بیهوشی دندانپزشكی در كودكان/ آنچه والدین باید بدانند

در همین راستا در برخی دندانپزشكان اقدام به بیهوشی در حین انجام اقدامات دندانی خصوصا در كودكان می‌كنند.

داروهای بیهوشی بیش از 175 سال است كه وجود دارند و سابقه نخستین روش ثبت شده با داروی بیهوشی به سال 1846 با استفاده از اِتر برمی‌گردد؛ از آن زمان تاكنون راه طولانی طی شده و بیهوشی‌ها ابزار مهمی برای كمك به بیماران در حین انجام عمل‌های جراحی مختلف و جراحی‌های دندانپزشكی هستند.

بیهوشی به معنای فقدان یا از دست دادن حس است كه می‌تواند با آگاهی یا بدون آگاهی باشد. امروزه گزینه‌های زیادی برای بی‌حسی دندان وجود دارد. داروها را می‌توان به تنهایی یا تركیبی برای تأثیرگذاری بهتر استفاده كرد. نوع داروی بیهوشی مورد استفاده نیز به سن فرد، وضعیت سلامتی و هرگونه واكنش منفی نسبت به داروهای بیهوشی در گذشته فرد بستگی دارد.

انواع بی‌حس كننده‌های دندان چیست؟

در انجام اقدامات دندانپزشكی سه نوع بیهوشی اصلی وجود دارد كه شامل موضعی، آرام بخش و عمومی است و هر كدام كاربرد خاصی دارند.

بی‌حسی موضعی برای روش‌های ساده‌تری مانند پر كردن حفره‌های دندانی استفاده می‌شود كه تكمیل آن به زمان كوتاه‌تری نیاز دارد و عموماً پیچیدگی كمتری دارد. هنگامی كه یك بی حس كننده موضعی دریافت می‌كنید، هوشیارید و قادر به برقراری ارتباط هستید و صرفا یك ناحیه بی‌حس خواهد شد، بنابراین دردی احساس نخواهید كرد.

بیشتر بی حس كننده های موضعی به سرعت (در عرض 10 دقیقه) اثر می‌كنند و 30 تا 60 دقیقه دوام می‌آورند. گاهی اوقات دارویی مانند اپی نفِرین به داروی بیهوشی اضافه می‌شود تا اثر بیهوشی را افزایش دهد و از انتشار اثر بی حسی به سایر نواحی بدن جلوگیری كند. بی‌حس‌كننده‌های موضعی در قالب‌های ژل، پماد، كرم، اسپری، مایع و تزریقی در دسترس هستند.

آرامبخش‌ها چندین سطح دارد و برای آرام كردن فرد دچار اضطراب كاربرد دارد. این نوع داروها برای كمك به درد یا بی حركت نگه داشتن بیمار برای انجام عمل استفاده می‌شود. در صورت دریافت داروهای آرامبخش ممكن است كاملا هوشیار باشید و بتوانید به دستورات پاسخ دهید و یا ممكن است نیمه خودآگاه یا به سختی هوشیار باشید.

دارو ممكن است به صورت خوراكی (قرص یا مایع)، استنشاقی، عضلانی یا داخل وریدی داده شود.

بیهوشی عمومی برای انجام عمل‌های طولانی‌تر استفاده می‌شود. در این روش كاملاً بیهوش خواهید شد، هیچ دردی نخواهید داشت، ماهیچه‌های شما شل خواهند شد و فراموشی ناشی از این عمل خواهید داشت. دارو از طریق ماسك صورت یا وریدی داده می‌شود. سطح بیهوشی به روش عمل و بیمار بستگی دارد و خطرات مختلفی در بیهوشی عمومی وجود دارد.

عوارض بی‌حسی دندان چیست؟

عوارض جانبی بی‌حسی دندان به نوع بی حسی مورد استفاده بستگی دارد. بیهوشی عمومی در مقایسه با بیهوشی موضعی یا آرامبخش خطرات بیشتری دارد. البته واكنش‌ها نیز بر اساس عوامل فردی متفاوت است.

