ویروس هپاتیت A از طریق دستگاه گوارش و به دنبال خوردن آب یا غذای آلوده به این ویروس یا در اثر تماس مستقیم با فرد مبتلا، منتقل میشود.
تقریبا تمام مبتلایان به هپاتیت A بهبودی یافته و یك بار ابتلا به این بیماری فرد را برای تمام عمر در مقابل آن مصون میكند. ویروس هپاتیت A در مدفوع و خون افراد آلوده به این ویروس وجود دارد. این ویروس عموما از طریق خوراكی و به روشهای مصرف مواد غذایی آلوده، مصرف آب آلوده و انتقال در اثر تماس فرد به فرد صورت میگیرد.
هپاتیت A یك بیماری بسیار مسری است و ممكن است از طریق تماس مستقیم و نزدیك بین افراد به عنوان مثال در زمان مراقبت از فردی كه مبتلا به این بیماری است، منتقل شود. همچنین استفاده مشترك از سرنگ و سوزن در مصرفكنندگان تزریقی مواد مخدر و تماس جنسی به عنوان روشهای توام با خطر انتقال این بیماری ذكر شدهاند.
البته نسبت بسیار كمی از مبتلایان ممكن است در اثر ابتلا به شكل شدید بیماری و هپاتیت برق آسا (نارسایی حاد كبد) فوت كنند. این بیماری در مناطقی از جهان كه وضعیت بهداشتی ضعیفی دارند و آب سالم به اندازه كافی در دسترس نیست، شیوع بیشتری دارد. همهگیریهای ناشی از هپاتیت A ممكن است طولانی شده و منجر به خسارات اقتصادی شود. استفاده از منابع آب سالم، غذای سالم، ارتقاء سطح بهداشت و شستشوی منظم دستها از راههای اصلی پیشگیری از ابتلا به این بیماری هستند.
در سال 1401 در مجموع 1094 مورد ابتلا به هپاتیت A از دانشگاههای علوم پزشكی كشور گزارش شده است كه تفاوت قابل ملاحظهای با تعداد موارد گزارش شده در سال 1400 (675 مورد) داشته است ولی با سالهای 98 و 99 تفاوت معنیداری نداشته است. بر اساس دادههای ثبت شده از سال 1397 تاكنون میانگین تعداد موارد گزارش سالانه حدود 1190 مورد بوده است.
بر اساس تعداد موارد شناسایی و گزارش شده، میزان بروز بیماری در كشور حداقل 12.87 مورد به ازای هر یك میلیون نفر جمعیت بوده است. البته باید احتمال كم گزارش دهی در موارد خفیف و بدون علامت بیماری و یا عدم گزارش دهی توسط بخش خصوصی را مد نظر داشت.
بر اساس آمار بیماران شناسایی شده در سال 1401، بیشترین میزان بروز، مربوط به دانشگاه علوم پزشكی جیرفت بوده است ولی با در نظر گرفتن دادههای مربوط به 3 سال گذشته، دانشگاههای خراسان شمالی (به دلیل طغیان گسترده در سال 1398)، گراش، جیرف و بم دانشگاههایی هستند كه بیشترین بروز بیماری را داشتهاند.
در سال گذشته نیز در ماههای خرداد، تیر و شهریور بیشترین تعداد موارد بیماری گزارش شده است.
بررسی گروه سنی مبتلایان نشان میدهد كه حدود 50 درصد از موارد ابتلا در كودكان با سن كمتر از 10 سال و حدود 31 درصد نیز مربوط به سنین 10 تا 19 سال بوده است. به همین دلیل ارتقاء برنامههای مراقبت و آموزشی راههای انتقال و پیشگیری از هپاتیت A در این سنین از اهمیت بالایی برخوردار است.
ابتلا در بین زنان و مردان تقریبا یكسان بوده ( 52 درصد مرد در مقابل 48درصد زن ) و 93 درصد مبتلایان ملیت ایرانی داشتهاند. مشاغل دانشآموزی و خانهداری بیشترین فراوانی را در بین موارد ثبت شده به خود اختصاص داده است كه این موضوع با توجه به گروه سنی مبتلایان مورد انتظار است.
حدود 59 درصد مبتلایان در مناطق روستایی و 39 درصد در مناطق شهری سكونت داشتهاند و حدود دو درصد موارد مربوط به موارد سیاری و عشایر بوده است. باید در نظر داشت كه بیماری هپاتیت A بیماری است كه ارتباط زیادی با عوامل محیطی و بهداشت محیط دارد و این آمار بالا در مناطق شهری نگران كننده است.
علائم زردی (71درصد)، درد شكم (66 درصد)، تهوع و استفراغ (58 درصد)، تب (43 درصد)، كاهش اشتها (42 درصد)، خستگی (33 درصد)، ادرار پررنگ (36 درصد ) و مدفوع كم رنگ (7 درصد ) به ترتیب بیشترین فراوانی را در مبتلایان داشتهاند.
در بین موارد گزارش شده، 56 درصد بستری و 42 درصد به صورت سرپایی درمان شدهاند. عمده موارد از بیمارستانها گزارش شده است. در 19 مورد (1.7 درصد) هپاتیت فولمینانت گزارش شده و مرگ دو مورد نیز ثبت شده است.
در بررسی فاكتورهای خطر احتمالی در 2 تا 6 هفته قبل از شروع علائم بالینی بیماران، تماس با موارد مظنون یا قطعی بیماری 31 درصد، مصرف آب غیرایمن 28 درصد و تماس با فاضلاب در 12 درصد گزارش شده است.