گردشگری سلامت یا توریسم پزشكی شاخه‌ای از گردشگری است كه فرد با هدف استفاده از امكانات پیشرفته پزشكی و بهبود بیماری به سایر كشورهای دیگر سفر می‌كند. این پدیده زمانی به وجود آمد و مورد توجه قرار گرفت كه خیلی از بیماران در كشور خود امكان استفاده از تجهیزات درمانی و پزشكی را نداشتند یا افراد با هدف كم‌تر شدن هزینه‌های درمانی به كشورهای دیگر سفر كردند.

جالب است بدانید صنعت گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت مهم دنیا به حساب می‌آید. صنعت گردشگری اهمیت بسزایی در افزایش درآمد و گردش مالی كشور دارد؛ به طوری كه با رشد چشم‌گیر این صنعت، پیش‌بینی شده در آینده‌ای نزدیك ممكن است به صنعت اول جهان تبدیل شود.

توریسم درمانی طیف وسیعی از خدمات درمانی و سلامت را شامل می‌شود. از رایج‌ترین و محبوب‌ترین خدمات در این حوزه، می‌توان به مواردی همچون

جراحی‌های زیبایی،جراحی چشم و قلب،بیماری‌های مرتبط با سرطان،دندان‌پزشكی،درمان ناباروری، پیوند عضو و آب درمانی اشاره كرد.

فعالیت 247 مركز درمانی مجوز گردشگری سلامت در ایران

سعید كریمی،معاون درمان وزیر بهداشت با اشاره به اینكه در حال حاضر 247 مركز درمانی مجوز گردشگری سلامت دارند، افزود: در رتبه بندی جهانی كه توسط یك مؤسسه آمریكایی در خصوص گردشگری درمانی صورت گرفته، ایران به عنوان رتبه چهل و ششم در بین كشورهای جهان معرفی شده است.

وی بیشترین گردشگر سلامت مراجعه كننده به ایران را مربوط به ده كشور همسایه شرقی و غربی و حاشیه خلیج فارس دانست و گفت: در بین این كشورها عراق و افغانستان در رتبه بالاتر و پاكستان، عمان، بحرین ارمنستان و تاجیكستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند و كشورهای مذكور مجموعاً مبدأ بیش از 90 درصد گردشگران سلامت ایران بوده‌اند.

از 164 ملیت گوناگون گردشگر سلامت داشته‌ایم

معاون درمان وزیر بهداشت با بیان اینكه ایران در سال 1401 از 164 ملیت گوناگون و بنابراین از پنج قاره جهان گردشگر سلامت داشته است، یاد آور شد: البته تعداد گردشگران سلامت از برخی ملیت‌ها چند صد هزار نفر و شمار گردشگران سلامت برخی كشورها نیز به ویژه از قاره‌ها و مناطق دوردست محدود بوده است.

سالانه حدود یك میلیارد دلار به واسطه خدمات گردشگری سلامت وارد كشور می‌شود

وی با بیان اینكه گردشگری سلامت صنعتی ارز آور است، اظهار داشت: سالانه حدود یك میلیارد دلار به واسطه خدمات گردشگری سلامت وارد كشور می‌شود كه این مبلغ علاوه بر مراكز درمانی و بیمارستانی به زنجیره هتل‌ها، رستوران‌ها، صنعت حمل و نقل و دیگر نهادهای خدماتی نیز تعلق می‌گیرد.

كریمی ادامه داد: از این 247 مركز درمانی آماده پذیرش بیماران خارجی، 226 مركز بیمارستان بوده و 18 مركز به صورت (Day care) یا بستری كوتاه مدت و 3 مركز نیز خدمات دندانپزشكی ارائه می‌دهند. 37 دانشگاه و دانشكده علوم پزشكی در 28 استان كشور، امكان پذیرش و ارائه خدمات درمانی به بیماران خارجی را دارند.

معاون درمان وزارت بهداشت از پذیرش بیش از یك میلیون بیمار غیر ایرانی در سال گذشته خبر داد و گفت: بیشترین مراجعه كنندگان از كشورهای افغانستان و عراق بوده و در رتبه‌های بعدی به ترتیب، كشورهای پاكستان، آذربایجان، عمان، ارمنستان، تاجیكستان، تركمنستان، تركیه و بحرین قرار دارند.

وی تصریح كرد: بیمارانی كه از كشورهای دیگر به ایران سفر می‌كنند، به ترتیب در زمینه‌های درمان ناباروری و خدمات مربوط به بیماری‌های زنان و زایمان، چشم پزشكی، ارتوپدی، جراحی‌های پلاستیك، عروق و اورولوژی خدمت دریافت كرده‌اند.

گردشگری سلامت در دنیا جایگاه ویژه ای دارد كه در ادامه به معرفی تاریخچه و چگونگی شكل گیری گردشگری سلامت در كشورهای مختلف پرداخته‌ایم:

1- حدود 4000 سال پیش از میلاد، سومریان نخستین مجتمع سلامت را در اطراف چشمه‌های آب گرم ساختند و به خدمات درمانی مبادرت ورزیدند.

2- علم پزشكی یونانی‌ها نسبت به دیگر كشورها جایگاه قابل‌توجهی داشت و مردم آن دوران بر این باور بودند كه این منطقه پناهگاه خداوند شفا، آسكلوپویس است كه بیماری آنها را درمان می‌كند.

