بنابراین صمیمت بین والدین و نوجوان كاهش پیدا كرده و فرزندان گرایش به بیرون از منزل پیدا می‌كنند. نوجوان در این سن پنهان كارتر می‌شود اما چرا؟ با هم علل این پنهان كاری را بررسی می‌كنیم.خوب یادم است اوایل نوجوانی ام دوست داشتم در دفتر خاطرات شخصی‌ام چیزهایی یادداشت كنم كه هیچ كس از آنها خبر نداشته باشد! فقط برای خودم باشد. دوست داشتم نظرات دوستانم راجع به مسائل مختلف دنیا را در دفتر عقایدم بنویسم، حتی گاهی دوست داشتم تنها باشم اما هیچ وقت خانواده اجازه نمی‌داد. دائما وسایلم را تجسس می‌كردند، دفتر خاطراتم را می‌خواندند و این باعث عصبانیتم می‌شد.

برادری دارم كه او هم دوست داشت گاهی با رفقایش بیرون برود ، اما پدر و مادرم به او اجازه نمی‌دادند. او هم مجبور به اطاعت می‌شد، اما همین كه سنش بالاتر رفت، گستاخی می‌كرد و دیگر به حرف كسی گوش نمی‌داد اما من چون دختر بودم، هیچوقت صدایم در نمی‌آمد و هنوز هم خیلی چیزها در دلم مانده كه چرا پدر و مادرم دوران نوجوانی و بلوغ ما را درك نمی‌كردند. نوجوان‌ها دوست ندارند پنهان كاری كنند اما وقتی پدر و مادر به آنها فشار می آورند، آنها هم پنهان كار می‌شوند.

اینها صحبت‌های یك دختر خانمی است كه الان سی و اندی سالش شده، ازدواج كرده و فرزند دارد اما هنوز وقتی به دوران نوجوانی اش فكر می‌كند، دلش آشوب می‌شود. طبق تحقیقات روانشناسان، عمده پدر و مادرها در زمانی كه سنشان بالا می‌رود و بچه‌هایشان بزرگ می شود، دیگر دركی از دوره نوجوانی و سنین مختلف فرزندانشان به خاطر تفاوت نسلی ندارند. بنابراین وقتی نتوانند بچه ها را درك كنند، روابط صمیمی آنها كم شده و تعاملشان دچار تنش می شود.

همه پدر و مادرها باید بدانند كه نوجوانی دوره‌ای است كه در حدفاصل بین كودكی و جوانی قرار دارد، نوجوان در این سنین به لحاظ تغییرات فیزیولوژیك و روانی رفتارش تغییرات زیادی می‌كند، علایق و خواسته هایش نیز متفاوت می‌شود. بنابراین پدر و مادری كه ویژگی های دوران نوجوانی را نشناسند، بچه هایشان به پنهان كاری، مخفی كاری، پرخاش و روابط مخفیانه با دوستانی ناباب می افتد. والدینی كه بتوانند روابط صمیمی با بچه هایشان برقرار كنند، فرزندانشان نیز علایق، استعدادها و فرصت های مختلف زندگی شان را كشف كرده و راه صحیح را انتخاب می كنند.

از جمله مهمترین علل پنهان كاری نوجوانان، ارتباط صمیمی آنها با دوستانشان، عدم درك رفتارهایشان در خانه، نظارت مستقیم و تحت نظر قرار دادن آنها، عدم هماهنگی رفتار پدر و مادر با هم در ارتباط با نوجوان و ترس از تنبیه شدن است.
*با پنهان كاری و مخفی كاری نوجوانان چطور برخورد كنیم؟

«سحر احمدی»، روان شناس كودك و نوجوان درباره پنهان كاری و مخفی كاری نوجوانان می گوید: «نخستین واكنشی كه پدر و مادر در صورت مشاهده كردن پنهان كاری بچه ها باید داشته باشند، به جای جنگ و دعوا و درگیری، حمایت از بچه‌ها است چرا كه نوجوان باید حس كند، خانواده كنار و همراه اوست نه در مقابلش».

