زمانی می گوییم كه كسی مبتلا به اختلال وسواس فكری- عملی است كه یا افكار وسواسی (عقاید، تصورات یا تكانه های ناخوشایند و پریشان كننده ای هستند كه بطور مكرر برخلاف میل شما وارد ذهنتان می شوند.
دكتر فرشاد شیبانی ـ روان شناس بالینی در گفتگو با رادیو سلامت با بیان اینكه ممكن است در نظرتان نفرت انگیز باشند؛ اما بدانید بی معنا هستند و ممكن است با احساس و شخصیت شما تناسبی نداشته باشند، گفت: مثلا فردی این فكر كه قالی هنوز هم پس از شستن نجس یا آلوده است)؛ و یا اعمال وسواسی(رفتارها یا اعمالی هستند كه گرچه ممكن است آنها را بی معنا یا افراطی بخوانید؛ ولی احساس می كنید ناچارید آنها را انجام دهید.
وی ادامه داد: گاهی اوقات ممكن است به هر زحمتی در برابر انجام آنها مقاوت كنید یا آنكه ممكن است تا زمانی كه یك رفتار را به طور كامل انجام نداده اید، اضطرابتان كمتر نشود مثلا چندیدن بار شستن قالی یا قرینه كردن تمام لوازم منزل یا میزكار) و یا هر دو را داشته باشد.
شیبانی با بیان اینكه وسواس جنبه ارثی دارد؛ اما به این معنا نیست كه هر والدی كه این اختلال را داشت حتما فرزندانش نیز مبتلا می شوند، ادامه داد: برای ظهور وسواس علاوه بر استعداد ژنتیكی، استرس های مختلف مثل فوت یكی از عزیزان، دوران بلوغ و ... باید وجود داشته باشد تا اختلال وسواس آشكار شود.
وی افزود: در صورتی كه انجام دادن این رفتارها و اعمال بیشتر از یك ساعت از زمان شما را می گیرد و باعث مختل شدن روند زندگی شما می شود دچار اختلال وسواس فكری و عملی هستید.
این روان شناس در ادامه بیان كرد: این رفتارها موجب می شود تا فرد زمان زیادی را صرف این رفتارها كند. از طرفی این افكار و تكانه ها اجازه نمی دهد تا فرد روی كارش تمركز داشته باشد و در انجام كار اصلی دچار مشكل می شود مثلا فرد هنگام خواندن نماز دائما ذهنش درگیر این موضوع است كه آیا درست وضو گرفته، ركعت چندم است، آیا واژه ها را درست تلفظ كرده یا نه و به این شكل از اصل نماز دور می شود.
وی در پاسخ به این پرسش كه اما راه های درمان این اختلال چیست؟، گفت: افراد نمی توانند خودشان به تنهایی به این اختلال غلبه كنند و باید از متخصص روانشناسی بالینی یا روانپزشك كمك بگیرند. درمان های موثری برای این اختلال وجود دارد.
شیبانی یادآور شد: درمان شناختی- رفتاری و درمان دارویی از اصلی ترین درمان های این اختلال هستند. تلاش افراد برای دور كردن افكار وسواسی از ذهنشان سبب هجوم بیشتر این افكار می شوند، به همین دلیل افراد باید اجازه دهند تا این افكار در ذهنشان وجود داشته باشند و این افكار را همانند ابرهای آسمان درنظر بگیرند یعنی فقط شاهد و ناظر عبور این افكار از آسمان ذهنمان باشیم و هیچ تلاشی برای دور كردن این افكار یا پرت كردن حواسشان به خرج ندهند.
این روان شناس در پایان اظهارداشت: همچنین مواجه شدن با عامل وسواس (مثلا این فكر وسواسی كه در را قفل نكرده ام) و جلوگیری از پاسخ (مثلا بازبینی نكردن قفل) منجر به خوگیری می‌شود و كم كم این وسواس شدتش كم خواهد شد؛ اما معمولا افراد مبتلا نمی توانند به تنهایی از پس وسواس بربیایند و نیاز به كمك یك متخصص دارند.
