كشوری كه تا كنون تا همین چند وقت پیش بازار مصرف كشورهای همسایه ازجمله سوریه، لبنان، عراق، افغانستان، عربستان و امارات را هم تامین می‌كرد حالا خودش با توزیع قطره‌چكانی شیر خشك مواجه شده.
سازمان غذا و دارو تصمیم عجیبی گرفته است؛ در شرایطی كه تا پیش‌ازاین ایران رتبه بالایی برای تامین شیرخشك‌های رگولار داشت و نه‌تنها برای كشور، برای كشورهای همسایه هم این شیرخشك را تامین كرد، حالا اما در وضعیتی قرار گرفته كه پس از گذشت 20سال، قرار است 30میلیون قوطی شیرخشك رگولار وارد كشور كند. شیرخشك رگولار، به‌دلیل تركیب مناسب مواد مغذی، مناسب نوزادانی است كه از شیر مادر خود محرومند یا نمی‌توانند شیر مادرشان را مصرف كنند.
تقریباً چندماهی‌است كه عرضه شیرخشك رگولار به‌ویژه برای كودكان بالای یك‌سال با كمبود و مشكلات متعددی مواجه شده است. خانواده‌ها سرگردان تامین محصول مورد نیاز فرزندان‌شان هستند و تقریباً دسترسی به برخی برندها صفر شده است. این درحالی‌است كه ایران با برخورداری از 5تولیدكننده شیرخشك، یكی از كشورهای با ظرفیت تولید در دنیا به‌شمار می‌رود كه تا همین چند وقت پیش بازار مصرف كشورهای همسایه ازجمله سوریه، لبنان، عراق، افغانستان، عربستان و امارات را هم تامین می‌كرد اما حالا نه‌تنها فرصت‌های صادراتی را از دست داده كه در تامین بازار مصرف داخلی مجبور به واردات‌فوریتی هم شده است.
اول شهریورماه امسال سازمان غذا و دارو طی فراخوانی اعلام كرد 30میلیون قوطی انواع شیرخشك رگولار را ازطریق شركت‌های فوریتی دارای مجوز از اداره‌كل دارو و مواد تحت‌كنترل وارد خواهد كرد، این درحالی‌است كه تولیدكنندگان شیرخشك از فراخوان واردات این محصول گلایه دارند، اینكه بعد از نزدیك به دو دهه قرار است محصولی كه با بهترین كیفیت در كشور تولید می‌شود، جای خودش را به محصولات وارداتی بدهد، آن هم درحالی‌كه حمایت‌های لازم برای افزایش تولید را در ماه‌های اخیر دریافت نكرده‌اند.
آنها مدعی‌اند با حجم تولید سالانه 100میلیون قوطی شیرخشك در كشور، این حجم از واردات فقط 30درصد از ظرفیت تولید آنهاست و اگر منابع ارزی به‌موقع در اختیار آنها قرار می‌گرفت، می‌توانستند مانند تمام سال‌های فعالیت‌شان نیاز بازار داخل را تامین كنند. اما از ابتدای امسال تخصیص ارز یا تعلق نگرفته یا به‌صورت قطره‌چكانی بوده است.
اتوبوسی و سفارشی شیرخشك می‌خریم!
بررسی‌ها نشان می‌دهد كه تقریباً بیشتر استان‌ها با كمبود شیرخشك به‌ویژه شیرخشك بالای یك‌سال مواجه شده‌اند و مسئولان از رفع كمبودها احتمالا تا پایان شهریورماه وعده می‌دهند؛ كمبودهایی كه تقریباً از اوایل اردیبهشت‌ماه شدت گرفت و حالا در وضعیت سخت‌تری هم قرار گرفته است. همان زمان هم گزارش هم‌میهن باعنوان «شیرخشك‌ها سوسیس می‌شوند»،
درباره كمبود شیرخشك به‌دلایلی ازجمله نبود قیمت‌گذاری درست، یارانه نامناسب، افزایش هزینه‌ها و به‌صرفه‌نبودن تولید، استهلاك تجهیزات، تورم، قاچاق، مصرف نامناسب و... منتشر شد، اما آن‌زمان این روند كاهش تولید، التهاب فعلی را در بازار مصرف رقم نزده بود و خط‌تولید این محصول نیمه‌جان به كار خود ادامه می‌داد. اما حالا به تایید تولیدكنندگان این محصول، روند كاهشی تولید شدت گرفته و برخی خطوط با كاهش شدید مواجه شده‌اند.