او به نكته دیگری اشاره می كند و می گوید:« اینكه والدین باید دست از تجسس با دلیل یا بی دلیل در اتاق و وسائل نوجوان بردارند چرا كه بچه ها در این سن بسیار حساس و استقلال طلب هستند و با چنین كارهایی احساس ناامنی می كنند، حتی اگر حس كردید، بچه ها چیزهایی را به شما نمی گویند یا درباره دوستانشان با شما صحبت نمی‌كنند، دلیل بر این نمی‌شود كه بخواهید سر از كارشان به طور محسوس در بیاورید، در درجه اول شما باید به عنوان پدر و مادر به بچه ها اعتماد داشته باشید و حس های دیگر را نباید به آنها القا كنید و در درجه بعدی اگر نیاز بود به طور نامحسوس آنها را زیرنظر داشته باشید طوری كه خودشان متوجه نشوند.همچنین اگر حس كردید بچه ها از شما فاصله گرفته اند، براساس ویژگی های دوران نوجوانی كه بچه ها بیشتر تمایل دارند با دوستانشان در ارتباط و صمیمی باشند، بهتر است روابطتتان را در حالت عادی نگه دارید و در صورت لزوم با بچه ها صحبت صمیمانه داشته باشید ، نه اینكه حس گناه به آنها بدهید و شك و تردید به آنها داشته باشید یا اینكه با متلك انداختن و تیكه پراكنی روابطتتان را تیره و تار كنید».
*شنونده خوبی برای نوجوانان باشید

طبق تحقیقات روان شناسی ، نوجوانان براساس ویژگی های سنی شان نیاز به یك هم صحبت و به عبارتی گوش شنوا دارند، اگر در خانواده این گوش را پیدا نكنند، سراغ دیگرانی می روند كه حال مشخص هم نیست مناسبشان باشد یا خیر. والدین باید خیلی مراقب باشند كه این صمیمیت و به عبارتی شنونده بودن برای احساسات و عواطف نوجوانان را از دست ندهند.

اگر نوجوان شما برای گرفتن یك نمره پایین از سوی شما توبیخ شود و مورد بی توجهی قرار بگیرد، تنها صمیمیت بینتان از بین می رود و باعث می شود كه دفعه بعدی نمراتش را پنهان كاری كند . بهتر است صمیمانه با هم صحبت كنید و اگر درس هایش ضعیف هم شده، به جای توبیخ و تنبیه به او كمك كنید تا خودش را به سطح مناسب برساند و شما آن آدم شنونده و مناسب برای درددل هایش باشید.

احمدی در این باره می‌گوید: «گوش دادن به احساسات نوجوانان باعث می شود تا آنها حس كنند، شما همیشه كنارشان هستید، دركشان می كنید و احساساتشان را می فهمید و این فرصتی برای صحبت كردن بین شما ایجاد می‌كند. حتی گاهی هم می توانید پای گریه هایشان هم بنشینید به جای قضاوت و یا سرزنش تنها گوش دهید.»
*از نوجوانتان تعریف و تمجید كنید

به برخی از والدین وقتی می‌گوییم كه از پسر و دختر نوجوانتان تقدیر و تمجید كنید، می‌گویند: «لوس می‌شود» یا اینكه «به اندازه كافی تحویلش می‌گیریم، جنبه اش را ندارد!» اینها عبارت‌های اشتباه و نادرستی است. همه ما نیاز به تحسین و تمجید داریم با توجه به اینكه سنین نوجوانی هم حساس است و بچه‌ها با هر بادی ممكن است تغییر راه و روش بدهند، شما بهتر است بچه‌هایتان را در دست داشته باشید و آنها را برای فعالیت هایشان تأیید كنید ، حتی اگر كار اشتباهی هم كردند، یا نادیده بگیرید یا كمكشان كنید كه آن ضعف را برطرف كنند».

