیون زیر 18 ساله‌ها بپردازیم تا والدین با اطلاعات و اشراف بیشتری بتوانند در این زمینه تصمیم‌گیری كنند. اگر شما هم این روزها با نگرانی‌هایی از این جنس دست‌به‌گریبانید، نظرات تخصصی این كارشناسان را از دست ندهید.
دبستانی‌ها مستثنی شدند، خیال همه راحت شد
واكسن 12 تا 18 ساله‌ها حالا دیگر برای دكتر «علی كرمی»، متخصص بیوتكنولوژی و مهندسی ژنتیك، به یك موضوع ثابت در جلسات پرسش و پاسخ‌های روزانه‌اش با مردم تبدیل شده. این محقق كه 30 سال سابقه تحقیق در زمینه واكسن را در كارنامه دارد، می‌گوید یكی از بیشترین سئوالاتی كه این روزها دریافت می‌كند، از طرف والدین نگران و با موضوع واكسن دانش‌آموزان است. او البته این اتفاق را طبیعی می‌داند: «موضوع واكسیناسیون فرزندان، دغدغه مشترك تمام خانواده‌هاست. به هر صورت دانش‌آموزان، آینده‌سازان كشور ما هستند و واقعاً باید درباره موضوع واكسیناسیون آنها حساب‌شده عمل كنیم. البته بیشتر نگرانی والدین درباره دانش‌آموزان دبستانی است و می‌پرسند: آیا واقعاً قرار است به بچه‌های زیر 12 سال هم واكسن تزریق شود؟...
خوشبختانه در روزهای گذشته، رییس جمهور در این زمینه با صراحت اظهارنظر كرد و دل همه ما را آرام كرد، چون من هم با واكسیناسیون بچه‌های زیر 12 سال مخالف بودم و نگرانی‌ام را در این زمینه ابراز كرده‌بودم. ایشان به طور رسمی اعلام كرد تا وقتی كه نتیجه مطالعات و تحقیقات به ما اثبات كند كه واكسن كرونا برای این عزیزان خطری ندارد، واكسیناسیون این گروه در دستور كار نیست. این تصمیم بسیار خوبی بود كه نگرانی‌ها را درباره این گروه سنی رفع كرد.»
12 تا 18 ساله‌ها با خیال راحت واكسن بزنند
دكتر كرمی با اشاره به اجرای واكسیناسیون دانش‌آموزان در كشورهای مختلف، می‌گوید: «اما درباره واكسیناسیون 12 تا 18 ساله‌ها، نگرانی وجود ندارد. واقعیت این است كه در این زمینه، اسناد و مطالعات زیادی داریم و كشورهای زیادی هم برای این گروه سنی واكسن كرونا تزریق كرده‌اند. مطالعات واكسن سینوفارم هم درباره این گروه سنی انجام شده و مقالاتش وجود دارد. بر همین اساس، ایمنی این واكسن برای خود من دیگر ایجاد نگرانی نمی‌كند. به همین دلیل هم، فرزند 18 ساله‌ام را به مركز واكسیناسیون بردم و واكسن تزریق كرد.
بنابراین اینكه گفته می‌شود كارآزمایی بالینی واكسن‌ها برای بزرگسالان انجام شده و كارآزمایی برای گروه سنی 12 تا 18 ساله‌ها انجام نشده، درست نیست. درخصوص واكسن سینوفارم كه امروز برای دانش‌آموزان ما هم مورداستفاده قرار می‌گیرد، این مطالعات انجام شده و اساساً اگر این اطمینان وجود نداشت، كمیته علمی ستاد كرونا هرگز تصمیم به واكسیناسیون این گروه سنی نمی‌گرفت. وقتی رییس جمهور تاكید می‌كند واكسیناسیون دبستانی‌ها در گرو انجام مطالعات دقیق است، یعنی درباره 12 تا 18 ساله‌ها آنقدر داده داریم كه با خیال راحت تصمیم به واكسیناسیون گرفته‌ایم.»
