سویه خطرناك ایكس‌ای كه سرایت‌پذیری بالایی دارد، حاصل جهش كرونا در بدن افرادی است كه واكسن تزریق كرده‌اند.
«روزی نیست كه خبری از كرونا منتشر نشود. حالا سویه جدیدی از ویروس كرونا به نام XE متولد شده است كه در حال فتح كشورهای جهان است و تا كنون در انگلستان، هند، ژاپن، چین و تایلند شایع شده است. نگران‌كننده‌تر این كه سویه نوتركیب جدید 10 درصد بیش از سویه‌های دیگر قدرت انتقال دارد و در انگلیس كه آمار واكسیناسیون مناسبی دارد، شناسایی است. این یعنی بی‌توجهی به پروتكل‌های بهداشتی می‌تواند پیك بعدی یا پیك هفتم را در كشور ایجاد كند. هر چند XE هنوز در ایران شناسایی نشده است، با این حال كارشناسان معتقدند وقوع پیك هفتم با این سویه دور از انتظار نیست. به همین دلیل هشدار می‌دهند بهتر است در رعایت پروتكل‌های بهداشتی، واكسیناسیون و استفاده از ماسك بیشتر از قبل توجه شود؛ به خصوص این كه این سویه هم مانند سویه امیكرون كودكان و نوجوانان را هدف قرار داده است كه با بازگشایی مدارس و مراكز آموزشی احتمال افزایش ابتلا به این سویه را بیشتر هم می‌كند. در روزهای گذشته تعداد مراجعه به بیمارستان‌ها هم افزایش پیدا كرده است و همه اینها می‌تواند تبدیل به زنگ خطری برای كشور باشد. به همین دلیل است كه كارشناسان پیشنهاد می‌دهند بهتر است همه خود را برای وقوع احتمالی پیك هفتم آماده كنند.
از شش پیك گذشته درس بگیریم
آخرین اخبار از مصوبه‌های ستاد ملی مبارزه با كرونا به روز گذشته برمی‌گردد. دیروز بعد از جلسه قرارگاه ستاد ملی كرونا احمد وحیدی، وزیر كشور، درباره دز سوم واكسن گفت و تاكید كرد، مبنای محاسبه و تصمیم‌گیری در سامانه هوشمند كرونا از این به بعد تزریق دز سوم واكسن كروناست كه در سامانه مدیریت هوشمند هم ثبت شده است و تصمیم‌گیری درباره اصناف، كاركنان و رانندگان با توجه به تزریق سه دز واكسن سنجیده می‌شود. این تصمیم البته در شرایطی است كه هنوز بسیاری از ادارات، سازمان‌ها و ارگان‌ها به سامانه مدیریت هوشمند متصل نشده‌اند. شاید به همین دلیل است كه مهلت یك‌ماهه برای پیوستن به این سامانه در نظر گرفته شد. طبق تصمیم‌گیری ستاد دانش‌آموزان باید همچنان در مدرسه حاضر شوند و هیچ محدودیتی هم درباره شب‌های احیا جز با رعایت پروتكل‌های بهداشتی اعمال نشد. تجربه وقوع پیك‌های پیش از این اما در كشور ناراحت‌كننده است. هنوز شنیدن آمار مرگ 709 شهروند در یك روز و پیك پنجم كرونا دل را به درد می‌آورد. به همین دلیل است كه عشرتی توضیح می‌دهد برای وقوع پیك هفتم باید آماده بود. او پیشنهاد می‌دهد دانشمندان دست‌به‌كار شوند و درباره اپیدمیولوژی ویروس در كشور به صورت جامع تحقیق و بررسی كنند؛ چرا كه به نظر می‌رسد بررسی رفتار ویروس در كشور به فراموشی سپرده شده است. او می‌گوید باید بررسی شود پوشش واكسیناسیون تا چه میزان بر ایمن‌شدن جامعه تاثیرگذار بوده و حال كه چند ماهی از واكسیناسیون گذشته است، سطح ایمنی شهروندان در چه شرایطی قرار دارد. پس از آن باید بررسی شود كه آیا باید تزریق دز سوم با جدیت بیشتر دنبال شود یا این كه نه تزریق دز چهارم هم پیشنهاد شود؟ این اپیدمیولوژیست معتقد است با توجه به نتایج این تحقیقات مدیران باید تصمیم مناسب را بگیرند.
