سردرد می‌تواند ناراحت‌كننده و دردناك باشد، به‌ویژه زمانی كه با علائم دیگر همراه است. اگر فكر می‌كنید فشار خون پایین باعث سردرد شما می‌شود، مشاوره با پزشك می‌تواند به شما در تعیین علت و یافتن گزینه‌های درمانی كمك كند.
فشار خون، فشاری است كه جریان خون در طول چرخه ضربان قلب بر دیواره رگ‌ها وارد می‌كند. فشار خون بالا یا پایین می‌تواند علائمی همچون سردرد ایجاد كند. فشار خون بالا بسیار شایع است و تقریباً نیمی از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین تأكید زیادی بر پیشگیری و درمان آن می‌شود. اما فشار خون پایین (افت فشار خون) نیز می‌تواند علائمی ایجاد كند و حتی ممكن است یكی از عوارض جانبی درمان فشار خون بالا باشد.
ارتباط فشار خون پایین و سردرد
فشار خون طبیعی كمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه (mmHg) در نظر گرفته می‌شود. عدد بالایی، سیستولیك نامیده می‌شود و عدد پایین، دیاستولیك. این اعداد به بخش‌های مختلف چرخه ضربان قلب مربوط می‌شوند.
افت فشار خون زمانی اتفاق می‌افتد كه فشار خون پایین باشد و علائمی ایجاد كند. این علائم در افراد مختلف متفاوت است. برای مثال، فردی كه معمولاً فشار خون او در حالت استراحت بالا است، ممكن است علائم فشار خون پایین را در سطح بالاتری نسبت به فرد دیگری تجربه كند.
در حالی كه هیچ محدودیت خاصی برای فشار خون وجود ندارد، فشار خون زیر 90/60 میلی‌متر جیوه در یك فرد سالم ممكن است پایین در نظر گرفته شود.
سردرد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و فشار خون پایین تنها یكی از این دلایل است.
علائم و نشانه‌های فشار خون پایین
فشار خون پایین می‌تواند علائم زیر را ایجاد كند:
سبكی سر یا سرگیجه
خستگی یا ضعف
سردرد
گیجی
حالت تهوع
تغییرات بصری
غش كردن
پوست رنگ پریده
چه زمانی فشار خون پایین خطرناك است؟
افت ناگهانی فشار خون می‌تواند باعث علائمی مانند سردرد، خستگی و سرگیجه شود. این افت ناگهانی فشار خون، بسته به علت، ممكن است تهدیدكننده زندگی باشد.
علل افت ناگهانی فشار خون
افت فشار خون ارتواستاتیك یكی از علل شایع افت ناگهانی فشار خون است كه با ایستادن رخ می‌دهد. این حالت می‌تواند ناشی از كم‌آبی بدن، برخی داروها (خصوصاً داروهایی كه برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند)، مشكلات سیستم عصبی (دیستونومیا) یا بیماری پاركینسون باشد.
هیپوتانسیون ارتواستاتیك
افت فشار خون ارتواستاتیك كه به آن افت فشار خون وضعیتی نیز گفته می‌شود، یك وضعیت فشار خون پایین است كه به‌ویژه در افراد مسنی كه داروهای فشار خون مصرف می‌كنند، شایع است. در هیپوتانسیون ارتواستاتیك، فشار خون با تغییر وضعیت بدن، مانند ایستادن یا نشستن از حالت خوابیده، كاهش می‌یابد.
این افت فشار خون با یكی از شرایط زیر تعریف می‌شود:
افت فشار خون سیستولیك به اندازه 20 میلی‌متر جیوه
افت فشار خون دیاستولیك به اندازه 10 میلی‌متر جیوه
سایر علل جدی‌تر افت ناگهانی فشار خون شامل موارد زیر است:
خونریزی شدید (مثلاً خونریزی گوارشی یا از یك زخم تروماتیك)
كم‌آبی شدید (مانند بیماری‌های استفراغی یا اسهالی)
مصرف بیش از حد داروهای خاص
واكنش آنافیلاكتیك (واكنش آلرژیك تهدیدكننده زندگی)
سپسیس (واكنش به عفونت)
آریتمی (مشكلات ضربان قلب) مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا تاكی‌كاردی بطنی
حمله قلبی
تامپوناد پریكارد (مقدار اضافی مایع در اطراف قلب)
آمبولی ریه (لخته خون در رگ‌های ریه)
جابجایی مایعات در همودیالیز
علل فشار خون مزمن پایین
در حالی كه فشار خون بالا بسیار شایع‌تر از فشار خون پایین است، فشار خون پایین مزمن نیز می‌تواند باعث سردرد و علائم دیگر شود.
