یك دكترای علوم آزمایشگاهی، از آزمایشگاه به عنوان مرجع تشخیص بیماری نام برد و گفت: نباید اشتباهی كه در روزهای ابتدایی پاندمی كرونا در كشور اتفاق افتاد، تكرار شود.
سید محمد حسن هاشمی مدنی، در پاسخ به این سوال كه از آزمایشگاه تشخیص پزشكی در درمان بیماری‌ها چه جایگاهی دارید، گفت: در مقاله‌ای كه چند سال قبل منتشر شد، نشان می‌دهد كه حدود 70 درصد تشخیص بیماری‌ها توسط آزمایشگاه صورت می‌گیرد. علاوه بر این در پیگیری درمان بیماری‌ها و پیشگیری نیز آزمایشگاه نقش مهمی دارد.
وی در خصوص ارزیابی خود در تشخیص بیماری كرونا توسط آزمایشگاه‌های كشور، افزود: سازمان بهداشت جهانی از ابتدای پاندمی اعلام كرد كه تست‌های آزمایشگاهی مبنای اصلی تشخیص كرونا است. هر كشوری كه تست آزمایشگاهی را سریع‌تر راه اندازی و افراد بیشتری تست را انجام دادند، موفق تر بود. كره جنوبی یكی از این كشورها است كه به دلیل انجام تست در ابتدای پاندمی در سطح بسیار وسیع، گسترش بیماری كرونا را مهار كرد. اما متأسفانه در ایران به رغم پراكندگی بسیار مناسب بیش از 3000 آزمایشگاه خصوصی، وزارت بهداشت و اداره كل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت، اجازه نمونه برداری را به این شبكه آزمایشگاهی ندادند.
هاشمی مدنی ادامه داد: همچنین بیش از 500 آزمایشگاه در كشور آزمایش‌های تشخیص ویروس‌ها به روش مولكولی (PCR ) را سال‌ها است كه انجام می‌دادند و بسیار سریع در اوایل اسفند 1398 كه كرونا در ایران شناسایی شد، می‌توانستند در روز بیش از 50 هزار تست انجام دهند كه متأسفانه كارشناسان مرجع سلامت و ستاد كرونا در وزارت با تعبیر و تصمیم غلط مانع مردم جهت نمونه برداری و انجام تست كرونا در آزمایشگاه‌های خصوصی شدند و مكاتبات و تلاش‌های انجمن‌های علوم آزمایشگاهی هم به جایی نرسید و به همان روزی 1000 تست در مراكز دولتی اكتفا كردند.
وی تاكید كرد: اگر چه آزمایشگاه‌های خصوصی كه توانایی انجام تست كرونا را داشتند به تدریج و طی چندین ماه مجوز انجام تست كرونا را دریافت كرده و برای ادامه تشخیص بیماری و جلوگیری از گسترش ویروس كرونا كمك شایانی كردند. ولی چند ماه اول شیوع بیماری مردم از این امكانات بالقوه و بالفعل محروم شده و اوایل پاندمی شاهد پخش ویروس كرونا در كشور و مرگ صدها نفر از بیماران بودیم.
هاشمی مدنی افزود: در دو ماه اول پاندمی جلوی پخش ویروس را فقط و فقط با استفاده از توانمندی آزمایشگاه‌های خصوصی می‌شد گرفت كه در سراسر كشور از شهرهای جنوب و شمال و شرق و غرب كشور حضور دارند و آمادگی هر نوع كمكی برای نمونه برداری و انجام تست در آزمایشگاه‌های همكار را داشتند. ولی متأسفانه به شبكه بزرگ و وسیع آزمایشگاه‌های خصوصی اجازه نمونه برداری را نداده و به آزمایشگاه‌هایی كه توانمندی لازم جهت انجام تست را داشتند نیز مجوز ندادند.
