علت كاهش آمارهای كرونا در ایران

خوشبختانه با گذشت بیش از 50 روز از آغاز سال جدید، این روزها شاهد كاهش چشمگیر موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از این بیماری در كشور هستیم؛ موضوعی كه از ابعاد مختلف قابل بررسی است.

بر اساس آنچه آمار روزانه در جدول پاندمی كرونا در سایت جهانی و رسمی "وردامتر" نشان می‌دهد، حدود چهار ماه اخیر سه كشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس با تجربه شیوع انفجاری انتقال و ابتلا به زیرسویه امیكرون، جهش قابل توجهی به صدر این جدول داشته‌اند و تنها در ظرف این چند ماه، حتی بیش از مجموع مبتلایان از ابتدای همه‌گیری (حدود دو سال)، موارد ابتلای جدید خود را ثبت كرده‌اند.

برای مثال فرانسه كه از ابتدای همه گیری تا حدود دهم دی ماه گذشته، تقریبا 10 میلیون مبتلا را ثبت كرده بود اما در این بازه چند ماهه، آمار ابتلای آن ناگهان افزایش یافته و اكنون به بیش از 28 میلیون مورد رسیده؛ به گونه‌ای كه به ركورددار ابتلا در اروپا و چهارمین كشور پرمبتلا در جهان تبدیل شده است.

برای آلمان و انگلیس نیز تقریبا شرایط مشابهی اتفاق افتاد و در این بازه، این دو كشور اروپایی نیز آمار بالای 20 میلیون ابتلا را ثبت كرده‌اند. برخی از متخصصان و محققان، عامل این اوج گیری را كاهش محدودیت‌ها در زمان شیوع زیرسویه امیكرون، از جمله لغو ضرورت استفاده از ماسك، كاهش اثربخشیِ دزهای اولیه واكسن و همچنین امتناع برخی افراد از واكسیناسیون دانسته‌اند.

این در حالیست كه مجموع مبتلایان در ایران از حدود مهر ماه گذشته با كاهش چشمگیر مواجه بوده به طوری كه آمار آن از جایگاه هشتم در جدول وردامتر به رتبه شانزدهم تنزل كرده است. همچنین ایران از جمله كشورهایی است كه نرخ بالای مشاركت مردمی در تزریق واكسن و استفاده از ماسك و همچنین دسترسی به واكسیناسیون را داشته است.

بنابر نقشه آماری ، ایران به لحاظ مجموع دزهای تزریق شده واكسن كووید، با تزریق بیش از 148 میلیون و 800 هزار دز و قرار گرفتن در جایگاه سیزدهم، شرایط مطلوبی را در بین كشورهای جهان دارد.

در مجموع، مراجعه به آمارهای كرونا در آخرین روز سال 1400 حكایت از شناسایی 1816 بیمار جدید و فوت 60 تن دارد و این درحالی است كه علی‌رغم آنكه پیش‌بینی می‌شد تحت تاثیر سفرها و دید و بازدیدهای عید، آمار كرونا در كشور روند صعودی را طی كند، اما این روزها شاهد سه رقمی شدن بیماران شناسایی شده و كاهش چشمگیر موارد مرگ و میر و در مواردی نیز تك رقمی شدن آن هستیم؛ به طوری كه بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت بهداشت طی شبانه روز گذشته 375 بیمار جدید شناسایی شده و 12 نفر نیز جان خود را از دست دادند.

در عین حال طبق اعلام وزارت بهداشت، بررسی هفتگی وضعیت كرونا در كشور در هفته دوم اردیبهشت ماه (هفته 115 همه‌گیری در ایران) حاكی از آن است كه علیرغم افزایش بیماران بستری در هشت استان، اما كاهش یا ایستایی موارد مثبت متوفی در 26 استان كشور را شاهد بوده‌ایم. این درحالیست كه بررسی هفتگی وضعیت كرونا در هفته قبل از آن یعنی هفته اول اردیبهشت ماه 1401 مصادف با هفته 114 همه‌گیری كرونا نشان می‌دهد كه علیرغم افزایش بیماران بستری در دو استان كشور، در 21 استان كشور كاهش موارد مثبت متوفی را شاهد بوده‌ایم؛ این درحالی است كه بررسی هفته 113 همه‌گیری نشان می‌دهد كه چهار استان ایلام، سمنان، كهگیلویه و بویراحمد و بوشهر، آن هفته را بدون مرگ كرونایی سپری كرده‌اند.

از سوی دیگر بر اساس آخرین رنگ‌بندی اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، در حال حاضر هیچ شهر قرمز كرونایی در كشور وجود ندارد و در عین حال چهار شهر در وضعیت نارنجی، 319 شهر در وضعیت زرد و 125 شهر در وضعیت آبی قرار دارند كه این موضوع نیز موید كاهش موارد كلی بیماری در كشور است.