«دلتا»، نگرانی‌ها برای كودكان و نوجوانان را افزایش داد
اما اساساً چرا واكسیناسیون زیر 18 ساله‌ها مطرح شده؟ چه ضرورتی برای این كار وجود دارد؟... متخصص بیوتكنولوژی و استاد دانشگاه بقیه‌الله (عج) در پاسخ به این سئوال پرتكرار، به افزایش ابتلای كودكان و نوجوانان در پی شیوع سویه دلتا، شكسته شدن ركورد مسافرت‌ها در روزهای اخیر و به گوش رسیدن زمزمه شروع موج ششم كرونا اشاره كرده و می‌گوید: «در روزهای اخیر تعداد زیادی از مردم از مسافرت برگشته‌اند و صحبت شروع پیك جدید هم بر سر زبان‌ها افتاده است. اگر قرار باشد در چنین شرایطی مدارس هم بازگشایی شود، نگرانی‌ها نسبت به وضعیت سلامت بچه‌ها بیشتر می‌شود. اینجاست كه موضوع واكسیناسیون دانش آموزان، مهم‌تر می‌شود.
از طرف دیگر، این حساسیت‌ها و نگرانی‌ها به این دلیل است كه 2 سویه «لامبدا» و «میو» پشت مرزهای ما منتظر است. براساس مطالعات علمی، این سویه‌ها هم قدرت سرایت بیشتری دارند و هم می‌توانند بچه‌ها را درگیر كنند. با توجه به مسافرت‌ها و رفت‌وآمدهای اخیر، نگران هستیم این سویه‌ها وارد كشور شده باشد. چون روال اینطور بوده كه سویه جدید وارد می‌شود و ما وقتی خبردار می‌شویم كه عده زیادی آلوده شده‌اند. الان ما در این زمینه اطلاعات دقیقی نداریم. قطعاً مسئولان امر مشغول رصد اوضاع هستند اما چون كارشناسان و متخصصان كشور و مسئولان وزارت بهداشت هشدار داده‌اند كه اگر شیوه‌نامه‌ها رعایت نشود، موج ششم در پیش خواهد بود، لازم است اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهیم.
بنابراین با توجه به خطر بالقوه‌ای كه نسبت به شیوع سویه‌های جدید و احتمال درگیر شدن گروه سنی 12 تا 18 ساله‌ها وجود دارد، واكسیناسیون این گروه سنی را توصیه می‌كنیم. از طرف دیگر، اطلاعات مربوط به ایمنی واكسنی مثل سینوفارم روی این گروه سنی را داریم و مطالعات نشان داده این واكسن، خطر ابتلای این دانش‌آموزان به كرونا را كاهش خواهد داد. درواقع ما با این واكسیناسیون داریم شرایط 12 تا 18 ساله‌ها را ایمن می‌كنیم تا اگر سویه‌های جدید آمد، این بچه‌ها آسیب‌پذیر نباشند.»
وقتی دایره انتخاب برای 12 تا 18 ساله‌ها وسیع‌تر می‌شود
«علاوه‌بر واكسن سینوفارم كه برای 12 تا 18 ساله‌ها جواب داده، یك اتفاق خوب هم در ایران افتاده و واكسن جدید پاستوكووك (از نوع پروتئین نوتركیب) كه وارد سبد واكسیناسیون ما شده هم، قابلیت تزریق برای این گروه را دارد.» دكتر كرمی با اشاره به ویژگی‌های این نوع واكسن اضافه می‌كند: «حتماً می‌دانید كه یكی از ایمن‌ترین واكسن‌ها برای گروه سنی 12 تا 18 سال، واكسن‌های پروتئین نوتركیب است. ساختار این واكسن با واكسن تولیدشده از ویروس كشته و سایر واكسن‌ها متفاوت است. این واكسن، متشكل از یك جزء از ویروس و درواقع یك پروتئین است. واكسن هپاتیت B كه سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد، از همین نوع واكسن پروتئین نوتركیب است.
علت اینكه این واكسن برای بچه‌ها ایمن است، چون پروتئین خالص است و تركیبات دیگری ندارد كه بگوییم 5، 6 آنتی‌ژن در آن وجود دارد. نه! فقط یك آنتی‌ژن است و این آنتی‌ژن تا به حال در دنیا نشان داده كه جزو كم‌عارضه‌ترین واكسن‌ها در دنیاست. یك مثال می‌زنم. بسیاری از افراد در ایران واكسن هپاتیت B را تزریق كرده‌اند. این واكسن، از نوع نوتركیب است. خوب است بدانید واكسن هپاتیت B جزو واكسن‌های طرح ملی ایمن‌سازی كودكان قرار گرفته است. یعنی این واكسن نوتركیب به قدری ایمن است كه به نوزاد تازه متولد شده یك هفته‌ای و حتی یك روزه هم تزریق می‌شود.»