برخی از عوارض جانبی گزارش شده با داروهای آرامبخش و بیهوشی عمومی عبارتند از حالت تهوع یا استفراغ، سردرد، عرق كردن یا لرزیدن، توهم، هذیان، یا گیجی، لكنت زبان، خشكی دهان یا گلو درد، درد در محل تزریق، سرگیجه، خستگی، بی‌حسی و قفل فك. منقبض كننده‌های عروقی مانند اپی نفرین كه به داروهای بیهوشی اضافه می‌شود نیز می‌تواند باعث مشكلات قلبی و فشار خون شود. اینها برخی از عوارض جانبی گزارش شده داروهای بیهوشی هستند و در هنگام دریافت دارو از تیم مراقبت دندانپزشكی خود در مورد داروهایی كه مصرف می‌كنید، بپرسید.

خطرات بیهوشی دندان چیست؟

رضایت درمان بخش مهمی از بحث قبل از درمان است. حتما درباره خطرات و اقدامات احتیاطی ایمنی سؤال بپرسید.

اگر باردار هستید، دندانپزشك یا جراح در مورد خطرات داروهای بیهوشی برای شما و كودكتان صحبت خواهد كرد.

كودكان و افراد با نیازهای ویژه نیاز به ارزیابی دقیق نوع و سطح بیهوشی مورد نیاز خود دارند. كودكان ممكن است برای جلوگیری از عوارض جانبی یا مصرف بیش از حد نیاز به تنظیم دوز داشته باشند.

سازمان غذا و داروی آمریكا (FDA) در مورد عوامل بی حس كننده‌ای كه معمولا برای دندانپزشكی استفاده می شود، هشدار داده است. این محصولات برای استفاده در كودكان زیر 2 سال بی خطر نیستند و حتما به این نكته توجه داشته باشید كه از این داروها بدون مشورت با یك متخصص مراقبت‌های بهداشتی استفاده نكنید.

كودكان و بزرگسالان با نیازهای ویژه نیز ممكن است عوارض پزشكی دیگری داشته باشند كه خطرات ناشی از بیهوشی را افزایش دهد. به عنوان مثال، یك مطالعه معتبر نشان داد كه كودكان مبتلا به فلج مغزی بیشترین تعداد واكنش‌های جانبی را نسبت به بیهوشی عمومی داشته اند.

افراد مسن با مشكلات سلامتی خاص نیز ممكن است نیاز به تنظیم دوز و نظارت دقیق در حین و بعد از عمل جراحی داشته باشند تا از ایمنی آنها اطمینان حاصل شود.

افراد مبتلا به مشكلات كبد، كلیه، ریه یا قلب ممكن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشند، زیرا ممكن است مدت بیشتری طول بكشد تا دارو از بدن خارج آنها شود و اثر قوی تری داشته باشد.

اگر سابقه سكته مغزی، بیماری آلزایمر، پاركینسون، تیروئید یا بیماری روانی وجود داشته باشد، ممكن است با بیهوشی عمومی خطر افزایش یابد.

افراد با سابقه اختلالات خونریزی یا داروهایی كه خطر خونریزی را افزایش می دهند مانند آسپرین، در صورت استفاده از برخی داروها ممكن است خطر افزایش یابد.

البته توجه به این نكته مهم است كه اكثر افراد با بی حسی موضعی واكنش‌های نامطلوب را تجربه نمی كنند، اما آرام بخش و بیهوشی عمومی خطرات بیشتری نسبت به بی‌حسی موضعی دارد، به ویژه در افراد مسن و افرادی كه مشكلات سلامتی خاصی دارند و یا داروی خاصی مصرف می كنند.

چه زمانی از بیهوشی عمومی استفاده می شود و آیا بی خطر است؟

بیهوشی عمومی ایمن است. حتی اگر مشكلات سلامتی قابل توجهی داشته باشید، به احتمال زیاد بیهوشی عمومی را بدون مشكلات جدی تحمل خواهید كرد، اما با هر دارو یا روش پزشكی، ممكن است برخی از عوارض جانبی را تجربه كنید.