حالا گلایه خانواده‌ها هم از مشكلاتی كه به‌دلیل سرگردانی‌های تمام‌نشدنی در داروخانه‌ها برای خرید غذای ضروری فرزندشان رقم خورده، قوت گرفته؛ از تامین شیرخشك از شهرهای دور و نزدیك تا سفارشی‌شدن خرید از داروخانه‌هایی كه موجودی‌شان را در انبارها دپو كرده‌اند و تنها فروش سفارشی دارند. سایت‌های اینترنتی هم فروش آنلاین را به‌دلیل كسری انبار بسته‌اند. بیشتر برندها، دچار كمبود است، آن هم درحالی‌كه كودكان سازگاری با یك برند شیرخشك دارند و تغییر محصول در آنها به‌راحتی قابل انجام نیست.
«3روز، ده‌ها داروخانه بزرگ تهران را گشتم اما شیرخشك آپتامیل بالای یك‌سال پیدا نكردم... می‌گفتند چند وقتی است توزیع نمی‌شود و باید منتظر بمانیم.» اینها را آقای امینی می‌گوید، مرد جوانی كه به‌گفته خودش برای فرزند 14ماهه‌اش ناچار است تنها از همین برند بخرد اما پیدا نمی‌كند. او ادامه می‌دهد: «من صبر كنم، آیا كودكم هم می‌تواند صبر كند؟
هردفعه همین مشكل تكرار می‌شود. چندماه است كه هربار چند قوطی به هزار بدبختی پیدا می‌كنیم و دوباره كه كمبود می‌شود، سرگردان خیابان‌ها! شاید باورتان نشود كه قرار است دو قوطی آپتامیل از داروخانه‌ای در مشهد برای‌مان ارسال كنند. خواهر همسرم در آنجا دانشجوست و به‌زحمت دو قوطی برای‌مان پیدا كرده، هرچند آپتامیل 80هزار تومانی تقریباً برایم 150هزار تومان آب خورده و این به‌جز هزینه‌ای است كه باید به راننده اتوبوس پرداخت كنم.»
صحبت‌های «فاطمه» هم همین است، زنی حدوداً 40ساله كه فرزند كوچكش را در آغوش دارد. او هم از كمبودهای دائمی و تكراری خسته شده: «داروخانه‌ها شیرخشك هم كه داشته باشند، به مشتری‌های عادی نمی‌دهند. چندروزپیش از یك داروخانه تقاضای شیرخشك كردم، گفت نداریم. چند جای دیگر هم رفتم و پیدا نكردم. یك‌نفر گفت در بازار آزاد موجود است، اما سه، چهاربرابر گران‌تر. به همین هم راضی بودیم كه دوست همسرم سفارش‌مان را به صاحب همان داروخانه‌ای كرد كه روز اول برای خرید رفته بودیم و گفته بودند شیرخشك نداریم. با همان سفارش، 4قوطی شیرخشك پرونوترا به ما دادند و تمام. این انصاف نیست كه دارند و فقط به سفارشی‌ها تحویل می‌دهند، خدا به داد خانواده‌هایی برسد كه كسی را ندارند تا سفارشی برای‌شان شیرخشك و دارو بخرد.»
شیرخشك‌ها، غذای حیوانات خانگی
نه در تهران كه در مشهد، اهواز، یزد، تبریز و بسیاری از شهرهای كشور هم كمبود شیرخشك به‌ویژه برای گروه‌های سنی بالای یك‌سال امان خانواده‌ها را بریده است. توزیع قطره‌چكانی در برخی داروخانه‌ها، همه را خسته كرده و سرگردانی‌های تمام‌نشدنی كه ماهی یك‌بار تكرار می‌شود. به گفته آقای رسولی، این كمبود مشكل امروز و دیروز نیست: «چندماه است كه گرفتار شده‌ایم. حداقل پیش‌ازاین اگر داروخانه‌ها شیرخشك نداشتند، سفارشی از فروشگاه‌های اینترنتی خرید می‌كردیم اما حالا همان‌ها هم ندارند و خسته شده‌ایم از بس پیام «موجود نیست» را دیده‌ایم. هفته‌پیش به اداره‌كل غذا و دارو مراجعه كردم كه گفتند در حال رفع كمبودها هستند؛ دست‌شان درد نكند كه در حال تلاش هستند و فرزندان ما بدون شیرخشك مانده‌اند.»
