دبیر كمیته علمی كشوری كرونا ضمن پاسخ به برخی سوالات درباره واكسن كرونا و با اشاره به اثر واكسیناسیون در كاهش بستری و مرگ و میر ناشی از آن، گفت: مهمترین اصل این است كه به ایمنی جمعی برسیم و ....
در این زمینه هم بهترین وسیله واكسیناسیون 75 درصد جمعیت كشور است. طبق پیش‌بینی‌های انجام شده و با سرعت واكسیناسیونی كه در 1.5 ماه اخیر انجام می‌شود، امیدواریم تا اوایل آذر ماه بتوانیم به میزان پوشش واكسیناسیون 75 درصدی در جامعه برسیم.
دكتر حمیدرضا جماعتی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت كاهش مرگ و میر و بستری ناشی از كرونا در جمعیت واكسن زده، گفت: به طور كلی بررسی‌های انجام شده نشان داده است افرادی كه واكسن تزریق می‌كنند، بر اساس كارایی واكسنی كه تزریق می‌شود، هم از نظر میزان بستری شدن بیماران در بیمارستان‌ها، هم از نظر بستری در بخش‌های مراقبت ویژه و میزان مرگ‌ومیر به میزان قابل توجهی آمار كم می‌شود. این بر اساس واكسنی است كه تزریق می‌شود و ما این كاركرد را نه فقط در واكسن كرونا، بلكه در واكسن‌های دیگر مانند واكسن آنفلوآنزا هم داریم.
تزریق واكسن كرونا؛ كاهش شدت ابتلا و میزان مرگ
وی افزود: بسیاری از افراد تصور می‌كنند كه اگر واكسن تزریق كنند، دیگر به بیماری مبتلا نمی‌شوند. در حالی كه در بسیاری مواقع با وجود تزریق واكسن، با توجه به پاندمی كه در كشور ما و در دنیا وجود دارد، امكان ابتلا به بیماری هست. اگر آمار كشورهای دیگر را هم نگاه كنید، می‌بینید تعداد مبتلایان و كسانیكه به كرونا مبتلا شدند، ممكن است با وجود تزریق واكسن زیاد باشد. منتها اگر قرار باشد این افراد بیماری شدید یا متوسط پیدا كنند كه كارشان به بستری در بیمارستان كشیده شود یا بیماری بسیار شدید و بحرانی پیدا كنند كه كارشان به آی سی یو كشیده شود یا بر اثر كرونا دچار مرگ شوند، تزریق واكسن در حقیقت یك تا دو درجه شدت بیماری را كمتر می‌كند.
جماعتی ادامه داد: به عنوان مثال اگر قرار باشد كسی در آی سی یو بخوابد، ممكن است با تزریق واكسن اصلا كارش به بیمارستان نرسد یا اگر كسی قرار باشد به دلیل ابتلا به كرونا از بین برود، ممكن است با تزریق واكسن، فقط در بخش‌های معمولی بستری شود. بنابراین تزریق واكسن شدت بیماری را از حالت بحرانی و شدید به حالت متوسط بیاورد. بنابراین تزریق واكسن باعث می‌شود كه شدت بیماری، درگیری ریوی مبتلایان و میزان مرگ و میر و... به شدت كاهش یابد و بیماری به صورت خفیف درآید. به طوری كه به درمان‌های حاضر پاسخ داده و با سلامتی از بیمارستان ترخیص شوند. افرادی هم كه ممكن بود بیماری خفیف بگیرند، با تزریق واكسن ممكن است اصلا مبتلا نشوند. بنابراین این موارد از مطالعاتی كه در دنیا انجام شده، مشخص شده است. منتها آمارها در كشورهای مختلف بر اساس زمان مراجعه بیمار، نوع واكسنی كه تزریق می‌كنند، زمان تزریق واكسن و نوع پیك و پاندمی كه وجود دارد، كاملا باهم متفاوت است.
چرا برخی با وجود تزریق واكسن با ابتلای شدید به كرونا فوت می‌كنند؟
دبیر كمیته علمی كشوری كرونا درباره افرادی كه واكسن كرونا تزریق كرده‌اند، اما مجددا به كرونا مبتلا شده و جان باخته‌اند، گفت: اولا باید توجه كرد كه بعد از تزریق دز دوم واكسن كرونا، حداقل سه هفته طول می‌كشد تا ایمنی در بدن ایجاد شود. دومین نكته این است كه كارایی هیچ واكسنی در دنیا 100 درصد نیست كه مصونیت و ایمنی 100 درصدی دهد، سومین نكته این است كه آیا فردی كه به كرونا مبتلا می‌شود، بیماری زمینه‌ای دارد یا خیر. باید توجه كرد كه هرچه تعداد بیماری‌های زمینه‌ای در فرد بیشتر باشد، احتمال شدت بیماری و خدای ناكرده به سمت مرگ رفتن را افزایش می‌دهد. نكته دیگر هم سن افراد است. هرچه سن بالاتر باشد، ریسك ابتلا به كرونا بالاتر است. زیرا سیستم ایمنی فرد ضعیف‌تر است.
