در ماه رمضان تغییرات بارزی در شیوه زندگی افراد به وجود می آید كه همین شیوه زندگی، الگوی رفتارهای ترافیكی را ترسیم می كند به طوری كه كاهش بار ترافیكی در ساعات روز ، تراكم ترافیك در ساعات حوالی افطار و افزایش احتمالی بار ترافیكی در ساعات شب را شاهدیم.
اما كسی به درستی نمی داند كه آیا در ماه رمضان حوادث ترافیكی و تصادفات رانندگی افزایش می یابد ؟و آیا احتمال خطای فرد روزه دار به هنگام رانندگی بیشتر می شود ؟
رئیس مركز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی مطالعات گسترده ای در زمینه ارتباط روزه داری و سوانح ترافیكی در ایران و كشورهای اسلامی داشته است كه در ادامه گفتگوی برنامه افق روشن رادیو سلامت با وی را می خوانیم .




به گزارش رادیو سلامت ، دكتر حمید سوری با تاكید بر اینكه عوامل مختلفی در رخداد ترافیكی و تصادفات رانندگی نقش دارند گفت :"عمده عواملی كه تحت تاثیر ماه رمضان تغییر می كند عوامل رفتاری و انسانی است، مطالعات گواه می دهد عوامل رفتاری و انسانی بیش از دو سوم علت رخدادها و سوانح ترافیكی را به خود اختصاص می دهند، بنابراین اگر رفتار را در یك محیط اجتماعی اصلاح كنیم می توانیم با خودرویی با ضریب ایمنی پایین و در یك جاده نامناسب، ضریب رخداد ترافیكی را كاهش دهیم ."
پژوهشگر سوانح ترافیكی با تقسیم بندی عوامل رفتاری افزود: "بخشی از عوامل رفتاری به عملكرد روزمره فرد بر می گردد به طور مثال در ماه رمضان سفرهای برون شهری كم شده و یا افراد زمان بیشتری را در منزل سپری و استراحت می كنند در این وضعیت امكان مواجه با خطر و رخداد ترافیكی كمتر می شود، اما بخش دیگری از عوامل رفتاری به رفتارهای درونی و فردی بر می گردد مانند خطر پذیری. "

رئیس مركز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی با اشاره به تغییرات فیزیولوژیكی و بیوشیمیای بدن روزه داران گفت:" طبیعی است فرد روزه دار با افت قند خون مواجه است، با افزایش مقداراوره و اسیداوریك فرد دچارخستگی، بی حالی و كم خوابی می شود، همینطور تغییر الگوی خواب فرد روزه دار نیز بر خلق و خوی او تاثیر می گذارد در نتیجه ممكن است فرد به هنگام رانندگی عكس العمل به موقعی نسبت به خطر نشان ندهد ."


یافته های پزشكی نشان می دهد، روزه داری منجر به كاهش قند خون به ویژه در ساعات پایانی روز و معمولاً بعد از ظهرها می شود كه تأثیر مستقیمی بر افزایش زمان واكنش (كاهش سرعت عمل در حین مقابله با خطر) و كاهش توانایی تشخیص افراد شده و در نتیجه ممكن است موجب بروز رفتارهای پرخطر همراه با خشونت در رانندگی گردد.
دكتر سوری در این باره گفت : " معتقدم با افت قند خون آستانه تحمل فرد كم شده و قادر به تحمل شرایط نخواهد بود، اما تاكنون مطالعات رابطه ای بین بروز رفتارهای پرخطر همراه با خشونت و پرخاشگری را اثبات نكرده ا ست ."
وی با اشاره به اینكه الگوی غذایی روزه دار بر دقت و تمركز راننده اثر مستقیم دارد تاكید كرد:" الگو های غذایی دراین زمینه طبیعتا می تواند نقش اساسی داشته باشد به طوری كه مصرف زیاد گوشت قرمز در سحر باعث افزایش اوره و اسید اوریك می شود كه خود مسبب و تشدید كننده خستگی، بی حالی و خواب آلودگی است، مصرف چربی نیزپیام آور خواب آلودگی است، مهمتر از آن كم آبی نیز می تواند به خستگی و خواب آلودگی فرد روزه دار دامن زند."
رئیس مركز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی یادآور شد:" تحقیقات بر روی ورزشكاران كشورهای مسمانان اروپایی نشان می دهد علی رغم كاهش آب بدن این ورزشكاران، عملكرد ورزشی آنها دچار واكنش منفی متاثر از بی آبی نشده است، زیرا این ورزشكاران توانسته اند اثرات روانی كم آبی را با تقویت معنویت در خود واصل معرفت كه فلسفه روزه داری است ،كنترل كنند ."