مائده در یكی از داروخانه‌های شمال تهران كار می‌كند، او هم كمبودهای شیرخشك را تایید می‌كند اما می‌گوید كه داروخانه‌ها حداقل سهمیه را دریافت می‌كنند و اگر درست توزیع شود، مردم این‌همه مشكل نخواهند داشت: «كمبودها باعث شده كه تقاضای خانواده‌ها برای خرید افزایش پیدا كند. یك‌نفر می‌آید و 4قوطی همزمان خرید می‌كند و نفر دیگر هیچ سهمیه‌ای ندارد. این درست نیست و اگر توزیع مناسب بود، این افزایش‌تقاضا را نداشتیم.»
این درحالی‌است كه در گزارش اردیبهشت‌ماه هم‌میهن نوشته شده بود كه شیرخشك‌های رگولار به‌دلیل قیمت پایین، به‌جای شیرخشك‌های صنعتی در صنایع غذایی و تولید محصولات پروتئینی هم مصرف می‌شوند، اما حالا این فروشنده محصولات دارویی به نكته دیگری درباره فروش خارج از چرخه مصرف این محصولات اشاره می‌كند و می‌گوید: «برخی داروخانه‌ها شیرخشك‌ها را با قیمت بالاتر به صاحبان حیوانات خانگی می‌فروشند. این محصول به‌عنوان غذای حیوانات خانگی كاربرد دارد و قیمت آن هم نسبت به سایر محصولات برای این حیوانات ارزان‌تر است، به‌همین‌دلیل استقبال خوبی از خرید آنها می‌شود و بخشی از توزیع این محصول در این بازارها صورت می‌گیرد.» او ادامه می‌دهد: «مصرف نامناسب شیرخشك مسئله امروز و دیروز نیست، ولی پیش‌ازاین تولیدش زیاد بود و مازاد هم عرضه می‌شد؛ به‌همین‌دلیل خروجش از چرخه مصرف، كمبودی را رقم نمی‌زد، اما حالا با كاهش‌یافتن تولید، تقاضا برای دپو برای همه مصرف‌كنندگان این‌محصول افزایش پیدا كرده و این مسئله برای خانواده‌ها، آسیب بیشتری را به‌همراه دارد.»
وارداتی كه با گلایه همراه است
انجمن‌های داروسازی، تولیدكنندگان شیرخشك و ادارات سازمان غذا و دارو در استان‌های مختلف هم كمبودهای شیرخشك را تایید می‌كنند. مسئولان از احتمال رفع این كمبودها در اوایل پاییز خبر می‌دهند. حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو چندروزپیش در نشستی خبری، مشكل انتقال ارز را از مهم‌ترین مشكلات تامین شیرخشك عنوان كرده و گفت: «با همكاری بانك مركزی، مشكل انتقال ارز برای واردات شیرخشك در حال مرتفع‌شدن است اما در این شرایط فراخوان فوریتی برای تولید داخلی شیرخشك صادر كردیم تا تولیدكنندگان با تامین مواد اولیه، اقدام به تهیه این محصول كنند. فراخوان‌های فوریتی در سازمان غذا و دارو، شفافیت است، در هیچ حوزه‌ای انحصار نداریم و خط‌قرمز ما، كیفیت محصول است.»
این درحالی‌است كه با اجرای طرح دارویار، ارز ترجیحی دارو حذف شد اما شیرخشك و تجهیزات پزشكی همچنان ارز ترجیحی دریافت می‌كنند اما محمدی از حذف تدریجی این ارز برای شیرخشك و تجهیزات پزشكی تا پایان سال خبر می‌دهد و شاید همین مسئله هم باعث شده كه تولیدكنندگان شیرخشك در كشور تا اختصاص نیافتن ارز كامل، مواد اولیه مورد نیازشان را تامین نمی‌كنند و موجودی انبارهای‌شان در حال صفرشدن است. رفع كمبود شیرخشك‌ها از مهرماه هم احتمالا با همان سیاست‌های واردات‌فوریتی محقق خواهد شد، زیرا مشكلات تولیدكنندگان هنوز برطرف نشده و این واردات‌فوریتی را هم به‌نوعی بی‌توجهی به مشكلات‌شان می‌دانند؛ چون با وجود ظرفیت تولید در كشور می‌توانند بیش‌از سه‌برابر این میزان واردات‌فوریتی را تامین و تحویل دهند.