در این میان بی‌تردید نمی‌توان نقش واكسیناسیون كشوری و تزریق حدود 149 میلیون دز واكسن را در ایجاد شرایط پایدار در كشور و كاهش موارد بیماری، نادیده گرفت؛ به طوری كه اخیرا نیز ستاد ملی كرونا بر تزریق دز چهارم آن در گروه سنی بالای 70 سال و بیماران زمینه‌ای و نقص سیستم ایمنی تاكید كرده است تا به این ترتیب با افزایش سطح ایمنی بدن افراد بتوان از بروز بیماری سخت در صورت شیوع جهش‌های جدید كرونا، جلوگیری كرد.

خوشبختانه ایران از اوایل اسفندماه سال گذشته و با گذر از قله موج امیكرون توانسته شرایط با ثباتی را طی كند كه بی‌شك این موضوع مرهون تلاش ویژه متخصصان و مسئولانِ امر در پیشگیری از شرایط حاد، همدلی و همكاری مردم در جهت رعایت پروتكل‌ها و گسترش واكسیناسیون است.

پاندمی هنوز تمام نشده است
البته این شرایط به هیچ عنوان به معنای پایان پاندمی كرونا در ایران نیست؛ موضوعی كه در رابطه با آن جماعتی _ دبیر كمیته علمی كرونا، می‌گوید:« كاهش موارد كرونا در هفته گذشته در كشور، باعث خوشحالی است اما در برخی كشورها مانند هند، موارد ابتلا صعودی بوده كه این برای ما هشدار دهنده است. پاندمی كرونا در ایران هنوز پایان نیافته چرا كه متاثر از سایر كشورهای دنیا هستیم و هنوز در خیلی از كشورها، موارد ابتلا، بستری و فوت بیماران كرونایی وجود دارد؛ بنابراین نمی‌توان گفت كه پاندمی كرونا در یك كشور تمام شده و در كشورهای دیگر در حال افزایش است. در حال حاضر در چین و هند، موارد ابتلا و بستری افزایش یافته و باعث ایجاد لاك داون در شانگهای شده است و احتمال لاك داون پكن نیز وجود دارد؛ بنابراین باید رعایت احتیاط‌های بهداشتی و بررسی‌های توالی‌یابی ویروس در چرخش در جامعه را داشته باشیم.»

او همچنین به سویه‌ای كه هنوز غالب نشده است اشاره و تاكید می‌كند: « برخی سویه‌های جدید كه تا كنون غالب نشده‌اند مانند لامبوردی، در ایتالیا شناسایی شده كه از زیرسویه‌های اُمیكرون است و تعداد كمی به این سویه مبتلا شده‌اند و نسبت به سویه‌های غالب، اهمیت چندانی ندارد.» هرچند او این سویه را كم اهمیت می‌داند، اما موضوع حائز اهمیت، لزوم ادامه توجه به رعایت پروتكل‌های بهداشتی و تكمیل واكسیناسیون تا ریشه‌ كنی این ویروس تاج‌دار است.

اهمیت تكمیل واكسیناسیون و تزریق دُز سوم
با توجه به شرایط بیماری در سایر كشورها و تجربیات دو سال گذشته كه به یاد داریم این ویروس توانایی جهش‌های گوناگون و سختی همچون دلتا و ایجاد مرگ‌ و میرهای روزانه چند صدتایی را دارد، این موضوع حائز اهمیت است كه دچار ساده‌انگاری نشده و همچنان رعایت پروتكل‌ها و گسترش واكسیناسیون را مهم‌ترین اولویت‌ خود قرار دهیم. موضوعی كه اخیرا دكتر محسن زهرایی_ رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واكسن وزارت بهداشت با اشاره به كاهش توجه به واكسیناسیون بر آن تاكید كرده و به ایسنا گفته است:« در گروه سنی بالای 12 سال كشور حدود 91.3 درصد واكسن نوبت اول، 83.1 درصد هم واكسن نوبت دوم را دریافت كردند. گروه سنی 12 تا 18 ساله‌ها نیز استقبال خوبی از واكسیناسیون داشتند اما گروه سنی 5 تا 12 ساله‌ها گروهی هستند كه كمترین مشاركت را تاكنون داشتند به شكلی كه تنها 23.9 درصد این گروه سنی واكسن نوبت اول و 11 درصد نوبت دوم را دریافت كردند. با توجه به اینكه هنوز سویه رایج كشور ما امیكرون است، توصیه اصلی ما تزریق دز سوم واكسن در افراد واجد شرایط و مشمول است.»