مقایسه ایران با چین، قیاس نادرستی است
برخی با استناد به واكسینه شدن فقط 10 درصد از دانش‌آموزان چین، از تاكید مسئولان بهداشت و درمان ایران برای واكسینه شدن تمام دانش‌آموزان 12 تا 18 ساله انتقاد می‌كنند. دكتر علی كرمی اما این انتقاد را وارد نمی‌داند و در توضیح چرایی‌اش اینطور می‌گوید: «درخصوص مقایسه‌ای كه میان واكسیناسیون دانش‌آموزان در چین و ایران صورت می‌گیرد، باید بگویم كشور چین در حال حاضر درخصوص ویروس كرونا، تقریباً در وضعیت سفید قرار دارد و درواقع دیگر اپیدمی در این كشور وجود ندارد. آنها توانسته‌اند بیش از 2 میلیارد دز واكسن در كشورشان تزریق كنند و اگر می‌بینید به درصد كمی از دانش‌آموزانشان واكسن زده‌اند، به این دلیل است كه آنجا اپیدمی شبیه موج پنجم در كشور ما، وجود ندارد.
ما نباید خودمان را نباید با چین مقایسه كنیم. ما هنوز روزانه 200 نفر فوتی داریم. در حالیكه چین با بیش از یك میلیارد و 400 میلیون نفر جمعیت، فوتی‌هایش در حد یكی دو نفر است. باعث تعجب است كه چنین مقایسه‌ای انجام می‌شود. ما باید خودمان را با كشوری مقایسه كنیم كه روزانه 300 نفر فوتی دارد. ما از روزانه 700 فوتی رسیده‌ایم به 200 نفر. این نتیجه، در یك نگاه همه‌جانبه، با رعایت شیوه‌نامه‌ها، ممانعت از سفرها و واكسیناسیون حاصل شده است. در این شرایط، اینكه بیاییم خودمان را با چین مقایسه كنیم، به لحاظ علمی، مقایسه درستی نیست.»
كودكان و نوجوانان زیادی كرونا گرفتند اما در جایی ثبت نشد
بخشی از جامعه ازجمله چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای، و فعالان فضای مجازی هم معتقدند «ازآنجاكه نرخ ابتلا به كرونا در افراد زیر 18 سال قابل‌توجه نبوده، واكسیناسیون گسترده آنها توجیه‌پذیر نیست و لازم است وزارت بهداشت قبل از اصرار و اجبار و تعجیل در واكسیناسیون این گروه سنی، آمار دقیق ابتلا در سنین پایین را اعلام كند.»
درستی یا نادرستی این نگاه را از دكتر «مهری نجفی ثانی»، متخصص كودكان پیگیر می‌شویم و خانم دكتر در پاسخ می‌گوید: «ببینید، متاسفانه آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد. افرادی كه اقدام به انجام تست pcr كرده و در آمار مبتلایان ثبت شده‌اند، افرادی بوده‌اند كه به دلیل بدحالی به بیمارستان مراجعه كرده‌اند. اما بسیاری از خانواده‌ها در زمانی كه فرزندشان مبتلا به كرونا شد، به دلیل سبك بودن آن، یا اصلاً متوجه نشدند یا وقتی با مراجعه به یك متخصص متوجه شدند كرونا گرفته، چون علائم خفیفی داشته، دیگر دنبالش را نگرفتند و تست pcr درباره آنها انجام نشده است. بنابراین آمار قطعی نداریم كه دقیقاً میزان ابتلا در كودكان و نوجوانان و حتی نوزادان چقدر بوده. بسیاری از خانواده‌ها خیلی راحت می‌گویند: ما شهریور ماه كرونا گرفتیم، نوزاد 8 ماهه‌مان یا بچه 5 ساله‌مان هم گرفت اما فقط كمی عطسه و سرفه كرد و تب مختصری هم داشت و مشكل برطرف شد... اینجا والدین با توجه به اینكه خودشان مبتلا بودند، وضعیت بچه را هم به حساب كرونای خفیف گذاشتند و دیگر نرفتند با تست pcr آن را چك كنند.»
