مالاریا، بیماری خطرناكی است كه به دلیل عدم رعایت مسائل بهداشتی در برخی كشورها و یا با نیش پشه آلوده به نام آنوفل به بدن انسان منتقل شده و با علائمی مثل تب و لرز بروز می كند.
امروز 25 آوریل (پنجم اردیبهشت) روز جهانی مالاریا است.بیماری مالاریا یكی از شایع ترین بیماریهای منتقله توسط ناقلین است كه به علت حضور انگل تك یاخته بنام پلاسمودیوم در خون انسان ایجاد می‌شود. پلاسمودیومها در داخل گلبول‌های قرمز خون رشد می‌كند و پس از رشد، تكثیر كرده و موجب پاره شدن گلبول‌های قرمز خون و بروز علائم مالاریا می‌شود.
هر سال در جهان 500 – 300 میلیون نفر به مالاریا مبتلا می‌شوند و از این تعداد بیش از 1 میلیون نفر جان خود را از دست می‌دهند.
در دنیا هر ثانیه، یعنی در گفتن هر كلمه مالاریا، تعداد 10 كودك برای مبارزه با مرگ در اثر مالاریا پنجه نرم می‌كنند.كل موارد مالاریا در جهان بیش از 5 برابر مجموعه ( سل ، ایدز ، سرخك ، جذام ) است.بیشترین موارد بیماری مالاریا در ایران مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و قسمت گرمسیری كرمان است.
عامل بیماری انگل‌های تك سلولی بنام پلاسمودیوم است.در ایران سه گونه پلاسمودیوم وجود دارد كه پلاسمودیوم فالسیپاروم از همه خطرناكتر بوده و اگر درمان نشود باعث مرگ بیمار می‌شود.
ناقل بیماری پشه‌های آنوفل ماده است. در كشور ایران 19 گونه پشه آنوفل شناخته شده كه 7 گونه آن ناقل بیماری است. پشه‌های آنوفل بیشترین زمان خون خواری را در شب انجام می‌دهند.
دوره كمون
دوره كمون بر حسب نوع انگل فرق می‌كند و در نوع ویواكس 14-7 روز است.
راه انتقال بیماری
رایج‌ترین روش انتقال بیماری از طریق گزش پشه آنوفل ماده از شخص بیمار به شخص سالم است.
علائم بیماری
اشخاصی كه به بیماری مالاریا مبتلا می‌شوند ابتدا احساس سرما می‌كنند و سپس لرز كرده و بعد دچار تب می‌شوند و در نهایت عرق می‌كنند كه به این مراحل حمله مالاریا گفته می‌شود. علائم دیگر مالاریا سردرد، استفراغ ، بزرگی طحال، كم خونی و دردهای عضلانی است.
روش تشخیص بیماری
ساده ترین و مطمئن ترین روش تشخیص قطعی بیماری آزمایش خون است كه می‌توان با تهیه گسترش خونی در فاصله زمانی كمتر از نیم ساعت به وجود بیماری پی برد.
داود یادگاری نیا،رئیس مركز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در این رابطه اعلام كرد: مالاریا یك بیماری انگلی و قدیمی محسوب می‌شود كه سالها بشر با آن درگیر بوده؛ به شكلی كه در اكثر كشورهای دنیا موارد گزیدگی با پشه مالاریا همچنان گزارش می‌شود.
تب و لرز 2 نشانه مالاریا
رئیس مركز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری دانشگاه با اشاره به اینكه وجود مالاریا در آب و هوای معتدل غیر معمول است، گفت: اما هنوز گزیدگی توسط پشه‌های آلوده در شهرهای جنوبی و گرم كشور دیده می‌شود.مالاریا بیماری خطرناكی است كه به دلیل عدم رعایت مسائل بهداشتی در برخی كشورها و یا با نیش پشه آلوده به بدن انسان منتقل شده و با علائمی مثل تب و لرز ظاهر می‌شود.
علائم بین چند هفته تا یك سال بروز می‌كند
این استاد دانشگاه با بیان اینكه مالاریا یك بیماری است كه توسط انگل ایجاد می‌شود و این انگل از طریق نیش پشه آلوده به انسانها منتقل می‌شود، توضیح داد: علایم و نشانه‌های مالاریا معمولا در عرض چند هفته پس از گزیده شدن توسط پشه آلوده شروع می‌شود ولی با این حال، انواع مختلف انگل مالاریا می‌تواند حتی تا یك سال در بدن خفته بمانند.
وی ادامه داد: تكثیر، حمله و تخریب گلبول‌های قرمز خون یكی از مهمترین اتفاقاتی است كه پس از گزیده شدن توسط پشه آلوده در بدن ایجاد می‌شود.