چرا واكسن‌های كرونا زود وارد عرصه واكسیناسیون جهانی شدند؟
جماعتی در پاسخ به برخی ابهامات مبنی بر اینكه چرا واكسن‌های كرونا برخلاف سایر واكسن‌ها، زود وارد عرصه واكسیناسیون شدند، گفت: از آنجایی كه جوامع بشری به پاندمی كرونا مبتلا شدند، مجبور بودند كه هرچه زودتر واكسن را ایجاد كنند. زیرا هیچ‌یك از درمان‌هایی كه برای كرونا استفاده می‌كنیم، درمان قطعی نیستند، بلكه همه به طور نسبی اثر بهبودی را در بیمار به وجود می‌آورند. بنابراین از آنجایی كه هنوز هیچ درمان قطعی برای بیماری كرونا وجود ندارد، بنابراین بهترین راه حل برای پیشگیری از ابتلا به عفونت كرونا، دو نكته است؛ یكی بحث بهداشت فردی و اجتماعی كه شامل استفاده از ماسك، فاصله‌گذاری، شست‌وشوی مرتب دست با آب و صابون و... است. دومین نكته‌ای كه باید از سوی حكام جوامع مورد ارزیابی قرار می‌گرفت، بحث واكسیناسیون بود. بنابراین بهداشت و واكسیناسیون دو عاملی هستند كه از عفونت كرونا پیشگیری می‌كنند.
وی افزود: از آنجایی كه هنوز برای بیماری كووید 19 درمان قطعی نداریم، پیشگیری بسیار موثرتر از درمان است. بنابراین تمام اقدامات باید به سمت پیشگیری رود. مهمترین عامل پیشگیری هم بحث اقدامات بهداشتی و واكسن است. بنابراین از آنجایی كه یك پاندمی ایجاد شده بود و میزان مرگ‌ومیر بالایی در جوامع به وجود می‌آورد، باید واكسن را هرچه سریع‌تر تهیه می‌كردیم. این اقدام قابل تقدیر است. زیرا اگر واكسن اكنون تهیه نمی‌شد و چهار سال دیگر به وجود می‌آمد، محاسبه كنید كه تمام جوامع با چه مرگ و میر و درجه گرفتاری از درگیری و ناتوانی ریوی، اختلالات روانی و... مواجه بودند. بنابراین به ناچار برای پیشگیری از پاندمی به سمت تهیه واكسن گام برداشته شد و باعث شد كه كمكی در جهت پیشگیری از عفونت كرونا و شكسته شدن زنجیره انتقال عفونت در جامعه انسانی انجام شود.
چند درصد جمعیت واكسینه شود، كرونا كنترل می‌شود؟
جماعتی درباره میزان جمعیتی كه باید واكسینه شوند تا بتوان گفت كه كرونا در جامعه كنترل شده است، گفت: ما شاخصی به نام R0 كه این شاخص میزان سرایت‌زایی یك بیماری عفونی را نشان می‌دهد. به عنوان مثال در این شاخص درباره نوع آلفای ویروس كرونا 2.5 تا 3 است؛ به این معنا كه یك فرد مبتلا می‌تواند 2.5 تا 3 نفر را مبتلا كند. حال اگر 10 سیكل از افرادی كه مبتلا هستند، بگذرد، یك نفر می‌تواند بعد از 10 سیكل حدود 9500 نفر را مبتلا كند. درباره ویروس دلتا این شاخص شش است؛ یعنی یك نفر می‌تواند شش نفر را مبتلا كند و بعد از 10 سیكل 60 میلیون نفر می‌توانند مبتلا شوند و به همین دلیل در هندوستان كشتار عجیبی كه كرونا توانست انجام دهد، به دلیل این قدرت سرایت‌زایی دلتا بود.
