كرونا بیش از دو سال است با سلامت مردم دنیا در جدال قرار دارد؛ اما واكسن سازان دنیا و از جمله ایران نیز بیكارنبوده‌اند؛ به طوری كه اكنون 6 واكسن ضد كرونا در كشورمان تولید می‌شود.
ویروس كرونا دو ساله شده و این نوزاد شوم با جثه بسیار ریز و غیر قابل مشاهده‌اش، دو سال است جهان را متأثر از خود كرده و سلامت جسمی و روانی 8 میلیارد نفر را در اقصی نقاط جهان به مخاطره انداخته است.
همان بیماری مهلكی كه تاكنون جان صدها هزار نفر در سنین مختلف را گرفته و پرونده زندگی‌شان را بسته، میلیونها نفر را داغدار عزیزانشان كرده و بسیاری را نیز روانه مراكز درمانی كرده است.
در مسیر مبارزه با این بیماری مهلك،كشورهای مختلفی در قالب شركت‌های تولید كننده واكسن، در نقاط مختلف دنیا در حال تلاش برای تولید واكسن كرونا بوده و تاكنون نیز چند نوع واكسن در دنیا ساخته شده و برخی نیز به مرحله تزریق رسیده است.
ایران نیز از قافله واكسن سازان دنیا عقب نمانده و از روزهای آغازین این پاندمی فعالیت خود را در مسیر ساخت واكسن كرونا با جدیت آغاز كرد.
اكنون 6 واكسن تولید داخل در چرخه واكسیناسیون قرار گرفته‌اند.در این گزارش با واكسن‌های ایرانی كرونا آشنا می‌شویم.
واكسن رازی یا همان «كووپارس»اولین واكسن تزریقی_استنشاقی در جهان است كه توسط موسسه واكسن سازی رازی ساخته شده است. واكسن و سرم‌سازی رازی، از سال 1303 تا كنون تولید واكسن هایی مانند فلج اطفال، سرخك، سرخچه، اوریون، دیفتری و كزاز را نیز در كارنامه دارد.
این واكسن دارای دُز سوم استنشاقی است كه برای ایمن سازی بینی و سینوس‌ها بكار می‌رود. ویروس كرونا در بینی افرادی كه دُز سوم این واكسن را دریافت كرده‌اند امكان زنده ماندن ندارد؛ یعنی امكان ناقل شدن در افراد واكسینه از بین می‌رود.
رازی كووپارس برخلاف واكسن‌های كشته به صورت همزمان ایمنی آنتی‌بادی خونی و ایمنی سلولی را فعال می‌كند كه به این ترتیب سیستم ایمنی بدن سلول‌های آلوده در حال تكثیر ویروس را شناسایی و حذف می‌كند.
به دلیل خالص بودن آنتی ژن نوتركیب، این واكسن عاری از DNA ، RNAو آنتی‌ژن N ویروس بوده و خطر عوارضی مثل التهاب ریوی در این واكسن وجود ندارد.
به دلیل آنتی‌ژن بسیار كم و ایمنی زایی بسیار مناسب این واكسن برای گروه‌های سنی زیر 18 سال، افراد مسن، مادران شیرده و دیگر گروه های حساس مناسب است.
این واكسن دارای دو دز تزریقی و یك دز استنشاقی است كه هیچ یك از واكسن‌های ساخته شده كووید 19 در دنیا دارای این ویژگی نیست. فرمولاسیون ساخت آن مبتنی بر پروتئین نوتركیب است؛ یعنی از بی‌خطرترین پلتفرم‌های شناخته شده محسوب می‌شود.
این واكسن به لحاظ پایه علمی، جزء ایمن ترین پلتفرم‌های شناخته شده دنیا برای سنین پایین است؛ زیرا كمترین میزان آنتی ژن بین واكسن‌های داخلی و خارجی، در این واكسن به كار برده شده است.
2 ویژگی خاص كووپارس در میان واكسن‌های دنیا
این واكسن دو ویژگی اصلی دارد؛ اول اینكه پلتفروم پروتئین ساب یونیت دارد؛ اولین خصیصه واكسن رازی كه آن را ارزشمند می‌كند همین قضیه پروتئین ساب یونیت (زیر گروه پروتئینی) بودن آن است.
