پوكی استخوان یكی از بیماری‌های شایع در سنین میانسالی است كه به‌طور معمول از دوران جوانی شروع شده و به‌صورت تدریجی پیشرفت می‌كند. این بیماری اغلب بدون علائم خاصی در مراحل اولیه پیش می‌رود و زمانی كه علائم قابل مشاهده می‌شود، ممكن است آسیب‌های جدی به استخوان‌ها وارد كرده و سلامت فرد را تهدید كند. آگاهی‌رسانی و پیشگیری از طریق تغییر سبك زندگی و انجام فعالیت‌های ورزشی می‌تواند از بروز این بیماری جلوگیری كند.
پوكی استخوان، یكی از بیماری‌های شایع در میانسالی، به‌طور خاموش و تدریجی در بدن افراد شكل می‌گیرد و بدون بروز علائم قابل توجه در مراحل اولیه پیشرفت می‌كند. این بیماری اسكلتی باعث كاهش حجم توده استخوانی و افزایش احتمال شكستگی می‌شود و به‌ویژه در سنین بالا می‌تواند عواقب جدی برای افراد داشته باشد.
پوكی استخوان به‌عنوان یك بیماری اسكلتی سیستمیك شناخته می‌شود كه با كاهش تراكم استخوان‌ها و استعداد بیشتر برای شكستگی همراه است. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، این بیماری زمانی رخ می‌دهد كه تراكم استخوان به میزان معادل 5.2 انحراف معیار بیشتر از متوسط حداكثر تراكم استخوان در افراد جوان كاهش یابد. پوكی استخوان اغلب به «بیماری خاموش» معروف است، چرا كه در بسیاری از موارد افراد از تغییرات تدریجی در ساختار استخوان‌های خود بی‌خبر هستند و علائم آن زمانی نمایان می‌شود كه شكستگی‌ها یا دردهای شدید در ناحیه ستون فقرات یا مفاصل رخ می‌دهند.
پوكی استخوان معمولاً از سنین حدود 35 سالگی شروع می‌شود و به مرور زمان شدت می‌گیرد. در سنین 65 سالگی، یك نفر از هر سه زن ممكن است دچار شكستگی مهره‌های كمر شود و از هر پنج زن بالای 70 سال، یكی به شكستگی استخوان لگن دچار می‌شود. از آنجا كه این نوع شكستگی‌ها به‌ویژه در سالمندان می‌تواند تا چهار برابر خطر مرگ را افزایش دهد، به‌طور جدی تهدیدی برای سلامت محسوب می‌شود.
این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد كه مهم‌ترین آنها عبارتند از: سن، جنسیت (زنان بیشتر از مردان در معرض خطر هستند)، یائسگی، سابقه فامیلی، نژاد، وزن بدن، اندازه استخوان‌ها و برخی بیماری‌های مزمن دیگر. همچنین داروهای خاص نیز می‌توانند بر روند پوكی استخوان تأثیر بگذارند.
تشخیص پوكی استخوان در مراحل اولیه دشوار است، اما یكی از بهترین روش‌ها برای شناسایی این بیماری، اندازه‌گیری تراكم استخوان است. این آزمایش معمولاً با استفاده از دستگاه‌های مخصوصی انجام می‌شود كه تراكم استخوان در نواحی حساس مانند استخوان ران و ستون فقرات را اندازه‌گیری می‌كند. شناسایی زودهنگام بیماری می‌تواند به پیشگیری از پیشرفت آن كمك كند.
مطالعات متعدد نشان می‌دهند كه ورزش به همراه دریافت كافی كلسیم و ویتامین D از مؤثرترین روش‌ها برای كاهش سرعت از دست دادن تراكم استخوان است. فعالیت‌های ورزشی منظم نه تنها باعث افزایش قدرت عضلات و تعادل در بدن می‌شوند، بلكه به‌طور مستقیم بر سلامت استخوان‌ها و كاهش خطر شكستگی‌ها تأثیر مثبت دارند. توصیه می‌شود كه افراد از سنین جوانی شروع به انجام تمرینات ورزشی مناسب كنند و این فعالیت‌ها را در طول زندگی ادامه دهند. برای سالمندان نیز انجام حركت‌های ورزشی مناسب می‌تواند به حفظ تراكم استخوان و جلوگیری از كاهش توده استخوانی كمك كند.
در كشور ما، شیوع پوكی استخوان در حال افزایش است و با توجه به روند رو به رشد جمعیت سالمندان، نیاز به توجه بیشتر به این بیماری احساس می‌شود. متأسفانه، توجه به پوكی استخوان در اولویت‌های بهداشتی كشور قرار ندارد و بیشتر توجه‌ها به بیماری‌های قلبی-عروقی، سرطان‌ها و سوانح جاده‌ای معطوف شده است. این در حالی است كه پوكی استخوان می‌تواند عوارض جدی به‌ویژه برای افراد مسن به همراه داشته باشد و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی را به خانواده‌ها و دولت تحمیل كند.
متخصصان بهداشت و سلامت می‌توانند با افزایش آگاهی عمومی درباره غربالگری پوكی استخوان و آموزش روش‌های پیشگیری مانند تعدیل سبك زندگی، انجام فعالیت‌های منظم ورزشی، قطع مصرف دخانیات و مصرف مكمل‌های كلسیم و ویتامین D، نقش مؤثری در كاهش شیوع این بیماری ایفا كنند.
پوكی استخوان، اگرچه به‌طور خاموش پیشرفت می‌كند، اما با تشخیص زودهنگام و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه مانند ورزش منظم و مصرف كلسیم و ویتامین D می‌توان از بروز شكستگی‌های خطرناك و عوارض آن جلوگیری كرد. با توجه به اهمیت این بیماری و تأثیر آن بر كیفیت زندگی افراد، آگاهی‌رسانی و توجه به پیشگیری از آن باید در اولویت قرار گیرد.
