لزوم استفاده از ظرفیت داروخانه‌ها
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران با تاكید بر لزوم بهره گیری از ظرفیت داروخانه ها در زمان واكسیناسیون عمومی كرونا و توزیع و عرضه این واكسن، در عین حال نسبت به طرح ادعاهایی مبنی بر خرید و فروش واكسن كرونا در بازار سیاه هشدار داد.
دكتر سید علی فاطمی ، درباره وضعیت توزیع واكسن كرونا و احتمال دخیل شدن داروخانه‌ها در این زمینه، گفت: روند سازمان غذا و دارو برای داروهای حساس، گران‌قیمت و داروهایی كه یارانه زیادی دریافت می‌كنند، این است كه این داروها را با برچسب اصالت كه یك كد منحصربه فرد دارند، توزیع می‌كند كه این داروها در سامانه تی‌تك ثبت شده و این دارو كاملا قابل رصد و پیگیری است و اگر یك دارو از زنجیره دارویی خارج شود، به راحتی می‌توان آن را شناسایی كرد كه از كدام داروخانه یا كدام شركت پخش، نشت كرده است.
چهار فاز توزیع واكسن كرونا
زمان واكسیناسیون عمومی كرونا
وی افزود: وضعیتی كه در حال حاضر برای واكسن بیماری كووید-19 تبیین شده، این است كه قرار است این واكسن در چهار فاز زمانبندی شده در جامعه عرضه شود كه فازهای اول و دوم آن عمدتا برای كادر پزشكی و گروه‌های پرخطر است. در فاز آخر واكسیناسیون كرونا كه احتمالا نیمه دوم سال 1400 است، قرار است واكسیناسیون عمومی اتفاق بیفتد. بنابراین پارت‌های اول واكسن كرونا كه برای كادر درمان و گروه‌های پرخطر است، در اختیار سیستم معاونت‌های بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشكی و شبكه بهداشتی قرار می‌گیرد و از همان طریق توزیع شده و مورد نظارت هم قرار می‌گیرد. بنابراین در این فاز واكسنی در اختیار داروخانه‌ها قرار نمی‌گیرد.
فاطمی تاكید كرد: در برنامه ملی استقرار و گسترش واكسیناسیون كرونا كه از سوی معاونت بهداشتی تدوین شده است، چهار فاز زمانبندی برای واكسیناسین مشخص شده است؛ فاز اول شامل كاركنان خط اول مقابله با كرونا شامل پرسنل بیمارستان‌ها، پرسنل عملیاتی اورژانس، پرسنل بهشت زهرا، پرسنل درمانگاه‌ها و مطب‌های عمومی، متخصصین عفونی، ریه، اطفال و داروخانه‌ها و پرسنل داروخانه، افراد با ریسك بالا شامل پرسنل خانه‌های سالمندان، جانبازانی كه در مراكز نگهداری جانبازان هستند، افراد كم توان ذهنی، جانبازان بالای 50 درصد و جانبازان شیمیایی و تنفسی و افراد پرریسك و دارای بیماری‌های زمینه‌ای است. فاز دوم شامل افراد مسن بالای 65 سال است. فاز سوم شامل افرادی است كه در مراكز جمعی مانند زندان‌ها، افراد نظامی، مراكز نگهداری افراد بی سرپرست و مهاجرین و مشاغلی كه بیشترین تماس را با مردم دارند، است. فاز چهارم شامل سایر افراد جامعه بر اساس اولویت سنی است كه همان واكسیناسیون عمومی محسوب می‌شود.
لزوم برنامه‌ریزی برای نحوه توزیع واكسن كرونا در زمان واكسیناسیون عمومی
فاطمی ادامه داد: از طرفی همه كشورهای دنیا برنامه‌ریزی كرده‌اند كه تزریق عمومی واكسن كرونا را مانند آنفلوآنزا در اختیار داروخانه‌ها قرار دهند. در حال حاضر در كشور خودمان واكسن‌های اساسی كماكان از طریق سیستم بهداشتی در شبكه بهداشت تزریق می‌شود، اما واكسنی مانند آنفلوآنزا از طریق داروخانه‌ها برای عموم توزیع و فروخته می‌شود. البته سازمان غذا و دارو هم ضابطه‌ای را تدوین كرده كه در داروخانه‌ها بتوانیم تزریق واكسن را هم از نظر مهارتی، تجهیزاتی، فضایی و... انجام دهیم و این آماده‌سازی در حال ایجاد است. حال زمانیكه قرار است توزیع عمومی یك واكسن از طریق داروخانه‌ها انجام شود، باید آن واكسن در سامانه‌هایی مانند تی‌تك ثبت شده و باركد منحصر به فردی داشته باشد تا به بیرون نشت نكرده و سوءاستفاده از واكسن اتفاق نیفتد.
وی گفت: البته متاسفانه ناهماهنگی‌هایی در این حوزه وجود دارد؛ به طوری كه در تاریخ 30 آذر ماه ضابطه‌ای را برای واكسیناسیون كه در آن اشاره‌ای به واكسن كرونا هم وجود دارد، تهیه، تدوین و تصویب می‌كند، اما می‌بینیم 30 دی ماه 1399، معاونت بهداشتی وزارت بهداشت برنامه جامعی را برای واكسیناسیون كرونا اعلام می‌كنند كه در داخل این برنامه هیچ اسمی از داروخانه‌ها به عنوان محل عرضه واكسن و واكسیناسیون برده نمی‌شود. این یك ایراد است كه چرا هماهنگی در این زمینه وجود ندارد. باید توجه كرد كه همه دنیا در این زمینه برنامه‌ریزی كردند.