دُز استنشاقی كووپارس روی مخاط بینی ریخته می‌شود
دومین خاصیت این واكسن، موضوع استفاده از دُز استنشاقی واكسن است. ویروس كرونا سلول‌های سیستم ریه را بیشتر دوست دارد. دز سوم این واكسن به صورت موضعی روی مخاط بینی فرد استفاده می‌شود.
وقتی روی مخاط بینی می‌ریزیم موجب ایجاد آنتی بادی ترشحی می‌شود. این خوبی را دارد كه جلوی ویروس را گرفته و ایمنی را بالاتر می‌برد.
همچنین واكسن‌هایی كه در كل در مخاط بینی توسط سیستم ایمنی شناخته می‌شوند باعث تحریك بهتر ایمنی سلولی می‌شوند؛ فعال شدن بیشتر ایمنی سلولی یعنی واكسن بهتر.
واكسن «پاستوكووك» به عنوان یك واكسن ایرانی -كوبایی حاصل تعاملات و همكاری‌های دو كشور ایران و كوباست.
در ایران انستیتو پاستور به عنوان قدیمی ترین مركز واكسن سازی ایران و یكی از مهمترین مؤسسات واكسن سازی در دنیا كارهای تحقیقاتی و علمی خود را در مسیر ساخت واكسن آغاز كردند و در كشور كوبا نیز مؤسسه فینلای به عنوان یك از مهمترین موسسات در تولید واكسن فعالیت خود را دنبال كردند.
این واكسن شامل دو دز و یك دز یادآور یا بوستر است. واكسن پاستوكووك نوعی واكسن كونژوگه است. مراحل اول و دوم آزمایش انسانی این واكسن در كشور كوبا و مرحله سوم كارآزمایی بالینی با مشاركت دو كشور ایران و كوبا انجام شد.
قابلیت استفاده در سنین 3 تا 18 سال و بالای 18 سال
این واكسن بر مبنای پروتئین است و یكی از ایمن‌ترین واكسن‌های دنیا به شمار می‌رود و تنها واكسنی است كه در كنار خود دز یادآور تولید كرده و قابلیت استفاده در سنین 3 تا 18 سال و بالای 18 سال را دارد.
پاستوكووك یكی از بی خطرترین واكسن‌های دنیاست
پاستوكووك واكسنی است كه علاوه بر ایمنی خوبی كه ایجاد می‌كند یكی از بی‌خطرترین واكسن‌های دنیا است؛ ضمن اینكه در گروه سنی زیر 18 سال مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ به طوری كه یكی از ویژگی‌های آن این است كه می‌توان از آن برای دانش‌آموزان استفاده كرد.
قابلیت استفاده به عنوان دز یادآور برای همه واكسن‌های دنیا
با توجه به اینكه این واكسن می‌تواند یادآور واكسن در كسانی كه قبلا به كرونا مبتلا شده‌اند باشد؛ به این شكل كه می‌توان یك دز یادآور از آن استفاده كرد؛ ضمن اینكه از این واكسن می‌توان برای دزهای یادآور واكسن‌های دیگر استفاده كنیم.
ویژگی منحصر بفرد پاستوكووك در دنیا
این واكسن تنها واكسنی در دنیاست كه دز یادآور همراه خود دارد؛ به طوری كه كارآیی 92.6 درصدی را در پیشگیری از ابتلا به كرونا نشان داده است.
ایمنی 99 درصدی سه دُز واكسن
با توجه به اینكه در بیش از 99 درصد افراد ایمنی‌زایی با سه دز دیده می‌شود؛ در نتیجه در كودكان نیاز به دز یادآور نیست.
واكسن «نورا» یكی از واكسن‌های ساخته شده در داخل كشور و تنها واكسن دانشگاهی در ایران و غرب آسیاست. پلتفرم این واكسن از پروتئین نوتركیب بوده و توسط دانشمندان دانشگاه علوم پزشكی بقیة الله (عج) ساخته شده و اكنون در مرحله سوم كار آزمایی بالینی قرار دارد و به زودی وارد چرخه واكسیناسیون كشور قرار خواهد گرفت.
