چالش شناسایی بیماری در كشور
مدیر كشوری برنامه كنترل سل و جذام وزارت بهداشت آخرین وضعیت بروز جذام در كشور را تشریح كرد و ضمن تاكید بر ایمنی اغلب انسانها نسبت به این بیماری، گفت: سال گذشته تنها 12 نفر بیمار جدید مبتلا به جذام داشته‌ایم كه از این تعداد 6 نفر ایرانی و همگی بالاتر از 15 سال سن داشتند.
دكتر مهشید ناصحی در آستانه روز جهانی پیشگیری و حمایت از بیماران مبتلا به جذام ، گفت: این روز آخرین یكشنبه ماه ژانویه است و شعار امسال به مناسبت این روز جهانی «جذام آنچه كه شما فكر می‌كنید، نیست» در نظر گرفته شده است، این شعار بر بی دلیل بودن ترس از جذام اشاره می‌كند تا افكار و باورهای غلط عمومی درمورد بیمار و بیماری جذام اصلاح شود.
شناسایی 12 مبتلا به جذام در كشور در 98
6 نفر ایرانی بودند
وی در خصوص آمار ابتلا به جذام در سال 98، اظهار كرد: سال گذشته تنها 12 نفر بیمار جدید مبتلا به جذام داشته‌ایم كه از این تعداد 6 نفر ایرانی و همگی بالاتر از 15 سال سن داشتند؛ به عبارتی كودك مبتلا به جذام نداشتیم. ولی متاسفانه 4 مورد از این 6 نفر بیمار جدید ایرانی به قدری تاخیر در مراجعه و تشخیص داشتند كه با معلولیت درجه دو شناسایی شده اند. لازم به ذكر است كه وزارت بهداشت و سیستم بهداشتی زیرمجموعه آن، در خصوص درمان بیماران غیر ایرانی، نیز با هدف جلوگیری از انتقال آن به سایر افراد، خدمات را رایگان و مشابه بیماران ایرانی ارائه می كند.
چالش شناسایی دیرهنگام بیماران و ایجاد معلولیت
وی افزود: تشخیص دیرهنگام بیماری در افراد می‌تواند به دنبال مراجعه دیرهنگام بیماران به مراكز درمانی به دلیل نا آگاهی آنها از علائم اولیه جذام (كه ممكن است ابتدا تنها با یك لكه پوستی بدون درد و خارش و پوسته ریزی شروع و تدریجا پیشرفت كند) اتفاق بیفتد و یا در مراحل پیشرفته بیماری كه دچار معلولیت می‌شوند به دلیل ترس از طرد شدن توسط مردم و خانواده به تعویق بیفتد. همچنین زمانی كه موارد بیماری به قدری در یك كشور كاهش یابد كه شانس مشاهده حتی یك بیمار مبتلا به جذام در طول مدت تحصیل رشته پزشكی برای یك پزشك وجود نداشته باشد، به دلیل عدم كفایت مهارت تشخیصی پزشكان در زمینه تشخیص این بیماری، احتمال مغفول ماندن بیمار مراجعه كننده می‌تواند وجود داشته باشد و ما در كشورمان با طیفی از تمامی این چالش‌ها روبرو هستیم.
ناصحی تاكید كرد: البته برای كاهش مشكل مهارتی پزشكان، تلاش شده با گنجاندن دوره آموزشی جذام برای متخصصین پوست در طول دوره تخصص آنها، تعیین و بازآموزی حداقل یك فوكال پوینت بالینی جذام از میان اعضای هیات علمی هر یك از دانشگاه‌های علوم پزشكی كشور (بعنوان ارائه مشاوره)، آموزش پزشكان خانواده استان‌های اندمیك، انجام بیماریابی فعال در افراد خانواده بیماران شناسایی شده (البته با حفظ محرمانگی اسرار بیماران)، بازآموزی تكنسین آزمایشگاهی جذام در دانشگاه های علوم پزشكی كشور و تشكیل فعال كمیته فنی كشوری جذام برای بررسی موارد مشكوك مشاوره شده از سوی فوكال پوینت های دانشگاهی، این چالش به حداقل ممكن برسد. اما برای آموزش عمومی و ارتقاء آگاهی و نگرش جمعیت عمومی نسبت به این بیماری نیازمند كلیه رسانه های فیزیكی و مجازی مورد وثوق مردم هستیم.