كمك كنیم پاساژ انتقال ویروس در جامعه كاهش پیدا كند
دكتر نجفی، موضوع ابتلای كودكان و نوجوانان را از زاویه‌ای دیگر هم دارای اهمیت دانسته و اضافه می‌كند: «با توجه به آنچه گفته شد، آماری كه در زمینه ابتلای بچه‌ها داریم، مسلماً خیلی كمتر از میزان ابتلای واقعی آنهاست. یعنی تعداد زیادی از نوزادان و كودكان و نوجوانان به كرونا مبتلا شده‌اند اما چون ابتلایشان خفیف بوده و به انجام تست و بستری منتهی نشده، در آمار رسمی ثبت نشده‌است. بنابراین آمار پایین موجود در این زمینه، به‌معنای مبتلا نشدن زیر 18 ساله‌ها یا در معرض خطر نبودن این گروه نیست. ضمن اینكه همین ابتلای خفیف بچه‌ها، خودش پاساژی است برای انتقال ویروس كرونا به افراد دیگر. در شرایطی كه حتی افرادی كه دو دُز واكسن زده‌اند هم ایمنی 100 درصد در مقابل ویروس كرونا پیدا نكرده‌اند و ممكن است مجدداً مبتلا شوند، این ناقل بودن بچه‌ها می‌تواند مشكل‌ساز باشد. بنابراین با واكسینه شدن دانش‌آموزان، میزان ابتلایشان كاهش پیدا می‌كند و با این تدبیر می‌توانیم پاساژ ویروس در جامعه را هم كم كنیم.»
مثل واكسیناسیون ملی نوزادان، خانواده‌ها این بار هم به سیستم بهداشت ودرمان اعتماد كنند
اما بی‌مناسبت نیست دغدغه مهم این روزهای خانواده‌ها را از یكی از اعضای كمیته كشوری واكسیناسیون كرونا هم پیگیر شویم؛ اینكه آیا داده‌های علمی و مستندات قابل اتكا به اندازه كافی وجود دارد برای اینكه والدین با خیال راحت فرزندان 12 تا 18 ساله‌شان را برای تزریق واكسن كرونا به مراكز واكسیناسیون ببرند؟ برای رسیدن به پاسخ این سئوال، به سراغ دكتر «محمدرضا صالحی»، متخصص بیماری‌های عفونی، عضو كمیته كشوری واكسیناسیون كرونا و عضو كمیته علمی ستاد مبارزه با كرونا می‌رویم و آقای دكتر با اشاره به نتایج رضایت‌بخش واكسیناسیون ملی در سال‌های گذشته، می‌گوید: «خواهش من از هموطنان عزیز این است كه مثل گذشته، همانطور كه نوزادان‌شان را به راحتی به واكسیناسیون ملی و كشوری سپردند و نتایج مثبت آن را طی دهه‌ها دیدند، همین روند را ادامه دهند. واقعیت این است كه فرزندان این كشور در وزارت بهداشت و دانشمندان حوزه علوم پزشكی در دانشگاه‌های علوم پزشكی و مشاوران ارشد علمی حوزه واكسیناسیون، همگی یك هدف را دنبال می‌كنند و آن، افزایش سطح ایمنی كشور و نهایتاً جلوگیری از ایجاد موج‌های بعدی پاندمی كروناست. فكر می‌كنم باید بپذیریم این دوستان مطالعات به‌روز و باكیفیتی را دارند انجام می‌دهند و نهایتاً به این نتیجه درست رسیده‌اند كه لازم است واكسیناسیون برای زیر 18 ساله‌ها باید اتفاق بیفتد. داده‌ها گویای این است كه كشورهای كه این مسیر را طی نكرده‌اند، صدمات جدی متحمل شده‌اند.
بنابراین بهتر است به این سمت و سو برویم كه حداكثر جمعیت زیر 18 ساله‌هایمان را واكسینه كنیم. واكسنی كه در ایران برای این گروه سنی در نظر گرفته شده، در حال حاضر واكسن سینوفارم است. مطالعه بسیار خوب و بزرگی كه روی این واكسن انجام شده، نشان داده كه این واكسن در قدم اول كه برای همه ما حائز اهمیت است، برای گروه سنی زیر 18سال بی‌خطر و بی‌ضرر و كاملاً ایمن است. ان‌شاءالله بتوانیم با تزریق واكسن به جمعیت بیشتر، از ورود به موج‌های بعدی جلوگیری كنیم و اگر هم وارد موج بعدی می‌شویم، با حداقل میزان موارد ابتلای شدید و حداقل تلفات، این موج را طی كنیم.»