از نظر قادری هم باید نگاه جدی‌تری به واكسیناسیون در كشور شود. او پیشنهاد می‌دهد دولت از شهروندان بخواهد تا دز سوم واكسن خود را هم تزریق كنند. تشویق مردم برای تزریق دز سوم از نظر این اپیدمیولوژیست می‌تواند باعث افزایش ایمنی شود. او توضیح می‌دهد در حال حاضر اعمال محدودیت‌ها دیگر چاره كار نیست و توضیح می‌دهد محدودیت‌ها در همه كشورها برداشته شده است و اعمال آن هم در ایران جواب نمی‌دهد. رعایت پروتكل‌های بهداشتی اما همچنان باید جدی گرفته شود. قادری اما به نكته مهمی اشاره می‌كند و توضیح می‌دهد كه شهروندانی كه سه دز واكسن را تزریق كرده‌اند یا پیش از این به بیماری كرونا مبتلا شدند، دیگر از ماسك استفاده نمی‌كنند؛ چرا كه تصور می‌كنند دیگر به بیماری كرونا مبتلا نمی‌شوند. حال این كه تولد سویه جدید در انگلستان كه شرایط واكسیناسیون خوبی هم دارد، نشان می‌دهد افراد همچنان باید از ماسك استفاده و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت كنند. به جز این اما مهم‌ترین نكته از نظر این اپیدمیولوژیست به سیستم بهداشتی برمی‌گردد. بیماریابی باید از سر گرفته شود تا پیك هفتم كرونا هزینه بیشتری به جامعه تحمیل نكند.
این زیرسویه خطرناك
اسامی جهش‌های ویروس كرونا در دو سال گذشته این قدر زیادند كه هم تعداد و هم نامشان از یاد رفته اما هر لحظه و هر ثانیه ویروس كرونا ممكن است یك جهش داشته باشد كه البته همه آنها از طرف سازمان جهانی بهداشت به عنوان جهش بحرانی نامگذاری نمی‌شود. اگر جهش‌های قبلی ویروس كرونا در كشورهای آفریقایی و آمریكای لاتین كه واكسیناسیون در آنجا انجام نگرفته بود، شناسایی می‌شد حالا اما سویه جدید از جهش امیكرون در انگلستان كشف شده است.
به همین دلیل ابراهیم قادری، اپیدمیولوژیست، این سویه را خطرناك می‌داند. او به ما می‌گوید پوشش واكسیناسیون در انگلیس خوب است و اگر سویه‌ای جدید در این كشور شناسایی شده یعنی ویروس كرونا حالا در بدن افرادی كه واكسن تزریق كرده‌اند، جهش پیدا كرده است. جهش ویروسی در بدن میزبانی كه در برابر ویروس واكسینه‌شده نشان می‌دهد اولا سرعت انتقال ویروس افزایش پیدا كرده است و ثانیا سویه‌های كرونا به مرور زمان در برابر واكسیناسیون مقاوم شدند. همه اینها می‌تواند تهدیدی برای مدیریت و مقابله با بیماری كرونا در جهان باشد. افزون بر این سازمان جهانی بهداشت درباره عفونی‌تربودن این سویه نیز هشدار داده است.
سویه XE از تركیب دو زیرسویه BA.1 و BA.2 سویه امیكرون به وجود آمده است. از عمر سویه XE حدود سه ماه می‌گذرد. بابك عشرتی، همه‌گیرشناس، به ما می‌گوید هنوز مشخصات دقیقی از این سویه كشف نشده است اما سرعت انتقال این سویه جدید حدود 10 درصد بیشتر از امیكرون است. آن طور كه آژانس امنیت سلامت انگلستان منتشر كرده است، تنها حدود 650 مورد قطعی مبتلا به این سویه در این كشور كشف شده و همین تعداد ابتلای كم باعث ناشناخته‌ماندن بیشتر این سویه است. با این حال اما با شیوع XE حدود هفت درصد تعداد بستری‌ها افزایش پیدا كرده است. علائم ابتلا به سویه XE مانند دیگر ویژگی‌های امیكرون است یعنی علائمی شبیه سرماخوردگی مانند تب، سرفه، آبریزش بینی، عطسه و سرفه در این سویه هم دیده می‌شود. نگرانی‌ها اما درباره این سویه زمانی بیشتر می‌شود كه بدانیم همین چند روز پیش اولین ابتلا به سویه نوتركیب جدید در ژاپن شناسایی شد. دو روز قبل هم سازمان جهانی بهداشت درباره شیوع موجی جدید در جهان با سویه XE هشدار داد. سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است XE انتقال‌پذیرترین سویه در جهان است. در حال حاضر در كشورهای انگلیس، ژاپن، تایلند، چین و هند XE شناسایی شده است.