3- رم نیز در بین دیگر كشورها علاوه بر آموزش طب، مراكز درمانی ویژه‌ای را برای ثروتمندان دیگر كشورها تاسیس كردند و به آنها خدمات می‌دادند.

4- در جهان اسلام نیز بیمارستان منصوری در قاهره با پذیرش 8000 نفر بیمار و ارائه خدمات درمانی پا به این عرصه رقابت گذاشت.

5- همزمان در كشورهای فرانسه، انگلستان و كل اروپا نیز مراكزی جهت مراجعه بیماران خارجی و ارائه خدمات درمانی تاسیس شد.

6- در كشور ایران نیز ابوعلی سینا خدمات سلامت را به 3 دسته آسایشگاه معنوی، چشمه های درمانی و آب‌های گرم تقسیم بندی كرد.

سالانه بیش از یك میلیون توریست از خدمات درمانی داخل كشور استفاده می‌كنند

محمدحسین نیكنام، مدیركل همكاری‌های بین‌الملل وزارت بهداشت با بیان اینكه در حال حاضر سالانه بیش از یك میلیون توریست از خدمات درمانی داخل كشور استفاده می‌كنند، افزود: در حال مذاكره برای تدوین پروتكل‌های گردشگری سلامت با دیگر كشورها هستیم تا بتوانیم از امكانات موجود بهره برداری حداكثری كنیم.

برنامه‌ریزی ایران برای جذب 6 میلیون «گردشگر سلامت» در سال

مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز از برنامه ریزی برای جذب 6 میلیون گردشگر سلامت در سال خبر داد و افزود: این اقدام مهم به همراهی و هماهنگی تمامی سازمان‌ها و نهادهای مسؤول و مجری در این حوزه نیاز دارد و وزارت امور خارجه با تمام توان در خدمت توسعه گردشگری در ابعاد مختلف آن است.

سطح خدمات درمانی و هزینه‌های درمان در ایران در سطح خیلی خوبی قرار دارد

مجید زنگویی، دبیركل مركز گردشگری سلامت كشور های اسلامی اظهار داشت: سطح خدمات پزشكی و قیمت هزینه‌های درمانی در ایران در سطح خیلی خوبی در جهان قرار دارد و برای همه این سئوال مطرح است كه چرا در این خصوص ایران در سطح بین‌المللی ظهور پیدا نمی‌كند.


دبیركل مركز گردشگری سلامت كشورهای اسلامی با اشاره به نقش دولت و بخش خصوصی در توسعه گردشگری سلامت گفت:متاسفانه حركت مراكز درمانی و بیمارستانی ما در این حوزه نظامند و مستمر نبوده است.

زنگویی متذكر شد:باید در حوزه گردشگری سلامت به تمام دنیا فكر كنیم و انتظار ما از وزارت گردشگری و بهداشت مشاركت جدی تر است.

محمد علی محسنی بندپی،دبیر كمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی گفت:مجلس مصمم است نگاه دولت را به گردشگری سلامت جذب كند.

دبیر كمیسیون بهداشت و درمان مجلس افزود:امسال یك فصل خاصی در بودجه به میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اختصاص پیدا كرده است.در قانون برنامه هفتم باید سالی یك میلیارد یورو برای صادرات دارو اختصاص دهیم.

باید طی برنامه هفتم توسعه سالی 6 میلیارد یورو از گردشگری سلامت كسب در آمد كنیم

وی اضافه كرد:باید طی برنامه هفتم توسعه سالی 6 میلیارد یورو از گردشگری سلامت كسب در آمد كنیم؛ضمن اینكه 700 میلیون یورو از طریق جذب دانشجویان خارجی كسب در آمد داشته باشیم.

نایب رئیس فراكسیون گردشگری مجلس متذكر شد:باید تا پایان برنامه هفتم توسعه 15 میلیون گردشگر جذب كنیم.


مهدی كریمی، رئیس شورای سیاستگذاری مركز گردشگری سلامت كشورهای اسلامی اظهار داشت:گردشگری سلامت در ایران امری مغفول در دولتها بوده است.

هر گردشگر سلامت كه وارد ایران می‌شود برای 15 تا 25 نفر شغل ایجاد می‌كند

رئیس شورای سیاستگذاری مركز گردشگری سلامت كشورهای اسلامی ابراز كرد:هر گردشگر سلامت كه وارد ایران می‌شود برای 15 تا 25 نفر شغل ایجاد می‌كند.

وی با انتقاد از عدم همكاری مناسب برخی دستگاهها در معرفی پزشكان ایرانی و مراكز درمانی و بیمارستانی به كشورهای دیگر، افزود:فدراسیون بین المللی بیمارستانها وجود دارد اما متاسفانه ایران عضو این تشكل بین‌المللی نیست.نیازمند هستیم از كلونی بیمارستانی به مگا بیمارستانها تبدیل شویم و حداقل به 14 كشور همسایه خدمات سلامت ارائه كنیم.



اكنون كه با اقبال خوب بیماران خارجی برای درمان در كشورمان روبرو هستیم و توان علمی لازم و با كیفیت را در دو بخش داشتن پزشكان متخصص و امكانات و تجهیزات پزشكی و مراكز درمان را داریم، توجه و دقت بیشتر دولتمردان و وزارتخانه‌های مرتبط با گردشگری سلامت؛ همچون وزارت بهداشت، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و و زارت خارجه را می‌طلبد تا با هم افزایی و همكاری لازم، شاهد رونق بیش از پیش گردشگری سلامت و حضور بیماران خارجی برای درمان در كشورمان باشیم.