پیروی از یك رژیم غذایی با نسبت پروتئین، چربی و كربوهیدرات متعادل و مقدار كافی میوه و سبزیجات برای محافظت از سلامت كبد ضروری است.
برخی از انواع مواد غذایی طبیعی به سلامت و پیشگیری از بیماریهای كبدی كمك میكنند. مصرف منظم این غذاها را میتوان به افرادی كه میخواهند كبدی سالم داشته باشند نیز توصیه كرد.
كبد چیست؟
این عضو در قسمت راست بالای حفره شكم قرار دارد. كبد شما عملكردهای حیاتی بسیاری از جمله ذخیره ویتامینها و مواد معدنی، تولید فاكتورهای انعقاد خون، سنتز آنزیم و پروتئین، ذخیره چربی و قند، حذف الكل، داروها و مواد سمی از بدن را انجام می دهد. به دلیل همه این ها، برای یك زندگی سالم به كبد سالم نیاز است.
برخی از مسائل وجود دارند كه باید در طول زندگی به منظور محافظت از سلامت كبد مورد توجه قرار گیرند. پرهیز از مصرف الكل و سیگار و مصرف بی مورد مواد مخدر، ورزش منظم، دوری از استرس، انجام معاینات منظم سلامت و داشتن رژیم غذایی سالم از جمله این موارد هستند.
مواد غذایی مفید برای كبد:
1. كنگر فرنگی
كنگر فرنگی از نظر مواد مغذی بسیار غنی است. حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین A، C و B و مواد معدنی مانند پتاسیم، منگنز و كلسیم است. علاوه بر این، "سیارین" كنگر فرنگی از نظم عملكرد كبد، كیسه صفرا و مجاری صفراوی، كلیهها و رودهها پشتیبانی میكند. كنگر باعث تسریع جریان صفرا میشود. به این ترتیب از انسداد مجرای صفراوی و بیماریهای كیسه صفرا جلوگیری كرده و در عین حال هضم را تسهیل میكند و از سوء هاضمه جلوگیری میكند.
كنگر علاوه بر كبد، غلظت اوره را در كلیهها افزایش میدهد و اثر مدر (ادرار آور) دارد. به این ترتیب ضمن پاكسازی خون به رفع سموم از بدن نیز كمك میكند. یك كنگر فرنگی متوسط تقریباً 60 كیلو كالری انرژی دارد. به دلیل انرژی كم، گزینه غذایی بسیار مفیدی است. به جلوگیری از مشكلات گوارشی نیز كمك میكند؛ زیرا منبع خوبی از فیبر است. برای مصرف میتوانید كنگر فرنگی را كه به صورت تازه یا كنسرو شده است، بجوشانید و در سالاد استفاده كنید. میتوانید آن را با غلات مخلوط كرده و به شكل یك دمنوش مصرف كنید.
2. قهوه
یكی از فواید قهوه كه اثرات مثبت زیادی بر سلامتی دارد، محافظت از سلامت كبد است. هنگامی كه مطالعات علمی مورد بررسی قرار میگیرند، مشاهده شده است كه مصرف قهوه اثرات پیشگیرانه و حمایتی بر پیشرفت بیماری حتی در بیماران كبدی دارد. احتمال آسیب دائمی كبد و سیروز در افراد مبتلا به بیماری كبدی كه به طور منظم و متوسط قهوه مینوشند، بسیار كمتر از افرادی است كه قهوه مصرف نمیكنند.
قهوه كه حاوی تركیبات آنتی اكسیدانی است، رادیكالهای آزاد را خنثی میكند و استرس اكسیداتیو را كاهش میدهد. به این ترتیب از سرطان كبد و سایر انواع سرطان محافظت میكند. علاوه بر این، قهوه كه از التهاب جلوگیری میكند، در بهبود التهاب كبد و پیشگیری از آسیب كبدی ناشی از هپاتیت موثر است. قهوه كه چربی سوزی در بدن را تسریع میكند، از چاق شدن كبد نیز جلوگیری میكند. با توجه به تمام این اثرات مثبت، اگر در مصرف آن زیاده روی نشود، میتوان قهوه را در زمره غذاهای دوستدار كبد قرار داد.
3. چای سبز
چای سبز ماده غذایی بسیار ارزشمندی است كه از نظر فوایدش برای سلامتی موضوع بسیاری از تحقیقات علمی قرار گرفته است و فواید بسیاری نیز با این مطالعات به اثبات رسیده اند. مشاهده شده است كه بهبود بیماری كبد چرب غیر الكلی در افرادی كه عادت منظم به نوشیدن چای سبز دارند، به طور قابل توجهی آسانتر است. چای سبز كه منبع مهم آنتی اكسیدانها نیز است، استرس اكسیداتیو را در بدن كاهش میدهد.