تعداد انگشت شماری از كودكان در پی بیهوشی در حین پروسه دندانپزشكی جان خود را از دست می دهند. كودكان غیر همكار كه مبتلا به ترس و اضطراب غیر قابل كنترل از درمانهای دندانپزشكی هستند یكی از مهمترین چالش ها برای دندانپزشكان و والدین هستند، بنابراین راه‌هایی برای پیشگیری از آن وجود دارد كه یكی از آن ها بیهوشی كودك برای دندانپزشكی است.

آكادمی اطفال آمریكا (AAP) دستورالعمل‌های دقیقی برای استفاده از داروهای بیهوشی در حین اعمال دندانپزشكی ارائه داده است، اما برخی از متخصصان معتقدند كه باید اقدامات بیشتری برای ردیابی و ارزیابی خطرات انجام شود.

نگرانی محققان از این است كه بیهوشی عمومی در كودكان كه مغزشان هنوز به تكامل نرسیده، است كه می تواند به سلول‌های مغزی آنها آسیب برساند.

بر اساس نتایج تحقیقی كه در آمریكا انجام شده،مرگ و میر ناشی از بیهوشی عمومی نسبت به میزان استفاده از آن درصد كمی دارد. علاوه بر این، مرگ و میر اغلب شامل كودكانی می شود كه شرایطی همچون خطر نارسایی تنفسی یا قلبی داشته اند. با این‌حال دانستن تاریخچه پزشكی بیمار برای دندانپزشكان بسیار مهم است. دندانپزشك اغلب با یك متخصص اطفال، متخصص قلب یا سایر متخصصان كودك قبل از اینكه تصمیم بگیرد چگونه با یك بیماری مزمن رفتار كند، مشورت می گیرد و والدین نیز پیش از دریافت بیهوشی برای كودكشان باید در این باره سوالاتی از پزشك داشته باشند.

سوالاتی كه والدین باید بپرسند

اول از همه، والدین باید بررسی كنند كه یك متخصص بیهوشی خبره و یك متخصص پزشكی آموزش دیده برای مواقع اضطراری - مانند یك پرستار - به همراه دندانپزشك و سایر كاركنان كمك كننده، همانطور كه در دستورالعمل های AAP توصیه شده، حضور داشته باشد.

كارشناسان به والدین توصیه می‌كنند سوالاتی همچون، آیا بیهوشی عمومی در این مورد ضروری است؟ چه رویه ای را می خواهید انجام دهید و قرار است از چه داروهایی برای آرام كردن فرزندم استفاده كنید؟ را حتما از پزشك خود بپرسند.

والدین باید به این نكته توجه كنند كه آیا ارائه دهنده جداگانه برای بیهوشی عمومی در اتاق وجود خواهد داشت و در صورتی كه مشكلی پیش بیاید، چگونه فرزند توسط یك متخصص پزشكی دیگر در طول عمل تحت نظر خواهد بود؟

والدین باید از محل انجام درمان كودك كه باید مجهز باشد، اطمینان حاصل كنند. كیفیت دستگاه ها و نوع داروی مورد استفاده جهت بیهوشی كودكان تاثیر بسیاری در كیفیت انجام بیهوشی خواهد داشت.

حتما قبل از عمل آزمایشات لازم را طبق درخواست دندانپزشك معالج انجام داده و مشاوره قبل از عمل با متخصصین بیهوشی انجام شود.

اگر از داروهای ضد درد یا داروهای ضد اضطراب استفاده می كنید، به دندانپزشك یا جراح خود اطلاع دهید تا بتوانند داروی بیهوشی شما را بر این اساس تنظیم كنند.

سابقه پزشكی خود، از جمله هرگونه آلرژی و سایر داروهایی كه مصرف می‌كنید را با پزشك خود به اشتراك بگذارید. سرماخوردگی و واكنش های آلرژیك به علت درگیری سیستم تنفسی خطر مهمی در بیماران تحت بیهوشی تلقی می شود. سعی كنید زمان درمان هیچ گونه علائم سرماخوردگی در كودكتان مشاهده نشود.

در مورد هر دستورالعمل خاصی كه باید قبل و بعد از عمل رعایت كنید بپرسید كه این موضوع شامل غذا و نوشیدنی قبل و بعد از درمان است.

منبع: healthline، webmd