احمدی در این زمینه می‌گوید: «نخستین نكته در زمینه تأیید نوجوان این است كه ابتدا جنبه های مثبت اخلاق و رفتار او را در نظر بگیرید و مطرح كنید سپس كمك كنید تا این جنبه ها را خودش بیشتر ببینند تا افسرده نشود یا دیگران را بی جهت الگوی خود نكند.

خیلی از والدین هستند كه خجالت می‌كشند این دوست داشتنشان را ابراز كنند مثلا پدر خانواده تنها عید به عید بچه ها را می بوسد و در آغوش می گیرد، در حالیكه حتی یك نوجوان هم نیاز به در آغوش كشیده شدن دارد تا شما عشقتان را به او نشان دهید و او پایگاه امن و محبت را در خانه پیدا كند.

گاهی حتی لازم است كه جلوی دوستانشان از آنها تعریف كنید. مثلا بگویید كه «پسرم ماشالا زرنگ است، خانه داری هم بلد است، دست به آچار است یا اینكه دخترم به مادرش خیلی كمك می كند و من خیلی راضی هستم» و از این دست حرف‌ها كه باعث تحسین و خوشحالی بچه ها می شود. حتی گاهی با هم كتاب بخوانید و با صدای بلند در كنار هم آواز خوانی كنید، اینها همه محیط خانواده را عاشقانه و پرمحبت می‌كند. یك اخلاق بدی كه خانواده های ایرانی دارند این است كه به بچه‌ها تا كودك هستند خوب عشق و محبت می ورزند اما همین كه به سن نوجوانی می‌رسند، بچه ها را رها می‌كنند و دیگر از این چیزها خبری نیست!»

برخی پدر و مادرها مدام از بچه ها انتقاد می‌كنند مثلا: «این چه تیپی است زدی، این چه قیافه و شكلی است، چرا نمره هات اینطور شده تو همیشه لنگ می زنی» و هزاران انتقاد دیگر كه نوجوان را از آنها فراری می دهد.

گاهی اگر كدورتی بین شما و فرزند نوجوانتان پیش می آید و نمی توانید مستقیم با او صمیمانه درباره اش صحبت كنید، می توانید برایش نامه بنویسید. خیلی موثر است و قطعا غافلگیرش می كند كه شما چقدر محبت آمیز درباره مسائلتان صحبت می كنید و برای او ارزش قائل هستید.
*كمك كنید بچه ها از بحران های بلوغ به راحتی بگذرند

یكی از مسائل دوران نوجوانی، بلوغ است كه باعث تغییرات هورمونی در دختران و پسران می شود و آنها را دچار مشكلاتی می كند كه هم خودشان را ممكن است آزار بدهد هم خانواده شان را. بهتر است برای گذر سلامت از این دوره، پدر و مادر صمیمیت بیشتری با بچه ها داشته باشند و با آنها زیاد صحبت كنند.

احمدی درباره مسائل دوران بلوغ نیز تأكید می‌كند:« لازم نیست پدر و مادر به طور مستقیم و مدام درباره مسائل جنسی و بلوغ با بچه ها صحبت كنند، حریم بین والدین و بچه ها باید حفظ شود، همین كه پدر و مادر اشاره هایی به مسائل مختلف داشته باشند ، بچه ها خودشان عمق مباحث را درك می كنند.پس از آنكه پدر و مادر به حد نیاز مباحث مربوط به بلوغ و مسائل جنسی را به بچه ها آموزش دادند یا اینكه كتاب در اختیار بچه ها قرار دادند تا مطالعه كنند، پس از آن مدارس و مربیان تربیتی مسائل مختلف را به بچه ها آموزش می دهند».

در نهایت اینكه پدر و مادر تلاش كنند دوره نوجوانی و ویژگی های آن را بشناسند، به دوران نوجوانی خودشان برگردند تا راحت تر بتوانند احساسات بچه ها را درك كنند و نگویند كه دوران نوجوانی آنها متفاوت بوده است، به هرحال مسائل مربوط به احساسات و عواطف و فیزیولوژی نوجوان در هر سنی یكسان است ، بنابراین برای مستحكم كردن روابط بین خود و نوجوانتان بهتر است كه تلاش كنید و او را درك كنید.