هانی تحویل‌زاده، رئیس انجمن تولیدكنندگان شیرخشك دراین‌باره به هم‌میهن توضیحات بیشتری می‌دهد: «از اول سال تاكنون سازمان غذا و دارو تخصیص ارز قطره‌چكانی انجام داده است. برخی شركت‌ها هیچ ارزی نگرفتند، برخی شركت‌ها هم مبلغ بسیار كمی گرفتند. مثلاً واحد تولیدی شیرخشك با ظرفیت 27میلیون قوطی شیرخشك از ابتدای سال تاكنون هیچ ارزی دریافت نكرده و واحد تولیدی دیگر با ظرفیت تولید 10میلیون عدد تنها 400هزار قوطی ارز دریافت كرده است. حالا فراخوان داده‌اند كه واردات شیرخشك فوریتی صورت بگیرد.»
به‌صرفه‌بودن تولید داخل ازنظر ارزبری، به‌گفته تحویل‌زاده با آنچه قرار است به‌عنوان واردات‌فوریتی صورت بگیرد، كاملاً متفاوت است. او دراین‌باره می‌گوید: «ارزبری تولید هر قوطی شیرخشك در كشور بین 9/0 (نه‌دهم) یا 4/1 (یك و چهار دهم) برای هر قوطی است اما قوطی وارداتی 5/2 تا 3یورو ارزبری خواهد داشت. مگر اینكه محصولی با كیفیت كم وارد كنند كه قیمت ارزان‌تری داشته باشد. درست شبیه همان اتفاقی كه پاییز سال گذشته برای برخی آنتی‌بیوتیك‌ها رخ داد و درنهایت هم بخشی از آن را ریكال كردند.»
این فعال دارویی با بیان اینكه نزدیك به دو دهه از تولید شیرخشك در كشور می‌گذرد، ادامه می‌دهد: «ما طی این‌سال‌ها كمبودهای اینچنینی نداشتیم و همیشه بازار مصرف را تامین كردیم. به ما ارز نمی‌دهند، اما فراخوان می‌دهند. خب اگر ارز موجود است، به تولیدكنندگان بدهند كه مشكلات و كمبودهای موجود را به‌سرعت حل كنند.» او ادامه می‌دهد: «سازمان غذا و دارو از شركت‌های واردات‌فوریتی دارو درخواست كرده كه 30میلیون قوطی شیرخشك آماده وارد كنند. كل مصرف كشور 60میلیون قوطی است، چطور تصمیم گرفته‌اند كه نیمی از نیاز بازار مصرف را از واردات تامین كنند. نه جلسه‌ای با ما برگزار می‌كنند، نه پاسخگوی درخواست‌های ما هستند. همین حالا سفارش دهند، سه تا چهارماه دیگر وارد می‌شود، اما اگر ارز به ما تخصیص دهند، زودتر كمبودها برطرف می‌شود. مگر اینكه از پیش آماده كرده باشند و به‌سرعت وارد بازار كنند كه همین هم جای سوال دارد!»
3ماه دیگر توان تولید داریم
«انبارهای‌مان خالی است و امسال نتوانستیم ماده اولیه تامین كنیم. هرچه تولید می‌شود از همان موجودی سال قبل است. ما امسال هیچ ارزی دریافت نكردیم. قیمت ارز هم ثابت نیست و ما هم نمی‌توانیم با خارجی‌ها به‌صورت اعتباری، خرید ماده‌اولیه انجام دهیم.»
این نكته دیگری است كه رئیس انجمن تولیدكنندگان شیرخشك به آن اشاره می‌كند: «5تولیدكننده داریم و آمار تولید در كشور رو به كاهش است، اگر این وضعیت ادامه پیدا كند، تنها سه یا چهارماه دیگر تولید ادامه خواهد شد. این درحالی‌است كه تولید هم به‌صرفه نیست اما با توجه به مشكلاتی كه اكنون صنعت دارو و بازار مصرف با آن مواجه است، ما هم درخواست افزایش قیمت نداشتیم. از تیرماه سال گذشته تاكنون تنها یك‌بار افزایش قیمت داشتیم كه حدود 22درصد بوده است. مواد اولیه ما رو به پایان است.» او در پاسخ به این سوال كه اگر واردات محقق شود، مشكلات برطرف خواهد شد، بیان می‌كند: «شیرخشك نوزاد، نشان است و 20-15سال است كه در بازار داخلی، بهترین برندهای شیرخشك را تولید می‌كنند.