اثر محافظتی در برابر سرطان كبد و بسیاری از انواع سرطانهای دیگر دارد. چای سبز كه به كاهش التهاب كمك میكند، به بهبود التهاب كبد نیز كمك میكند. در بیماران هپاتیتی، از آسیب كبدی ناشی از عفونت جلوگیری میكند. برای مشاهده این اثرات مثبت، مصرف چای سبز باید به طور منظم و بالای 2-3 فنجان در روز باشد.
4. سیر
قرنها به عنوان یك آنتی بیوتیك طبیعی شناخته شده و مصرف میشود. فواید مهمی نیز از نظر سلامت كبد دارد. سیر به دلیل اثرات آنتی اكسیدانی و ضد التهابی كه دارد از التهاب كبد جلوگیری میكند. علاوه بر این، به تسكین التهاب در بیماریهایی مانند هپاتیت یا التهاب كیسه صفرا كمك و از آسیب كبدی جلوگیری میكند. علاوه بر این ها، سیر كه فواید بسیاری برای سلامتی دارد، میتواند به طور منظم توسط افراد سالم مصرف شود.
5. مارچوبه
اگرچه مصرف آن در كشور ما زیاد رایج نیست؛ اما مارچوبه غذایی بسیار مفید برای سلامت كبد است. مارچوبه، تازه مصرف میشود. این گیاه میتواند از عملكرد كبد پشتیبانی كرده و در برابر بیماریهای كبدی محافظت میكند. از آن جایی كه اثر ادرار آور دارد، به پاكسازی بدن از سموم كمك میكند. همچنین از سلامت كبد و كلیه محافظت میكند. جدای از این، مارچوبه را كه فواید بسیار دیگری نیز دارد، میتوان به راحتی به عنوان یك وعده غذایی با روغن زیتون، به تنهایی یا در سالاد آب پز مصرف كرد.
6. انگور
انگور، یكی دیگر از مواد غذایی مفید برای كبد است. این میوه حاوی یك جزء بسیار مفید به نام رسوراترول است، به خصوص در انواع قرمز و بنفش. رسوراترول، یك آنتی اكسیدان بسیار قوی برای محافظت در برابر بسیاری از بیماری ها، به ویژه سرطان كبد و التهاب كبد را فراهم میكند. علاوه بر میوه انگور، هسته آن نیز از این تركیبات مفید بسیار غنی است.
7. بادام زمینی
بادام زمینی غذایی با محتوای كولین بالا است كه یك جزء بسیار مفید برای سلامت كبد است. این دانه حاوی تركیبات آنتی اكسیدانی، ویتامین E و مواد معدنی مختلف به مقدار قابل توجهی است؛ لذا میتواند از كبد در برابر سرطان و عفونت محافظت و از عملكرد طبیعی آن پشتیبانی كند. علاوه بر بادام زمینی، مغزهایی مانند تخمه آفتابگردان و فندق نیز برای سلامت كبد مفید هستند. اما از آن جایی كه میزان چربی این غذاها زیاد است، باید حد اعتدال در مصرف را رعایت كرد.
8. ماهی روغنی
ماهیهای روغنی مانند سالمون و ماهی خال مخالی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. اسیدهای چرب امگا 3 نقش مهمی در محافظت از سلامت قلب و عروق، متعادل كردن كلسترول، جلوگیری از التهاب و سرطان و محافظت از سلامت كبد دارند. ماهی باید حداقل دو روز در هفته مصرف شود تا اسیدهای چرب امگا 3 به اندازه كافی وارد بدن شود. با روشهای سالم مانند فر، گریل یا بخارپز پخته شود.
9. گریپ فروت
یكی دیگر از مواد غذایی كه به محافظت از سلامت كبد كمك میكند، گریپ فروت است. تركیبی به نام نارینجین اثرات مهمی در محافظت از سلامت و بهبود عملكرد كبد دارند. در عین حال این مواد كه خاصیت آنتی اكسیدانی دارند، در پیشگیری از عفونت و محافظت از سلولها در برابر سرطان نیز موثر هستند؛ بنابراین مصرف گریپ فروت در برابر بسیاری از بیماریها به ویژه بیماریهایی مانند هپاتیت، كوله سیستیت و سرطان كبد محافظت میكند.
غذاهای مفید برای كبد كه در بالا ذكر شد، میتواند توسط افرادی كه مانع پزشكی برای مصرف این غذاها ندارند به برنامه تغذیه اضافه شود. این غذاها میتوانند از سلامت كبد محافظت كنند.
علاوه بر اینها باید از مصرف الكل و سیگار پرهیز شود. داروها و مكملهای غذایی به صورت خودسر مصرف نشود و فعالیت بدنی به طور منظم انجام شود. علاوه بر این، با بررسیهای منظم توسط پزشك، انجام آزمایش عملكرد كبد و رسیدن به وزن ایده آل افراد دارای اضافه وزن میتواند از سلامت كبد محافظت كند. بدین ترتیب با تشخیص بیماریهای احتمالی در مراحل اولیه از آسیب دائمی كبد جلوگیری می شود.