این روزها كم نیستند افرادی كه برای داشتن اندامی زیبا و عضلانی ورزش می كنند و در این بین برخی نیز برای سرعت بخشی به افزایش حجم عضلات به مصرف مكمل ها و هورمون رشد روی می آورند، اما این باور كه برای داشتن اندام مناسب در بین ورزشكاران مصرف هورمون رشد، ضروری است یا خیر؟ استدلال ها و دلایلی علمی گوناگونی از سویی متخصصان پزشكی ورزشی مطرح می شود .
به گفته دكتر سارا كاویانی متخصص پزشكی ورزشی، غده هیپوفیز قدامی مسئول ترشح هورمون رشد در بدن است كه ضمن تاثیر بر متابولیسم كربوهیدرات ها ،پروتئین و چربی ها،باعث افزایش رشد استخوانی افراد تا قبل از سن 18 سالگی می شود .
این متخصص پزشكی ورزشی در گفتگو با برنامه «نفس دوم» شبكه رادیویی سلامت رشد طولی افراد را مدیون ژنتیك،نوع تغذیه و هورمون رشد دانست و افزود: درصورتی كه هورمون رشد بعد از 18 سالگی به شكل مصرفی وارد بدن شود ،نه تنها منجر به رشد طولی ورزشكاران نمی شود، بلكه باعث پهن شدن استخوان گردیده و به مرور زمان به علت افزایش فشار مغز، سردردهای دائمی در فرد بروز كرده و باعث پرخاشگری،بی خوابی ،و ضخیم شده صدا در اومی شود.
دكتر كاویانی همچنین در خصوص عوارض مصرف هورمون رشد پس از 18 سالگی توسط افراد و ورزشكاران گفت: مصرف اضافه هورمون رشد، بی شك روی فعالیت سایر هورمون های بدن تاثیر سوء می گذارد ، زیرا تحت چنین شرایطی به غده هیپوفیز پیام می رسد كه ترشح هورمون رشد را متوقف كند .
این متخصص پزشكی ورزشی تاكید كرد: با توقف ترشح هورمون رشد توسط غده هیپوفیز ، عملكرد غدد تیروئید و جنسی نیز دچار اختلال می شود .
وی به ورزشكاران توصیه كرد به هیچ عنوان هورمون رشد نباید بعد از 18 سالگی، مصرف شود در غیر اینصورت مصرف هورمون رشد ،دوپینگ قلمداد می شود.
دكتر كاویانی همچنین درباره ورزش های مناسب دوران سالمندی گفت: برای تجویز نسخه ورزشی برای سالمندان ابتدا باید این قشر را در سه رده سنی 60 تا 70سال، بین 70 تا 80 سال و بالاتر از 80 سال در نطر گرفت اما نكته مهم پایه ریزی ورزش سالمندان بر دو اصل اساسی است ،اینكه میزان افتادن و سقوط سالمندان كاهش یابد و نكته بعدی اینكه ورزش در سالمندان از عوارض بیماری های این دوران چون پوكی استخوان جلوگیری كند.
وی در ادامه از سالمندان خواست از حركات ورزشی كه منجر به چرخش ناگهانی در ناحیه ستون فقرات شده و یا حركاتی كه پیچ های ناگهانی دارند ،پرهیز كنند.
این متخصص پزشكی ورزشی در برنامه «نفس دوم» با بیان اینكه برای سالمندان ورزش های انعطاف پذیر و تعادلی حداقل 5 روز در هفته و همینطور پیاده روی توصیه می شود افزود: ورزش های یوگا و تای چی نیز ورزش های درمانی اند كه در كنار سایر ورزش های آبی به سالمندان توصیه می شود ،ضمن اینكه ورزش های مقاومتی با كش هایی به نام تراباند باید حداقل 2 بار در هفته در برنامه ورزشی سالمندان در نظر گرفته شود.
وی در باره افراد سالمند مبتلا به بیماری آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی )گفت: در صورت التهاب و تورم مفصل ،بهتر است فرد با چنین مفصلی ورزش نكند و ضمن مصرف منظم داروها سعی كند قبل از انجام هرگونه حركت ورزشی بدن رابا شدت كم گرم كندتا امكان خون رسانی به عضلات فراهم شود .
دكتر كاویانی با بیان اینكه سالمندان مبتلا به آرتریت روماتوئید به علت اینكه نیم تا یكساعت دچار خشكی صبحگاهی اند توصیه كرد: انجام هرگونه حركت ورزشی در صبح همراه با درد است ، بنابراین بهترین زمان ورزش در این افراد در ساعات میانه روز است.
وی همچنین به سالمندان بالای 80 سالی كه مبتلا به آرتروز بوده و توان انجام حركات ورزشی را ندارند پیشنهاد كرد: حركاتی كه همراه با سقوط نبوده و مفصل را درگیر نمی كند و نیز شنا برای این دست سالمندان مفید است علاوه بر آن حركاتی به مانند پدال زدن حس خوبی برای مفاصل مچ و كف پا ،ایجاد می كند كه این وضعیت ،كمك می كند تا فرمان ها و سیگنال های تحریكی به منظقه نخاع و ناحیه تعادلی مغز رسیده و به بهبودی آنها منجر شود.
این متخصص پزشكی ورزشی استفاده از جوراب واریس درزمان پیاده روی را ضروری دانست و تاكید كرد: هرگونه پیاده روی بالای 20 دقیقه، مستلزم پوشیدن جوراب واریس است و اگر ضخامت این جورابها فرد را آزار می دهد ، جوراب های ظریف و با برندهای شناخته شده ،توصیه می شود.
دكتر كاویانی درمورد افزایش وزن در دختران نیز اظهار داشت : برای افزایش وزن در دختران ابتدا باید فرد به لحاظ كم خونی ،شرایط فعالیت غده تیروئید و سایر بیماری ها بررسی شود ،همینطور وضعیت روحی ، استرس و كم اشتهایی و شرایط بلوغ و قاعدگی او بررسی شود .
وی افزود: در ادامه اگر BMI و توده بدنی فرد زیر 18 و نیم باشد (یعنی تركیب وزن در مجذور قد به متر) یعنی او لاغر است ،بنابراین با در نظر گرفتن این موارد می توان به دختران لاغر 3 جلسه ورزش مقاومتی با وزنه متوسط و با استراحت های 2 تا 3 ثانیه توصیه كرد.
به گفته این متخصص پزشكی ورزشی كاهش وزن نباید در طول هفته بیش از نیم تا یك كیلوگرم باشد و بهتراست كاهش وزن علاوه بر رژیم غذایی همراه با ورزش باشد.
وی در پایان برنامه «نفس دوم » رادیو سلامت به شناگرانی كه شدت ورزش را به یكباره در طول هفته افزایش می دهند توصیه كرد: این عمل منجر به آسیب رساندن به شانه ها می شود لذا ورزشكاران باید میزان و شدت ورزش را 10 تا 15 در صد نسبت به جلسات قبل افزایش دهند .