نورا واكسنی از نوع پلتفرم پروتینی نوتركیب است.این پلتفروم با پلتفرم واكسن كووپارس رازی، اسپایكوژن و پاستوكووك شباهت دارد.این واكسن 100 درصد ایرانی است. بی خطر بودن و سالم بودن واكسن و تیتر بالای آنتی بادی در 90 درصد افراد مشاهده شد.
واكسن نورا چه ویژگی خاصی دارد؟
اگر به سایت سازمان بهداشت جهانی مراجعه و انواع واكسن‌های دنیا را بررسی كنیم متوجه می‌شویم بیشترین درصد مربوط به واكسن‌های با پلتفروم نوتركیب با میزان 40 درصد و 18 درصد ویروس كشته شده است و بقیه برای سایر پلتفروم‌هاست.
واكسن «فخرا» بعد از یك سال و نیم تلاش كه با همت بلند شهید فخری زاده ایجاد شد، پس از طی مراحل آزمایشگاهی و تست‌های حیوانی، بی‌ضرری و اثر بخشی واكسن به اثبات رسیده است.
بنا به گفته مدیران این پروژه در تولید این واكسن تمامی استانداردهای لازم و با ایمنی كامل انجام شده است.واكسن ایرانی «فخرا» در سازمان «نوآوری و تحقیقات وزارت دفاع ایران» تولید شده است.
این واكسن از ویروس غیر فعال انتخاب شده است و با ورود این ویروس غیر فعال، ایمنی بدن فعال می‌شود.یكی از بهترین واكسن‌هایی است كه كم‌خطرترین و كم عارضه‌ترین واكسن بوده است
ایمنی زایی واكسن فخرا 94 درصد
اگر افزایش تیتر آنتی‌بادی را ملاك قرار دهید، ایمنی‌زایی 94 درصد است و اگر افزایش حداقل 4 برابری تیتر آنتی‌باید را در نظر بگیرید، 75 درصد است؛به عبارتی ایمنی زایی واكسن فخرا 94 درصد است.
واكسن كووبركت؛اولین واكسن ساخته شده تمام ایرانی
واكسن «كووبركت» نخستین واكسن كووید-19 تولید محققان ایرانی است كه موفق به دریافت كد اخلاق و كارآزمایی انسانی از وزارت بهداشت شد. این واكسن در شركت شفا فارمد وابسته به بنیاد بركت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) تولید شده است.
ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) و مؤسسه دانش بنیان بركت از جمله بخش‌هایی هستند كه به صورت جدی تولید واكسن را شروع كردند كه آزمایش انسانی یكی از طرح های تولید واكسن این ستاد، از نهم دی ماه سال گذشته آغاز شد.
مراحل ساخت كووبركت
پلتفرم تولید این واكسن بر اساس «ویروس كشته شده» استفاز سوم بودند.
واكسن بركت باعث افزایش آنتی‌بادی در 91درصد داوطلبان شد
«اسپایكوژن»، این واكسن استرالیایی- ایرانی در تاریخ چهاردهم مهر ماه سال 1400 به صورت رسمی توانست مجوز مصرف اضطراری را از وزارت بهداشت دریافت كند.
بر طبق نتایج مطالعات بالینی واكسن اسپایكوژن، به دلیل ساختار پروتئینی و نوع ادجوانت‌ها، این واكسن استرالیایی- ایرانی را می‌توان یكی از بهترین گزینه‌ها برای تزریق دوز سوم یا دوز بوستر خود و سایر واكسن‌های كرونا دانست.پلتفرم واكسن اسپایكوژن از نوع پروتئین نوتركیب است.
پلتفرم ایمن واكسن
پلتفرم اسپایكوژن از ایمن‌ترین پلتفرم‌های تولید واكسن و دارو در جهان است و این پلتفرم در ساخت انواع واكسن‌ها از جمله واكسن آنفلوانزا، هپاتیت، HPV (گارداسیل) و داروهایی مانند انسولین سابقه بسیار طولانی دارد.
به هر حال، در دنیای كرونایی این روزها و جدال واكسن سازان جهان برای فروش بیشتر تولیدات خود، واكسن سازان كشورمان نیز در جهان خوش درخشیدند و با تلاش متخصصان حوزه واكسن سازی ایران نیز در باشگاه واكسن سازان جهان می‌درخشد.