دكتر سوری در خصوص اینكه آیا فرد روزه دار در هر ساعتی از روز كه رانندگی می كند ممكن است دچار خطای رانندگی شود ؟ و آیا در ساعات مشخصی رانندگی برای فرد روزه دار خطرناك می شود؟ گفت: "تحقیقات نشان می دهد اگر تمهیدات لازم را نداشته باشیم بین فراوانی رخداد سوانح ترافیكی درساعات مختلف روز رابطه معنا داری شكل می گیرد اما عوامل رفتاری می تواند خطاهای رانندگی را دراین ایام تحت الشعاع قرار دهد ."
وی با بیان اینكه 20 درصد علت تصادفات رانندگی در جهان ناشی از مصرف مشروبات الكی است افزود:" در كشورهای تركیه و كشورهای حوزه خلیج فارس در ماه رمضان مصرف الكل كم و عرضه مشروبات الكی نیز محدود می شود، همین محدودیت و كاهش مصرف منجر به كاهش نرخ حوادث ترافیكی شده است ."

در عصرهای ایام ماه مبارك رمضان، خستگی، خواب‌آلودگی ، ضعف و بی‌حالی عامل مهمی است كه باید به آن توجه شود و حتی المقدور نباید در این حالت پشت فرمان قرار بگیریم مخصوصاً رانندگانی كه به سمت غرب یا همان غروب آفتاب رانندگی می‌كنند بیشتر متأثراز گرما و نورمستقیم خورشید خواهند بود، به واسطه نور مستقیم خورشید و خستگی عصرگاهی از میزان دید آنان كاسته شده و حوادث احتمالی را زمینه‌سازی خواهد كرد.





پژوهشگر حوزه ارتقای ایمنی و سوانح ترافیكی با تایید این مطلب افزود:" زمان واكنش و هوشیاری افراد روزه دار نسبت به خطر بی شك با افرایس میزان اوره واسید اوریك و كم آبی و افت قند خون ارتباط دارد، همچنین تابش مستقیم نور خورشید و مماس بودن آن به سمت دید راننده نیز حوادث احتمالی را رقم می زند، اما به یاد داشته باشیم كه روزه داری توام با معرفت، سوانح ترافیكی را كاهش می دهد ولی اگر روزه داری به صرف نخوردن و نیاشامیدن باشد، نقش فزاینده ای در بار سوانح ترافیكی خواهد داشت. "
دكتر سوری در پایان در پاسخ به اینكه آیا روزه داری سوانح ترافیكی را افرایش می دهد یا خیر افزود: "برخی تحقیقات گویای آن است كه روزه داری حدود ده درصد سوانح ترافیكی را كم می كند اما برخی تحقیقات رابطه معنا داری بین این دو مولفه ، نشان نمی دهد ".
وی ادامه داد:" د ر تحقیقی ما وضعیت كشور ایران و كشورهای مسلمان را طی یك ماه قبل، بعد و ماه رمضان و با در نظر گرفتن تغییرات بیست سال گذشته بررسی كردیم، متوجه شدیم كه تغییرات معنا داری بین كاهش یا افزایش سوانح ترافیكی در ماه رمضان وجود ندارد، این بازخورد تا حد زیادی بر می گردد به اینكه ما دسترسی به تعداد روزه داران و افراد واجد شرایط روزه داری درهر كشور را نداشتیم، بنابراین تا زمانی كه آماری از تعداد افراد روزه دار بدست نیاوریم، نمی توانیم پاسخ قطعی در این زمینه دهیم ."

نویسنده : فاطمه شهبازی