وی ادامه داد: جلوگیری از پخش ویروس در ابتدای شروع پاندمی مهم‌ترین كاری بود كه باید انجام می‌شد به عبارت دیگر با تصمیم غلط ستاد مرجع سلامت كه كارشناسی كار را انجام داده، كرونا در كشور با سرعت منتشر شد. علاوه بر مرگ و میر بالا خسارات جبران ناپذیری به اقتصاد كشور و كسب و كار مردم وارد كرد.
هاشمی مدنی در پاسخ به این سوال كه آیا آزمایشگاه‌های تشخیص پزشكی در مورد بیماری‌های دیگر هم به همین اندازه تأثیر گذار هستند، گفت: اگر از آزمایشگاه برای تشخیص بیماری‌ها به موقع استفاده شود هم تلاش پزشك برای درمان به موقع شروع می‌شود و هم با تشخیص آزمایشگاهی به موقع، خانواده‌ها هزینه كمتری در مورد درمان پرداخته و بیمه‌ها هم منتفع می‌شوند. به زبانی دیگر هر چه آزمایش طبق راهنماهای بالینی بیشتر انجام شود، امكان تشخیص بیماری سهل تر بوده و درمان سریع‌تر و مناسب‌تری برای بیمار شروع شده و در اعتبارات سلامت صرفه جویی بیشتری می‌شود.
وی افزود: با تشخیص آزمایشگاهی بیماری، از هدر رفتن اعتبارات خانواده‌ها و بیمه‌ها در سیر درمان غلط و یا عدم درمان به دلیل عدم شناسایی بیماری جلوگیری می‌شود. هرچه مجموعه‌های دولتی و بیمه‌ها بیشتر به آزمایشگاه و تشخیص آزمایشگاهی اعتبار بیشتری قائل شده و سهم آزمایشگاه از اعتبارات سلامت را افزایش دهند سلامت مردم تضمین شده تر خواهد بود.
هاشمی مدنی، برای عدم تكرار چنین اشتباهاتی و استفاده بهینه از آزمایشگاه‌های خصوصی در تشخیص بیماری‌ها و درمان به موقع، گفت: اكثر آزمایش‌های بیماران سرپایی در آزمایشگاه‌های خصوصی انجام می‌شود و با كاهش انجام تست‌های تخصصی در آزمایشگاه‌های بیمارستانی دولتی، جایگاه آزمایشگاه‌های خصوصی در حوزه سلامت ویژه و خاص شده است. واگذاری تمام امور مرتبط به آزمایشگاه‌های خصوصی به سازمان نظام پزشكی و صنف آزمایشگاهیان را به دست اندركاران وزارت بهداشت پیشنهاد می‌كنم. در این تصمیم منع قانونی هم نداریم. در این صورت به اداره كل آزمایشگاه مرجع سلامت در وزارت نیازی نیست. مسلماً با حضور آزمایشگاهیان در برنامه ریزی تشخیص آزمایشگاهی، مشابه خطایی كه در ابتدا سیر تشخیص كووید 19 پیش آمد، تكرار نخواهد شد. با مدیریت ستادی آزمایشگاه‌ها توسط صنف، آزمایشگاه در جایگاه درست استفاده بهینه می‌شود.
وی تاكید كرد: واگذاری برنامه ارزیابی خارجی كیفیت به انجمن‌های علوم آزمایشگاهی از سال 1387 توسط معاون درمان وزارت بهداشت و مسئول وقت آزمایشگاه مرجع سلامت و برگزاری بسیار موفق آن و پوشش صد در صدی آزمایشگاه‌های خصوصی كشور بدون اینكه از اعتبارات دولتی هزینه‌ای صورت بگیرد، نشانگر این است كه اگر بقیه وظایف ستاد اداره كل مرجع سلامت به صنف واگذار شود، علاوه بر تضمین كیفیت فعالیت‌ها؛ قطعاً از خطای مشابه آنچه در سیر كووید 19 اتفاق افتاد، جلوگیری می‌شود.
