برخی از بحران‌های ناگهانی خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و مشكلاتی را در كانون خانواده و در روابط بین اعضای آن به وجود می‌آورد و می‌تواند به گونه‌ای بر شدت و ضعف مسائل موجود در خانواده تأثرگذار باشد،
یكی‌از بحران‌هایی كه تقریباً دو سال جامعه ما و دنیا را درگیر خود كرده است ویروس كروناست.
شیوع بیماری ناشی از این ویروس در اوایل به دلیل شرایط قرنطینه فشار زیادی را به خانواده‌ها وارد كرد زیرا در كنار به وجود آمدن مشكلات اقتصادی، به دلیل شیوع بیماری، فقدان مهارت در اعضای خانواده برای برقرار ارتباط مؤثر با یكدیگر باعث شد تا هرچه زمان كنارهم بودن زن و شوهر با هم و یا با فرزندان بیشتر می‌شد میزان تنش و التهاب میان آنان نیز افزایش پیدا می‌كرد.
اما در این میان شیوع یك بیماری همه‌گیر نه تنها به دلیل بار احساسی و اضطرابی كه داشت بلكه به دلیل محدودیت‌های تحمیلی ناشی از آن ازجمله اعمال دوركاری در ادارات و دستگاه‌ها و نیز اعمال محدویت‌های آمد و شد، در روند و فرایند انجام امور باعث شد در عرصه‌هایی مانند پیگیری پرونده‌های طلاق و نیز مشاوره قبل از طلاق وقفه ایجاد شده و به تبع آن در تحقق طلاق و افزایش آمار نیز تسریع ایجاد شود.
این در حالی است كه اگرچه روند ثبت رسمی آمار طلاق در ثبت اسناد هنوز نشان از كاهش طلاق دارد اما در حقیقت میزان ثبت تقاضا و شركت در جلسات مشاوره قبل‌از طلاق و البته تقاضای زنان برای متاركه كه به عنوان گام‌های نخستین برای رسیدن به ایستگاه نهایی زندگی مشترك یعنی طلاق محسوب می‌شود گویای حقیقتی دیگر است.
تبعات كویید 19 برای خانواده‌ها
در این رابطه سپبده صلح‌جو، روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار كرد: با شیوع بیماری كووید 19 و تبعات ناشی از آن به خصوص در ماه‌های نخست، شاهد شیب نزولی ثبت تقاضا و مراجعه برای شركت در جلسات مشاوره از سوی زوجین بودیم اما این روند نزولی نسبت به سال گذشته در ماه‌های اخیر با افزایش مراجعات، عقب ماندگی نسبت به سال گذشته را جبران كرد.
وی با بیان این كه هر ساله شماری از متقاضیان طلاق با دریافت مشاوره از تصمیم خود منصرف شده و به زندگی مشترك برمی‌گردند، گفت: آمارها نشان می‌دهد كه میزان سازش زوجین امسال در مقایسه با پارسال كاهش زیادی داشته است.
صلح‌جو با اشاره به این‌كه كاهش سازش زوجین متقاضی طلاق علل مختلفی می‌تواند داشته باشد، ادامه داد: كاهش میزان نظارت بر روند ارائه مشاوره در مراكز، افزایش فواصل میان جلسات و كاهش اثرپذیری مشاوره در زوجین و تغییرات متعدد ناشی از اعمال محدودیت‌های كرونایی در برگزاری جلسات مشاوره از عوامل احتمالی مؤثر در این رابطه است.
این مشاور خانواده ادامه داد: در حال حاضر طرح مشاوره قبل از طلاق در تمام استان‌های كشور اجرا می‌شود.
كرونا و طلاق عاطفی زوجین
رضا منصوری، روانشناس نیز به ایسنا گفت: دیدگاه‌های متفاوتی درباره علت‌های بروز طلاق عاطفی در جامعه امروز وجود دارد كه به اعتقاد بنده ضعف مهارت‌های همدلی، قدرت حل مسئله و مدیریت هیجان در میان زن و شوهر از عوامل مهم بروز طلاق عاطفی است.
وی ادامه داد: زوجین باید با یكدیگر همدلی كرده و حل مسئله را نادیده نگیرند چراكه وقتی همدلی نداریم یعنی مسئله ایجاد می‌شود و این دو با هم پیوند دارند.
منصوری تصریح كرد: بیشتر زوج‌ها از این شكایت می‌كنند كه شریك آن‌ها برای خانواده وقت نمی‌گذارد و گفت‌وگویی با هم ندارند، به كیفیت رابطه توجه نمی‌كنند و ارتباطشان بیشتر روزمرگی یا روزمردگی است، باید همان میزان كه به موضوعات خارج از خانه فكر می‌كنیم و یا زمانی را برای فرزندان‌مان اختصاص می‌دهیم، به همسرمان نیز به همان اندازه و كیفیت توجه كنیم و حرف بزنیم.
این روانشناس تأكید كرد: ضعف در قدرت حل مسئله و نداشتن همدلی باعث می‌شود كه دلبستگی زوج نسبت به هم كمتر شده و حس نشاط و پویایی در زندگی رفته رفته از بین برود و زنجیره یك رابطه خوب از صمیمیت تا موضوعات زناشویی سُست شده و در نهایت طلاق عاطفی رخ دهد، در این روابط زوجین اعتماد كافی به هم نداشته و حس ناامیدی، سرخوردگی، افسردگی و شكاف عمیق میان آن‌ها دیده می‌شود و دست آخر نیز شاهد بروز آسیب‌های اجتماعی نظیر خیانت، داشتن روابط فرازناشویی، آسیب به فرزندان و ...خواهیم بود.