رئیس مركز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری دانشگاه با تاكید بر اینكه عفونت مالاریا به طور كلی با علایم و نشانه‌هایی مانند تب، لرز، سردرد، تهوع و استفراغ و یا درد و خستگی ماهیچه بروز می‌كند، ادامه داد: لرز اولین علامت ابتلا به این بیماری است؛ در ادامه تب و تعریق هر 24 یا 48 ساعت یكبار سیكل معمول این بیماری به حساب می‌آید.
یادگاری نیا ادامه داد: انواع مختلفی از انگل‌های مالاریا وجود دارد كه عوارض مختلفی از خود نشان می‌دهند. برخی از مدل‌های مالاریا می‌توانند مرگبار باشد و به سیستم مغز آسیب جدی وارد كنند به شكلی كه انگل‌ها عروق كوچك مغز و یا سایر اندام‌ها را مسدود كرده و در نهایت ممكن است فرد دچار تشنج و یا كاهش سطح هوشیاری شود.
فرم شدید مالاریا به تمام بدن حمله می‌كند
وی تاكید كرد: بیماری مالاریا خصوصا در فرم‌های شدیدتر می‌تواند تمامی اندام بدن همانند كلیه، ریه و مغز را مورد تهاجم قرار دهد. به عنوان نمونه این انگل می‌تواند تخریب وسیعی در كلیه‌ها ایجاد كند؛ به شكلی كه در ادرار فرد اختلالاتی ایجاد شود.
استاد دانشگاه علوم پزشكی شهیدبهشتی با تاكید بر این كه خوشبختانه بیماری مالاریا قابل درمان است، افزود: نكته اینجاست كه انگل‌ها به برخی داروها و پشه كش‌ها مقاوم می‌شود و این موضوع درمان این بیماری را با چالش‌هایی مواجه می‌كند.
یادگاری نیا ادامه داد: بزرگترین عامل خطر برای ابتلا به مالاریا، زندگی كردن یا بازدید از مناطقی است كه در آنجا این بیماری شایع است.
پاكستان و افغانستان 2 مركز اصلی مالاریا
وی از كاهش چشمگیر تعداد موارد بیماری مالاریا در كشور خبر داد و خاطرنشان كرد: بخشی از مواردی از گزیدگی هم كه در كشور گزارش می‌شود غالبا از كشورهای مجاور همانند پاكستان و یا افغانستان وارد می شود.
وی افزود: سم پاشی نقاطی كه امكان وجود پشه‌ها وجود دارد، خوابیدن زیر یك تور، به خصوص آنهایی كه ضد حشرات هستند می‌تواند برای جلوگیری از نیش پشه در هنگام خواب كمك كننده باشد.
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به راه‌های انتقال مالاریا به شخص دیگر، عنوان كرد: اگر پشه غیرآلوده فرد مبتلا به مارلاریا را گاز بگیرد، آلوده به انگل‌های مالاریا خواهد شد و می‌تواند آن را به افراد دیگری منتقل كند.
مالاریا بین غروب و طلوع آفتاب بیشتر فعال است
عضو هیأت علمی دانشگاه راه حل‌هایی برای پیش گیری از بروز مالاریا را ارایه داد و افزود: اگر در جایی زندگی می‌كنید و یا به منطقه‌ای سفر می‌كنید كه در آن مالاریا معمول است، توجه داشته باشید كه پشه‌ها بین غروب و طلوع بیشتر فعال هستند؛ بنابراین برای محافظت از خود در برابر گزش پشه باید پوست خود را بپوشانید، شلوار و پیراهن آستین بلند بپوشید و از دافع حشرات برای پوست و لباس استفاده كنید.
استفاده از اسپری حاوی DEETبر روی پوست و اسپری حاوی پرمترین برای استفاده در لباس از دیگر مواردی بود كه یادگاری نیا برای پیشگیری از ابتلا به مالاریا به آن اشاره كرد.
رئیس مركز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری دانشگاه سایر راه‌های انتقال مالاریا را از مادر به فرزند متولد نشده، از طریق تزریق خون و به اشتراك گذاری سوزن‌های استفاده شده ذكر كرد.
دقت كنیم! كه در روزهایی قرار داریم كه هرروز دمای هوا به گرمی بیشتر گرایش دارد و مسافرت و حضور در طبیعت و استفاده از پوشاك كوتاه، بیشتر مرسوم است و همین شرایط وضعیت مناسبی برای انتقال بیماریهای مختلف از جمله مالاریاست و بهترین اقدام رعایت بهداشت است؛ به شكلی كه اگر برای استفاده و لذت بردن از طبیعت در مناطق مختلف حضور پیدا می‌كنیم نكته‌های بهداشتی لازم را رعایت كنیم تا از آسیب دیدن و ابتلا به این بیماری مصون بمانیم.
