خانواده در سراسر دنیا از اهمیت زیادی برخوردار است كه در كشور ما، ایران، به دلالیل فرهنگی و دینی این اهمیت دوچندان می شود.
به گزارش روابط عمومی رادیو سلامت خانم دكتر سمیه شاه مرادی ،دكترای مشاور خانواده و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفتگو با برنامه حریم آرامش در مورد موضوع اهمیت شناخت مهارت های ارتباط عاطفی در زوجین گفت: مشكلات و تعارضهای حل نشده، اغلب باعث تقابل منفی در روابط زناشویی و بروز احساسات و نگرشهای منفی در همسران میشود. بنابراین، یادگیری مهارتهای حل مسأله و حل تعارض، پیامدهای منفی اختلاف سلیقه و اختلاف نظر را كاهش میدهد. لازمهی تبحر همسران در مهارت حل تعارض، كسب مهارتهای شناختی، ارتباطی و رفتاری است. این مهارتها علاوه بر كاهش زمینههای تعارض، به مدیریت و حل تعارض نیز كمك میكنند.
وی در ادامه افزود: مهارتهای رفتاری یعنی انجام رفتارهایی كه موجب ایجاد احساس خوشایند و هیجان مثبت در همسر میشود. این مهارتها، منجر به مبادلهی رفتارهای مثبت و كاهش رفتارهای منفی طرف مقابل میشود. افزایش تبادلات رفتاری مثبت، نیازهای عاطفی- روانی همسران را ارضا میكند و باعث ایجاد احساس مثبت در آنها نسبت به یكدیگر میشود.
درگیر شدن با مشكلات زندگی و نیز كماهمیت پنداشتن لزوم كسب مهارتهای رفتاری، از عواملی است كه به كاهش تقویت كنندههای رفتاری كمك میكنند. از سوی دیگر، بروز تعارضات و حل نكردن آنها، باعث افزایش دلخوری و احساسات منفی و در نتیجه عدم تمایل به انجام رفتارهای خوشایند میشود.
رفتارهای خوشایند طیف گستردهای دارد از قبیل: انجام خدمتی به همسر، دادن هدیه، رفتار یا گفتار مثبت غیرمنتظره و... غیره . تجهیز زوجین به مهارتهای رفتاری در وهلهی اول نیازمند شناخت جنس مخالف و در مرحلهی بعد نیازمند شناخت روحیات و خواستههای همسر است. مهارتهای رفتاری نظیر تهیهی غذای مطبوع برای همسر، هدیه دادن، تقدیم گل، نوشتن پیامهای مثبت و عاشقانه و... غیره شاید در ظاهر امر از امور پیش پا افتاده محسوب شود؛ ولی آثار تربیتی ویژهای دارد. برای مثال در روایات تأثیر هدیه در كینهزدایی مورد توجه قرار گرفته است. هرگاه فردی كینهی همسرش را در دل داشته باشد، امید به سازگاری آنها و ایجاد آرامش در محیط خانواده از بین میرود، چه بسا تقدیم هدیه، آنچنان معجزه كند كه كینهی دیرینه از رابطه رخت بربندد. چنانچه رسول مكرم اسلام میفرماید: «به یكدیگر هدیه دهید تا زمینهساز محبت شما به هم شود. همانا هدیه كینهها را از بین میبرد»
مهارتهای رفتاری به تقویت ارتباط عاطفی همسران میانجامد و سازگاری میان زوجین را افزایش میدهد. عدم آگاهی همسران به مهارتهای رفتاری، به سبك زندگی آنها مربوط است. به نظر میرسد در جامعهی ما، رفتارهای لذتبخش روزانهی همسران نسبت به یكدیگر، جزء عادات تربیتی در رفتار نیست و حتی نگرشها و تعبیرهای منفی (مثل لوسبازی یا بچهبازی) نیز در مورد این رفتارها وجود دارد. در تبیین این موضوع، عدم شناخت دقیق همسران از یكدیگر و تفاوتهای فردی در تقویت و تنبیه را نباید نادیده گرفت. بسیاری از همسران، نسبت به آنچه برای طرف مقابل تقویت یا تنبیه است، آگاهی ندارند. شاید علت این است كه صراحت در بیان خواستهها و انتظارات از همسر، در این فرهنگها پسندیده نیست و زوجین همچنان به توقع ذهنخوانی ادامه میدهند.
تجهیز همسران به مهارتهای ازدواج، با مطالعهی كتب علمی، دینی و روانشناسی تا حدود زیادی ممكن میشود؛ اما از مسئولیت مسئولان و نهادهای فرهنگی در زمینهی آموزش مهارتهای ازدواج به زوجین و بهویژه جوانان در سن ازدواج، نمیكاهد.