هدف وزارت بهداشت برای پوشش 75 درصدی واكسیناسیون علیه كرونا
حصول ایمنی جمعی تا اوایل آذر ماه
وی ادامه داد: حال میزان پوشش واكسیناسیونی كه باید ایجاد شود تا بتوان گفت كه ایمنی جمعی در جامعه ایجاد می‌شود، بر اساس همین شاخص سرایت‌زایی محاسبه می‌شود. به عنوان مثال اگر دلتا ویروس در جامعه رواج داشته باشد، طبق محاسبات اگر 83 درصد جامعه به عفونت دلتا مبتلا شده یا واكسنه شوند، آن جامعه ایمنی جمعی پیدا می‌كند. از آنجایی كه در كشور ما مقداری سوش آلفا و مقداری هم سوش دلتا وجود دارد، وزارت بهداشت اعلام كرده كه هدف ما برای پوشش واكسیناسیون حدود 75 درصد است تا بتواند بیماری را مدیریت كند. بنابراین اگر در 75 درصد از جمعیت تقریبا 84 میلیونی ایران واكسن تزریق شود، باعث می‌شود كه ایمنی جمعی ان‌شاءالله در كل كشور ایجاد شود.
دبیر كمیته علمی كشوری كرونا با اشاره به بازگشایی‌ها و اجرای قرنطینه هوشمند، گفت: مهمترین اصل این است كه ما به ایمنی جمعی برسیم كه برای آن بهترین وسیله این است كه 75 درصد جمعیت را واكسینه كنیم. طبق پیش‌بینی‌های انجام شده و با سرعت واكسیناسیونی كه در 1.5 ماه اخیر انجام می‌شود، امیدواریم تا اوایل آذر ماه بتوانیم به میزان پوشش واكسیناسیون 75 درصدی در جامعه برسیم.
جماعتی درباره میزان اثربخشی واكسن‌های كرونایی كه تزریق می‌شود، گفت: مطالعاتی كه در این زمینه انجام شده، بر اساس تولید آنتی‌بادی در بدن است. در این مطالعات نشان داده شده كه میزان آنتی‌بادی در بدن بعد از شش تا هشت ماه از تزریق واكسن بالا است و بعد از آن میزان آنتی‌بادی پایین می‌آید. حال نكته این است كه مهمترین عامل دفاعی سیستم ایمنی بدن در برابر ویروس كرونا، ایمنی سلولی است. یعنی سلول‌های دفاعی بدن در برابر ویروس كرونا، مهمترین عامل دفاعی هستند و تولید آنتی‌بادی در درجه دوم قرار دارد. منتها از آنجایی كه بررسی سلولی به اقدامات تخصصی و هزینه‌بر نیاز دارد و به همین دلیل در هیچ یك از كشورهای جهان در مطالعات زیاد روی آن تاكید نمی‌كنند. حال در برخی مطالعات نشان داده شده كه وقتی این ایمنی سلولی در بدن به وجود می‌آید، مدت‌ها در بدن می‌ماند. اگر ما به 70 درصد واكسیناسیون برسیم و با همان ویروس كرونایی باشد كه واكسن می‌تواند بر علیه آن اثر كند، فعلا برای جامعه كافی است.
چه كسانی باید دز بوستر تزریق كنند؟
وی درباره تزریق دز بوستر، گفت: عمدتا توصیه می‌كنند كه دز بوستر در افرادی كه مدام با كرونا برخورد دارند و در معرض آن قرار دارند، مانند پرسنل بیمارستانی، پزشكان، كسانیكه در بخش‌های بیماران مبتلا به كرونا كار می‌كنند، دز بوستر را تزریق كنند یا در افرادی كه به هر علتی نقص سیستم ایمنی دارند. افرادی كه نقص ایمنی دارند مشخص نیست كه با دو دز واكسن، چقدر ایمنی به دست آوردند و توصیه می‌شود كه برای این افراد هم دز بوستر را تزریق كنیم.
تصمیم‌گیری كمیته علمی كرونا برای تزریق دز بوستر
دبیر كمیته علمی كشوری كرونا درباره تصمیم‌گیری كمیته علمی كرونا برای تزریق دز بوستر در كشور، گفت: در این زمینه تصمیم‌گیری شده و طبق مصوبه اخیرمان پیشنهاد كردیم كه حتما دز بوستر در نظر گرفته شود و از طریق منابع داخلی یا خارجی دز بوستر از سوی وزارت بهداشت تهیه شود و در اختیار افرادی كه سیستم ایمنی ضعیف دارند و كادر درمان، پزشكان، پرستارانی كه در معرض كرونا هستند، قرار گرفته شود. باید توجه كرد كه معمولا وقتی كمیته علمی چیزی را مصوب می‌كند، از طریق وزارت بهداشت در ستاد ملی مطرح شده و در آنجا هم تصویب می‌شود. البته معمولا تصمیم‌گیری در ستاد ملی در جهت همگرایی و اجرایی شدن تصمیمات كمیته علمی است.