اگر از خارج كشور برند دیگری بیاورند، ناشناخته است چون واقعاً عجیب است كه همین برندهای تولید داخل را از خارج وارد كنند. كودك، برندی كه مناسب مصرف است را می‌خواهد. مگر می‌شود به‌جای شیرخشك بیومیل، نان یا ببلاگ، برند دیگری به خانواده‌ها داد؛ شیرخشك‌های دیگر نیاز بازار را تامین نمی‌كنند. واردات‌فوریتی هم موقتی است و حتی اگر خانواده‌ها ناچار به تغییر برند شوند، در صورت بروز كمبود دوباره، چه‌كاری باید انجام دهند؟ شیرخشك، فرآورده سلامت‌محور ژنریك نیست. مشابه سرم هم نیست كه فقط جنبه مصرفی داشته باشد و كسی به برند آن توجه نكند. این محصول مورد نیاز نوزاد ازسوی پزشك تجویز می‌شود و نمی‌توان آن تعویض كرد.»
او ادامه می‌دهد: «ازنظر اقتصادی هم واردات‌فوریتی به‌صرفه نیست، ما 30میلیون قوطی را با 30میلیون یورو تولید و تامین می‌كنیم اما واردات -اگر برند معتبر وارد كنند- می‌تواند دو تا سه‌برابر برای كشور هزینه داشته باشد؛ چیزی حدود 90میلیون یورو. طی 2دهه گذشته تاكنون واردات‌فوریتی برای شیرخشك نداشتیم و این جای تأسف دارد كه به چنین جایگاهی رسیده‌ایم. نه‌تنها در صنعت شیرخشك خودكفا شدیم كه بازار مصرف كشورهایی ازجمله سوریه، لبنان، عراق و افغانستان هم به تولید ما وابسته بود. ما سال‌های زیادی شیرخشك‌های ایرانی را حتی به عربستان و امارات هم صادرات می‌كردیم.»
این فعال دارویی ظرفیت تولید در ایران را 200میلیون عدد در سال و تولید فعلی را 100میلیون عدد سالانه اعلام می‌كند و می‌گوید: «پیش‌ازاین از مجموع 100میلیون عدد تولید، 20میلیون قوطی به كشور عراق صادر می‌شد اما حالا آنقدر تولید كم شده كه به صادرات نمی‌رسیم. بازارهای همسایه را از دست داده‌ایم. در عراق، تولیدكننده‌های خارجی جای ما را گرفته‌اند و خرید افغانستان هم از ما كاهش پیدا كرده است. آن هم درحالی‌كه تولید شیرخشك نوزاد كار ساده‌ای نیست و كشورهایی مثل تركیه و یونان نمی‌توانند جای ایران را بگیرند. ضمن اینكه ظرفیت 200 میلیون عدد در سال و 5 تولیدكننده را هم هیچ كشوری ندارد. در حال حاضر كشورهای اروپایی‌ها، ژاپن و آمریكای جنوبی و حتی كانادا، استرالیا و نیوزیلند بازار مصرف شیرخشك در كشورهای منطقه را از ما گرفته‌اند.» به گفته تحویل‌زاده، قیمت ارزان شیرخشك هم باعث شده كه قاچاق این محصول به كشورهای دیگر همچنان رونق داشته باشد و سود آن تنها به جیب سودجویان برود.
دپوی شیرخشك؟
این همه ماجرا نیست و شنیده می‌شود كه هم تامین ارز، هم افزایش قیمت، تقاضای تولیدكنندگان داخلی است. مشكلی كه فقط تولیدكنندگان شیرخشك ندارند، به‌طوركلی صنعت داروسازی كشور با بحران قیمت ارزان تولید محصول خود مواجه است و همین حالا هم داروسازان نسبت به بحران‌های دارویی به‌دلیل همین دو مشكل هشدار می‌دهند. یك منبع آگاه دراین‌باره به هم‌میهن می‌گوید: «شنیده می‌شود كه تولیدكنندگان تا زمان تعیین‌تكلیف قیمت‌ها، محصولات‌شان را دپو كرده‌اند تا با قیمت بالاتری به بازار عرضه كنند. دست سازمان غذا و دارو زیر ساطور است، هم باید نیاز بازار مصرف را تامین كند و همزمان مشكلات متعدد دراین‌باره را هم پیگیری كند. به‌همین‌دلیل با تامین نشدن بازار مصرف از تولید داخل، مجوز واردات‌فوریتی صادر می‌كند.»