علل فشار خون پایین و مزمن عبارتند از:
كم‌آبی بدن
استفاده از داروهایی كه فشار خون بالا، نارسایی قلبی، بزرگی پروستات یا اختلال نعوظ را درمان می‌كنند
بیماری پاركینسون
بارداری
كم‌كاری تیروئید
نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون)
بیماری كبد
بی‌اشتهایی عصبی (كاهش شدید وزن بدن)
كمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی، از جمله B12، فولات و آهن
COVID-19 طولانی (زمانی كه علائم COVID-19 برای مدت طولانی پس از بهبودی باقی بماند)
سندرم تاكی‌كاردی ارتواستاتیك وضعیتی (POTS)
پیشگیری از سردرد ناشی از فشار خون پایین
اگر فشار خون پایین دلیل سردرد شما باشد، اقداماتی وجود دارد كه می‌توانید برای حفظ فشار خون خود انجام دهید:
هیدراتاسیون: اطمینان از اینكه به خوبی هیدراته شده‌اید یكی از مهم‌ترین كارهایی است كه می‌توانید برای مقابله با افت فشار خون انجام دهید.
تغذیه: خوردن نمك بیشتر می‌تواند به افرادی كه فشار خون پایین دارند كمك كند، زیرا بدن برای حفظ آب به نمك نیاز دارد. همچنین، كمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند B12، اسید فولیك و آهن می‌تواند به كاهش فشار خون كمك كند.
سبك زندگی: علاوه بر هیدراتاسیون و تغذیه، برخی ملاحظات سبك زندگی دیگر می‌تواند به جلوگیری از افت فشار خون كمك كند، به ویژه برای كسانی كه فشار خون پایین وضعیتی دارند:
ورزش منظم یا فیزیوتراپی را در نظر داشته باشید
به آرامی از حالت دراز كشیده یا نشسته بلند شوید
از وعده‌های غذایی بزرگ (وعده‌های غذایی كوچكتر در طول روز مصرف كنید) پرهیز كنید
استفاده از جوراب‌های فشاری را در الویت قرار دهید.
مانورهایی مانند كشش عضلات پا هنگام ایستادن را انجام دهید
داروها: با پزشك خود مشورت كنید تا اطمینان حاصل كنید كه هیچ یك از داروهای فعلی شما فشار خون پایین را تشدید نمی‌كند. در بعضی موارد، داروهایی مانند میدودرینو یا فلودروكورتیزون می‌توانند برای كمك به افزایش فشار خون تجویز شوند.
چه زمانی باید به پزشك مراجعه كرد؟
افت ناگهانی فشار خون كه با علائم دیگری همراه است باید شما را وادار كند كه به دنبال مراقبت‌های پزشكی باشید. علائم نگران‌كننده شامل غش، ضربان قلب سریع، خونریزی، درد قفسه سینه، تنگی نفس و علائم كم‌آبی بدن مانند كاهش ادرار است.
سوالات متداول
چه میزان فشار خون به طور غیر طبیعی پایین در نظر گرفته می‌شود؟ فشار خون زیر 90/60 میلی‌متر جیوه در یك فرد سالم ممكن است پایین در نظر گرفته شود. با این حال، در افرادی كه بیماری‌های مزمن دارند، ممكن است این مقدار طبیعی باشد.
آیا كم‌آبی می‌تواند منجر به كاهش فشار خون شود؟ بله، كم‌آبی شدید می‌تواند منجر به افت فشار خون شود. این اتفاق معمولاً به دلیل از دست دادن مایعات زیاد در بیماری‌هایی كه باعث استفراغ یا اسهال می‌شوند، رخ می‌دهد.
آیا كمبود مواد مغذی با فشار خون پایین مرتبط است؟ بله، كمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی مانند B12، اسید فولیك و آهن می‌تواند باعث كاهش فشار خون شود.
چگونه می‌توان فشار خون پایین را از خانه بالا برد؟ هیدراته ماندن، تغذیه مناسب و افزایش مصرف نمك می‌تواند به افزایش فشار خون كمك كند. افراد مبتلا به فشار خون پایین وضعیتی می‌توانند از جوراب‌های فشاری و ورزش‌های پا بهره‌مند شوند.