این روزها اما پس از گذر از شرایط سخت بیماری در تابستان 1400 و ایام مشابه و رسیدن به روزهای آرام كه به لطف الهی، تلاش مدافعان سلامت و مسوولان امر و همراهی مردم محقق شد، این موضوع حائز اهمیت است كه بتوانیم دستاوردهای به دست آمده را حفظ كنیم تا مجددا روزهای سخت كرونایی تكرار نشود.

علت كاهش آمارهای كرونا در ایران
در این راستا و با توجه به كاهش آمار كرونا در كشور، دكتر مهرداد حق ازلی_ دبیر بورد داخلی كمیته علمی كشوری مقابله با كرونا می‌گوید: میزان بروز بیماری و موارد شدید آن در كشور كاهش یافته است. همچنین موارد مرگ و میر كرونایی ما ظرف دو هفته اخیر زیر 20 نفر بوده است كه این موضوع می‌تواند علل مختلفی داشته باشد.

وی می‌افزاید: یكی از دلایل كاهش آمارهای ما روند واكسیناسیون كشوری است، اما لازم است افرادی كه دز سوم واكسن را تزریق نكرده‌اند حتما نسبت به تلقیح واكسن اقدام كرده و از طرفی بر اساس پروتكل موجود واكسیناسیون، دز چهارم افراد واجد شرایط نیز صورت گیرد. در شرایط فعلی ما از وضعیت پیك خارج شده‌ایم اما این موضوع به هیج عنوان به معنای كاهش رعایت پروتكل‌های بهداشتی نیست.

او درباره پیش بینی از شرایط كشور در روزهای آتی نیز می‌گوید: با توجه به شرایط موجود به نظر نمی‌رسد موج بزرگی را طی روزهای آتی تجربه كنیم. ممكن است در روزها یا هفته‌ای تعدادی از موارد بروز بیماری افزایش یابد ولی با توجه به وضعیت واكسیناسیون و ابتلای تعداد زیادی از افراد جامعه به ویروس و شكل‌گیری ایمنی ذاتی، به نظر می‌رسد پیك بزرگی در انتظار ما نباشد، مگر اینكه ماهیت ژنتیكی ویروس تغییر قابل توجهی داشته باشد.

حق ازلی در پاسخ به این سوال كه به چه علت علی‌رغم هشدارها اما ایام عید نوروز نتوانست سبب افزایش موارد بیماری شود؟ نیز می‌گوید: در برخی استان‌ها شاهد افزایش خیلی كوچك موارد بودیم كه البته به سرعت كنترل شد. یكی از علل عدم شكل‌گیری موج یا شرایط حاد پس از عید این بود كه فاصله واكسیناسیون توده‌ای مردم ما خیلی با نوروز فاصله نداشت و در ایام عید شاكله افراد ایمنی مناسبی داشتند و از ابتلا به موارد سخت و علامت‌دار جلوگیری شد.

او درباره وضعیت ایران در مقایسه با سایر كشورها از نظر گذر از موج امیكرون نیز می‌گوید: امیكرون با تاخیری نسبت به سایر كشورها در ایران فعال شد ولی موج ایجاد شده از موج قبلی( دلتا) كوچك‌تر و مدت زمان ایجاد درگیری آن هم كمتر بود. در شرایط فعلی امیكرون در ایران كنترل شده به نظر می‌رسد و این وضعیت نشان می‌دهد كه ما در موج ششم درگیری گسترده‌ای به شكل موج سخت پنجم نداشتیم.

وی با اشاره به اینكه طی روزهای اخیر آمریكا و برخی كشورهای اروپایی موضوع خروج از پاندمی كرونا را مطرح می‌كنند، تصریح می‌كند: این شرایط نشان می‌دهد همانند ویروسی مانند آنفلوآنزا كه هرسال شاهد مواردی از آن هستیم، در مورد كرونا نیز اگر تغییر ژنتیكی خاصی صورت نگیرد كم كم جوامع بین‌المللی به این سمت حركت می‌كنند كه مانند آنفلوآنزا در كرونا هم هر سال تعدادی موارد بروز و مرگ و میر داشته باشیم.

عضو كمیته علمی كشوری مقابله با كرونا در پایان تاكید می‌كند: اینكه تحت تاثیر آمارهای فعلی كشور، بخواهیم بگوییم ایران از شرایط پاندمی خارج شده است،‌ زود است. اگر تعداد مرگ و میر كرونایی كشور 8 هفته در چنین شرایطی كاهشی بماند، آن وقت می‌توان گفت از حالت پاندمی خارج شده‌ایم.