فاطمی با بیان اینكه در عین حال باید در نظر بگیریم كه احتمالا واكسن كرونا مانند واكسن آنفلوآنزا باید به صورت سالانه تزریق شود و به این زودی‌ها كرونا ریشه‌كن نخواهد شد، گفت: بنابراین باید در این زمینه برنامه‌ریزی شود و اصلا امكان پذیر نیست كه دولت بخواهد همه این‌ها را به صورت رایگان ارائه دهد. بر همین اساس است كه باید برای توزیع عمومی واكسن برنامه‌ریزی كرده و از ظرفیت داروخانه‌ها برای این اقدام استفاده كنند.
لزوم بهره گیری از داروخانه ها در واكسیناسیون عمومی كرونا
وی با بیان اینكه در كشورهایی مانند آمریكا، انگلیس و... این برنامه‌ریزی انجام شده، گفت: اگر راهنمای سازمان غذا و داروی آمریكا را در زمینه واكسن‌های فایزر نگاه كنید، یكی از محل‌های عرضه را داروخانه‌ها اعلام كرده‌اند. به هر حال اگر بخواهیم در كشور ایمنی خوبی علیه كرونا ایجاد شود، باید بالغ بر 60 درصد افراد جامعه مورد واكسیناسیون قرار گیرند. در ایران این 60 درصد بالغ بر 50 میلیون نفر است. حال امكان اینكه این جمعیت بخواهد صرفا از طریق شبكه‌های بهداشتی از خدمات واكسیناسیون استفاده كنند، به آسانی امكان‌پذیر نیست. بر همین ساس هم باید از پتانسیل داروخانه‌ها استفاده كرد. مشابه اقدامی كه برای واكسیناسیون آنفلوآنزا انجام می‌شود.
وی ادامه داد: بر این اساس بعد از واكسیناسیون افراد اولویت‌دار، واكسیناسیون عمومی از طریق داروخانه‌ها اتفاق بیفتد. در حال حاضر واكسن سرخك، سرخجه و... به صورت رایگان از طرق شبكه‌های بهداشتی انجام می‌شود. در حالی كه در واكسیناسیون عمومی آنفلوآنزا مردم هزینه می‌پردازند. حال اینكه برای واكسیناسیون عمومی كرونا در سال آینده و سال‌های بعد كشور چه برنامه‌هایی دارد، هنوز بی اطلاعیم و باید این برنامه‌ریزی به طور مشخص انجام شود.
فاطمی تاكید كرد: البته همانطور كه گفتم معاونت بهداشتی در تاریخ 30 دی ماه یك برنامه ریزی در این زمینه انجام داده‌اند كه متاسفانه داروخانه‌ها را در این برنامه ندیده‌اند. در حالی كه یكی از پتانسیل‌های بزرگ در حوزه كمك به واكسیناسیون، داروخانه‌ها هستند. به هر حال كنترل و عدم نشت داروها به بازار كار بسیار پیچیده‌ای است، اما در ایران 12 هزار داروخانه داریم كه بسیاری از آن‌ها می‌توانند شرایط لازم برای عرضه و همچنین تزریق واكسن با كنترل مناسب را فراهم كنند.
خطر خرید و فروش واكسن كرونای تقلبی در بازار سیاه
نایب رییس انجمن داروسازان ایران با اشاره به احتمال طرح ادعاهایی مبنی بر خرید و فروش واكسن كرونا در بازارهای غیر رسمی، اظهار كرد: باید توجه كرد كه برای نگهداری بلند مدت واكسن كرونا هم مانند سایر واكسن‌ها به فریزر منفی 18 درجه نیاز است؛ به طور كلی زنجیره سرمایی برای نگهداری یك واكسن بسیار مهم است. حتی اگر مدت كوتاهی از یخچال یا فریزر خارج شود، واكسن كارایی‌اش را از دست می‌دهد. تاكنون دیده شده جاهایی كه در خارج از كشور فرآورده‌ای را با عنوان واكسن كرونای فایزر خرید و فروش كرده بودند، همه تقلبی بودند. بنابراین در بازار غیر رسمی اولا احتمال دارد چیزی كه به عنوان واكسن كرونا به افراد فروخته می‌شود، واقعا واكسن نباشد و آب یا محلول‌های دیگری باشد و دوما اگر هم واكسن واقعی باشد، در ناصرخسرو یا بازارهای غیررسمی دیگر امكان نگهداری این واكسن‌ها وجود ندارد و از آنجایی كه واكسن یك فرآورده بیولوژیك است، زود از بین می‌رود و تزریق آن فایده‌ای ندارد. در عین حال ممكن است فرد را دچار عارضه هم كند. زیرا واكسن علاوه بر اینكه حاوی ویروس غیر فعال و مواد ژنتیكی است، این مواد خیلی پایدار نیستند و اگر در شرایط مناسب نگهداری نشوند، این مواد می‌توانند تغییر ماهیت داده و منجر به آلرژی یا حساسیت‌های شدید در فرد شوند.