او درباره اینكه چرا چنین هزینه‌ای به كشور تحمیل می‌شود درحالی‌كه می‌توان با نیمی از آن مشكل تولیدكنندگان داخلی را حل كرد، توضیح می‌دهد: «این نكته نه درباره شیرخشك كه درباره دیگر محصولات سلامت‌محور هم مطرح است كه واردات محصول خارجی، ارزان‌تر از تولید داخل رقم می‌خورد. تقاضای خرید 30میلیون قوطی برای یك محصول می‌تواند قیمت آن را در بازار جهانی بشكند، علاوه بر اینكه شركت‌های فوریتی هم قدرت چانه‌زنی دارند. نیازی هم به واردات جنس بی‌كیفیت نیست و حتی شیرخشك یك‌یورویی باكیفیت هم وجود دارد كه وارد شود. سیاست سازمان غذا و دارو همین است كه در صورت كمبود یك محصول تولید داخل، واردات‌فوریتی را به هدف تامین بازار مصرف در اولویت قرار دهد.»
دپوی محصول را رئیس انجمن تولیدكنندگان شیرخشك تایید نمی‌كند و در توضیح بیشتر می‌گوید: «همین چندروزپیش خبرنگاران صداوسیما از انبارهای ما گزارش گرفتند و پیگیر دلیل كمبودها بودند. سال‌هاست كه بازار شیرخشك كشور را تامین كرده‌ایم و به‌دلیل بحران‌هایی كه وزارت بهداشت با آن مواجه بود، نه مصاحبه كردیم و نه شكایت. اما تمام مستندات موجود است كه ما ارز نگرفته‌ایم و هرچه تولید شده با مواد اولیه تامین‌شده و از سال گذشته است. اینكه نه ارز بگیریم، نه حمایت شویم و نه صدای‌مان را كسی بشنود؛ ناعادلانه است و بدتر آنكه واردات‌فوریتی جایگزین رفع مشكلات تولیدكنندگان داخلی می‌شود.»
واردات تا چه زمانی ادامه دارد؟
كمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم با واردات‌فوریتی موافق است. سلمان اسحاقی، سخنگوی كمیسیون بهداشت و درمان اواخر هفته گذشته این موضوع را تایید كرده، اما در توضیح بیشتر به وب‌سایت بازار گفت: «اصرار نداریم كه با واردات به تولیدات‌داخلی آسیب بزنیم، اما واردات باید انجام شود تا مردم معطل نمانند. واردات شیرخشك ازسوی وزارت بهداشت هم برای رقابتی‌كردن تولیدات داخلی كار پسندیده‌ای است كه می‌تواند هم خلأ كمبود شیرخشك در كشور را جبران كند، هم تولید داخلی را ازنظر كمی، كیفی و قیمت رقابتی كند.»
سخنگوی كمیسیون بهداشت و درمان درباره تكرار نشدن سرنوشت آنتی‌بیوتیك‌ها برای شیرخشك‌های وارداتی هم عنوان كرده: «این سیاست‌گذاری برای یك بازه زمانی طولانی انجام نشده است. این قانون نباید باعث شود كه تولیدكنندگان داخلی نتوانند كمبود داخل را جبران كنند و ازنظر كمی و كیفی مردم متضرر شوند. این مقدار شیرخشكی كه قرار است به كشور وارد شود، برای جبران عقب‌افتادگی و كمبود است كه تولیدكنندگان داخلی در چند مدت اخیر نتوانستند آن را جبران كنند.» به گفته این نماینده مجلس، تصمیم گرفته شده واردات به‌گونه‌ای صورت بگیرد كه تولیدكننده داخلی، انگیزه خود را از دست ندهد و دچار این احساس نشود كه چون حمایت نمی‌شود، دست از تولیدات داخلی بكشد: «البته این حمایت زمانی صورت می‌گیرد كه ازنظر كیفی، كمی و قیمت‌گذاری، تولیدكننده داخلی بتواند با تولیدات خارجی‌ای كه وارد می‌شوند، رقابت كند.»