وی ادامه داد: این نوع طلاق به جایی می‌رسد كه زن و شوهر، كوچك‌ترین اشتباه را بزرگ و بر سر هم كوبیده، دعواها بالا می‌گیرد و در حسرت گذشته زندگی می‌كنند، نكات تلخی نیز به اسم افسردگی هم شناخته و ظاهر می‌شود.
منصوری افزود: افسردگی در روابط زوج باعث بروز اضطراب بیش‌از حد و اعتماد به نفس پایین و وسواس فكری بالا می‌شود و انزوا و گوشه‌گیری آقا و خانم را در پی دارد و بیشتر بیماری‌های روان‌تنی در خانم‌ها ناشی از ضعف در مدیریت هیجان میان زوج است.
این روانشناس با اشاره به این‌كه مراقبت‌های بیش از حد و اضطراب‌های دوران كرونا در بروز طلاق عاطفی اثرگذار بوده است، عنوان كرد: زوج‌ها در وضعیت شیوع بیماری كرونا، مسائل كوچك را بزرگ می‌كنند به طوری كه اضطراب آن‌ها در وضعیت كرونا برای همدیگر قابل درك نیست، مسائل كوچك زمینه‌ساز مسائل بزرگ می‌شود و به دلیل نبود همدلی نیز توجه و تمركز همسر بر افراد خانواده، به خارج از خانه می‌رود كه این باعث دور شدن زن و شوهر از همدیگر است.
كرونا عامل طلاق نیست
در این زمینه بهرام مولایی، جامعه‌شناس، در گفت وگو با ایسنا بازگشت اجباری به خانه را از مهم‌ترین تأثیرات كرونا بر خانواده دانست و اظهار كرد: در شرایط كرونایی امروز اعضای خانواده ناچار هستند، ساعات بیشتری را باهم بگذرانند و افزایش وظایف و تكالیف برعهده خانواده‌ها، بروز اختلافات شدید را دامن می‌زند.
وی تأكید كرد: كرونا عامل طلاق نیست، آنچه عامل طلاق است نارضایتی‌های پنهان مانده‌ای هستند كه حالا به دلیل كرونا و تبعات ناشی از آن آشكار و غیرقابل تحمل شده‌اند.
مولایی افزود: با تعطیلی مهدكودك‌ها و مدارس، بچه‌ها در خانه می‌مانند و با آموزش مجازی سروكار دارند، شست‌وشو، نظافت و ضدعفونی‌كردن بیشتر و جدی‌تر شده است، مراقبت از بیماران درخانه انجام می‌شود و فقط در شرایط بسیار جدی به بیمارستان منتقل می‌شود، باتعطیلی باشگاه‌های ورزشی، رستوران‌ها و ... گذران اوقات فراغت خارج از خانه به قدم زدن در پارك محدود شده، دید و بازدید و معاشرت‌های با دوستان و بستگان كم شده و اینها به این معناست كه از یك‌سو تكالیف و وظایف برعهده خانواده بیشتر شده و آموزش و مراقبت سلامت باز هم برعهده خانواده و به‌خصوص زنان است.
این‌جامعه‌شناس ادامه داد: در شرایط پیش رو نهادهای حمایتی رسمی مثل مهدكودك یا غیررسمی مانند دوستان و بستگان غایب شده‌اند و همه این فشارهایِ نقشی بر نارضایتی زنان می‌افزاید.
وی عدم همراهی مردان با زنان در امور منزل را در بروز اختلاف مؤثر دانست و عنوان‌كرد: بیشتر مردان در صورت تعطیلی‌كار و خانه‌نشینی اجباری حاضر به مشاركت در امورمنزل نیستند، بیكاری و بی‌پولی هم باعث ناراحتی آن‌هاست و نارضایتی و جروبحث با فرزندان نوجوان هم مزید بر علت می‌شود، همچنین مواردی هم گزارش شده كه با وسواس شدید درباره شست‌وشو و ضدعفونی‌كردن كه از زن خانه انتظار دارند، بر كارهای او افزوده‌اند.
مولایی با تأكید براینكه تعویق در دریافت مهریه باعث كاهش طلاق نمی‌شود، افزود: زنی‌كه به دلایل اختلافات مختلف می‌خواهد طلاق بگیرد از مهریه مانند ابزاری برای راضی‌كردن شوهر به طلاق یا حضانت فرزند استفاده می‌كند و تعویق دریافت مهریه تنها نابرابركردن بیشتر قدرت طرفین است و نمی‌تواند مانع زنان از طلاق شود چرا كه آن‌ها در این شرایط هم طلاق می‌گیرند تنها به دلیل نداشتن توان مالی برای دوره بعد از طلاق آسیب‌پذیرتر می‌شوند.
وقتی انسان به یك بن بست می‌رسد باید از آن رها شود، این رها شدگی از بن بست زندگی می تواند طلاق باشد اما نه به عنوان نخستین انتخاب بلكه به عنوان آخرین گزینه و باید بسیار محدود اتفاق بیفتد.
متأسفانه در كشور ما اغلب گزینه نهایی نیست و این بسیار مسأله مهمی است كه نیازمند تحقیق و بررسی بیشتر دستگاه‌های مربوطه جهت كمك به خانواده‌ها در اقدام به چنین تصمیماتی است و تجربه نشان داده كه تاكنون بیشترین درخواست طلاق از جانب خانم‌ها بوده است.
