مسولیت‌پذیری بچه‌ها كمتر شده یا والدین آموزشی در این زمینه نمی‌دهند؟
عاصفه اله‌وردی - روان درمانگر كودك، نوجوان و خانواده نوشت: مسئولیت‌پذیری یك خیابان دو طرفه بین والدین و كودك است. والدین مسولیت‌پذیر، فرزندان مسئولیت ‌پذیر بار می‌آورند. در ارتباط با مسئولیت‌پذیری، اول یك نیم نگاهی به خودمان بیندازیم و سپس به فرزندانمان دقت كنیم، آنها معمولاً این پیام را به ما می‌دهند: «وقتی شما خودتان هستید، من دوستتان دارم.» مهارت‌های زندگی را در هر سنی می‌توان آموخت، پس دست بكار شوید. ‏

نحوه بیان ‏

فرض كنید این سؤال‌ها را از فرزندتان بپرسید: «چرا همیشه دیر می‌كنی؟ كجا بودی؟ چرا مثل بچه‌ها رفتار می‌كنی؟» افكار خود را در مورد این سؤال‌ها بررسی كنید وقتی این سؤال‌ها را می‌پرسید در درون شما چه می‌گذرد؟
حالا به این سؤال‌ها فكر كنید: «می‌توانم روی تو حساب كنم. قابل اتكا و قابل اعتماد هستی. وقتی چیزی به من می‌گویی، می‌توانم حرفت را باور كنم» با این جمله‌ها شما فرزند خود را با پیامد مسئولیت پذیری، آشنا می‌كنید. در تفاوت بین این دو نوع نگرش دقت كنید. ‏

یك پیشنهاد ‏

برای تمرین مسئولیت پذیری می‌توانیم از یك حیوان خانگی كمك بگیریم. ممكن است فرزندمان با وجود اینكه می‌داند باید به حیوان رسیدگی كند، بعضی مواقع فراموش كند. در چنین لحظاتی متوجه خواهد شد عدم مسئولیت پذیری چه عواقبی را به دنبال خواهد داشت. می‌توانید امیدوار باشید كه از این اتفاقات درس بگیرد و با پرورش حیوان خانگی‌اش به جای وقت گذراندن در فضای مجازی اوقاتی را با مسئولیت‌پذیری بالا بگذراند. ‏

دوختن دكمه

مسئولیت پذیری و قابل اتكا و اعتماد بودن، می‌تواند بدون كلام در خانه آموزش داده شود. چیزهایی مثل دوختن یك دكمه یا بیدار شدن سر وقت كه بسیار ساده هستند. اما قطعا كارهایی مثل تقلب نكردن در امتحان یا دروغ نگفتن به یك دوست، بسیار پیچیده هستند. ‏

لیاقت و شایستگی

احتمالاً فرزندانمان دوختن یك دكمه را سریعتر یاد می‌گیرند تا امور انتزاعی درباره حقیقت را. برای مسئولیت‌پذیر شدن بچه‌ها باید راه‌هایی را برای ایجاد احساس لیاقت و شایستگی در آنها پیدا كنیم. آنها می‌توانند به كمك آن راه‌ها بدانند چه چیزی درست است. و به آنچه درست است، عمل كنند. اگر قرار است سر موقع از خواب بیدار شود، بر عهده خودش بگذاریم كه با چه روشی این موضوع را عملی كند. با او صحبت كنید كه بفهمد دروغ گفتن كار نادرستی است و باعث از بین رفتن اعتماد با ارزش بین شما می‌شود.‏

اتكا به خود ‏

چه خوب است كه بچه‌ها را آماده كنیم تا برای خودشان و برای خانواده كاری انجام دهند. فرزندان ما می‌توانند یاد بگیرند كه مراقب خودشان باشند. پهن كردن لباس‌های شسته شده و شستن پاها، به نظر شبیه كارهای مدرسه نیست. اما این تمرین اتكای به خود در كلاس هم اثر خود را نشان می‌دهد. ‏