پیك هفتم نزدیك است
آن طور كه كارشناسان معتقدند پیك ششم كرونا در كشور در حال فروكش‌كردن است اما هر فردی كه در ایران به بیماری كرونا مبتلا می‌شود به یكی از دو زیرسویه امیكرون یعنی BA.1 و BA.2 مبتلاست؛ به دو زیرسویه‌ای كه اتفاقا از تركیب آنها سویه جدید یعنی XE متولد شده است. به اضافه این كه سویه جدید در كشورهای آسیایی مانند هند و چین شناسایی شده و ممكن است به زودی وارد كشور هم شود. با وجود این اما هنوز موردی از سویه نوتركیب جدید در كشور شناسایی نشده است. هر چند كارشناسان احتمال كشف آن را مانند دیگر سویه‌ها در كشور غریب و عجیب نمی‌دانند و حتی پیش‌بینی می‌كنند كه سویه جدید می‌تواند منجر به وقوع پیك هفتم در كشور شود.
از نظر عشرتی البته قضاوت درباره وقوع پیك هفتم زود است. این اپیدمیولوژیست توضیح می‌دهد درست است در روزهای گذشته مراجعه به بیمارستان‌ها و مراكز درمانی افزایش پیدا كرده است اما بررسی دقیق‌تر در این باره نیاز به زمان بیشتری دارد. از نظر قادری هم باید درباره احتمال وقوع پیك هفتم تامل بیشتری كرد. او احتمال افزایش مراجعه به مراكز درمانی را به دو عامل بستگی می‌دهد و توضیح می‌دهد افزایش مراجعه یا به خاطر تعطیلات نوروز و مراجعه‌نكردن افراد به بیمارستان‌هاست یا این كه تاثیرگرفته از سفرهای نوروزی است. به همین دلیل اظهار نظر درباره وقوع پیك هفتم در كشور را زود می‌داند اما وقوع آن را عجیب نمی‌داند.
زنگ هشدار افزایش ابتلا
شرایط ابتلا به بیماری در كشور به نظر ثابت می‌رسد. هر چند علیرضا زالی هفته گذشته درباره افزایش حدود 46 درصدی مراجعان به بیمارستان‌های تهران گفته بود. وضعیت رنگ‌بندی در كشور اما ثابت نیست. در آخرین اخبار منتشرشده درباره وضعیت رنگ‌بندی در كشور، یعنی در 19 فروردین‌ماه حدود 34 شهر در وضعیت قرمز قرار داشتند. تعداد شهرهای قرمز در 12 فروردین‌ماه حدود 36 شهر بود. شاید به ظاهر تعداد شهرها كاهش پیدا كرده است اما در 19 فروردین‌ماه تعداد شهرهای نارنجی به‌یكباره افزایش پیدا كرد. تعداد شهرهای نارنجی در 12 فروردین حدود 59 شهر بود. این تعداد در 19 فروردین افزایش یافت و به 69 شهر در وضعیت نارنجی رسید. نقطه خطری كه می‌تواند دوباره نقشه كشور را به رنگ بحرانی قرمز تبدیل كند. این اما تنها مشكل بزرگ این روزهای كشور نیست.
تحقیقات اندكی درباره سویه XE انجام شده است اما محققان تاكید كردند این سویه هم مانند سویه امیكرون كودكان را بیشتر از بزرگسالان هدف قرار می‌دهد. حمیدرضا جماعتی، دبیر كمیته علمی كشور، از افزایش 20 درصدی مراجعه بیماران سرپایی در كشور سخن به میان آورده است. او توضیح داد به همین دلیل باید واكسیناسیون دانشجویان و دانش‌آموزان و به‌ویژه افرادی كه در گروه سنی پنج تا 11 سال قرار دارند با جدیت بیشتری دنبال شود. او هشدار داد در آینده‌ای نزدیك شاهد افزایش موارد بستری و نیز میزان مرگ‌ومیر در كشور خواهیم بود.
قادری، همه‌گیرشناس، توضیح می‌دهد هشدارها درباره وقوع پیك هفتم یا افزایش آمار جدی است؛ چرا كه نمره رعایت پروتكل‌های بهداشتی در كشور پایین و حدود 51 درصد است و بسیاری از شهروندان هم به دلیل گرما یا بی‌توجهی ماسك به صورت نمی‌زنند و همه اینها می‌تواند احتمال وقوع موج جدید را بیشتر كند.»