جدول خود مراقبتی ‏

می توانید برای آنها جدولی را طراحی كنید و مهارت‌هایی را در آن بنویسید. دندان‌هایم را مسواك زدم. صورتم را شستم. دستهایم را شستم. موهایم را شانه زدم. با فرزندتان درباره نظافت شخصی و اهمیت آن صحبت كنید. همراه با بچه‌ها از كارهایی كه قبل از رفتن به مدرسه برای تمیز بودن باید انجام شود، لیستی تهیه كنید و لیست را در دستشویی بچسبانید. می‌توانیم از او بخواهیم مانند خلبانی كه قبل از پرواز جدول پرواز را چك می‌كند، لیست مخصوص به خود را هر روز پر كند. ‏

اهمیت درونی ‏

مراقبت از لباس‌و ظاهر، اهمیت درونی را به فرزندمان یادآوری می‌كند. وقتی بچه‌ها كوچك هستند مراقبت از لباس‌ها را با آنها تمرین كنید. در مورد لباس‌های مناسب فصل‌های مختلف صحبت كنید. می‌توانید از آنها بپرسید ژاكت پشمی را در چه روزهایی می‌پوشیم و روزهای سرد چه لباس‌هایی تن می‌كنیم؟ قبل از اینكه بچه‌ها به رختخواب بروند از آنها بخواهید درباره لباس‌هایی كه روز بعد می‌خواهند بپوشند، فكر كنند و آنها را آماده كنند. ‏

راهكارهای عملی

مراحل مختلف شستشوی لباس‌ها را با فرزندتان چك كنید. می‌توانید برایش توضیح دهید كه ابتدا لكه‌ها را پاك می‌كنیم. در مورد جدا كردن لباس‌های رنگی و سیاه و سفید یا درباره دمای آب، نوع پودر لباسشویی و همین‌طور نحوه استفاده از ماشین لباسشویی و در آخر درباره آویختن لباس‌ها صحبت كنید. حالا می‌توانید در كنار او باشید و بگذارید تا خودش مراحل مختلف را انجام دهد. ‏

تعمیر و بازیابی

شاید به نظر نیاید اما، تعمیر لباس‌ها مسئولیت‌پذیری را به كودكان آموزش می‌دهد. آنها را متوجه این موضوع می‌كند كه حتی در ارتباط با افراد مهم زندگی، اهمیت دادن و توجه، بسیار مهم است. این كار هماهنگی بین دست و چشم را هم در آنها ایجاد می‌كند. كه برای یادگیری خواندن و نوشتن ضروری است. توقع نداشته باشید سریع یاد بگیرد. بچه‌ها بعد از مدتی در این كار مهارت پیدا می‌كنند. ‏

جعبه خانه و مدرسه ‏

یك روش خوب برای آموزش نظم به بچه‌های مدرسه‌ای، جعبه مخصوص خانه و مدرسه است. بچه‌ها معمولا وقتی به خانه می‌آیند، هركدام از وسایل‌شان را گوشه‌ای می‌اندازند. صبح كه همه عجله دارند زودتر به محل كار یا مدرسه بروند، پیدا كردن آنها مشكل ساز می‌شود.‏ یك جعبه مقوایی بزرگ را با استفاده از عكس‌های مجلات، ماژیك چسب و قیچی‌جعبه را به دلخواه فرزندتان تزیین كنید. آنرا كنار در ورودی اتاق فرزندتان قرار دهید تا شبها وسایل مدرسه را در آن بگذارد و وقتی از مدرسه می‌آید، برای گذاشتن وسایل مدرسه و برداشتن اسباب بازی بلافاصله سراغ این جعبه برود. به این شكل، همه چیز برای روز بعد آماده است برای تشویق او می‌توانید هرچند روز یكبار یادداشتی در آن بگذارید و احساس مسئولیت او را تحسین كنید.‏