جذام مرگ آفرین نیست
او در خصوص ثبت موارد این بیماری در ایران از زمانی كه سیستم ثبت آمار و اطلاعات جذام در كشور به وجود آمده تا كنون، بیان كرد: كل تعداد موارد ثبت شده بیماری جذام در ایران تا كنون 11 هزار و 884 مورد بوده است كه از این تعداد 9 هزار و 20 مورد درمان كامل شده و بهبود یافته‌اند، و 2 هزار و 441 نفر فوت كرده‌اند كه البته علت فوت آنها ابتلا به جذام نبوده؛ چراكه جذام مرگ‌آفرین نیست بلكه به علت كهولت سن یا مشكلات دیگر جان خود را از دست داده‌اند. همچنین 410 مورد نیز به دلایل گوناگون غیبت از درمان داشتند و اطلاعی از آنها در دسترس نیست.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص افزایش احتمال ابتلا به كرونا در میان مبتلایان به جذام، تاكید كرد: به صورت علمی مطالعاتی در این خصوص صورت نگرفته است اما موردی هم از ابتلای مجذومین به كرونا گزارش نشده است و نمی‌توان گفت جذام سبب افزایش احتمال ابتلا به كرونا می‌شود.
درمان رایگان جذام در كشور
ناصحی در خصوص پوشش بیمه‌ای درمان جذام، بیان كرد: در سال 1981 درمان چند دارویی جذام در جهان معرفی شد و از 4 سال بعد از آن دارو توسط سازمان جهانی بهداشت به صورت رایگان برای بیماران تامین شده است. سازمان مزبور با حمایت یك شركت دارویی، همه ساله و بر اساس آمار سالانه بیماران، داروهای ضد جذام را به كشورها اهدا می‌كند و ما نیز داروها را رایگان دریافت كرده و رایگان در اختیار بیماران قرار می‌دهیم.
وی در ادامه جذام را یك بیماری كاملا قابل درمان با منشأ عفونی معرفی كرد و گفت: میكروب جذام كه یك باكتری میله‌ای شكل است ویژگی‌های خاص و جالبی دارد؛ بطور مثال دمای مناسب برای رشد آن 30 تا 33 درجه است و از آنجایی كه دمای بدن انسان به صورت متعارف 37 درجه سانتی‌گراد است، میكروب بیشتر تمایل دارد بافت‌های سردتر بدن مانند پوست، اعصاب محیطی و راه‌های هوایی فوقانی را درگیر كند و به همین دلیل است كه علائم اولیه بیماری نیز در همین بافت‌ها هویدا می‌شود.
بازه زمانی 3 تا 5 ساله برای بروز علایم جذام
وی با اشاره به دیر تكثیر بودن عامل این بیماری است، اظهار كرد: تكثیر یك میكروب جذام و تبدیل آن به دو میكروب حدود دو هفته زمان می‌برد و لذا از زمانی كه باكتری جذام وارد بدن فرد می‌شود به طور متوسط سه تا پنج سال به طول می‌انجامد تا علایم بیماری ظاهر شود. از سوی دیگر میكروب‌های جذام برای زنده ماندن و تكثیر نیازمند حضور در داخل سلول‌های زنده بدن میزبان بوده و با خروج از بدن، در مدت زمان كوتاهی از بین می‌روند. به همین جهت بیماری جذام اگرچه در زمره بیماری‌های با منشأ عفونی قرار دارد، اما از كم سرایت‌ترین این بیماری‌ها محسوب می‌شود.
لكه های پوستی بدون آزار...
ناصحی با تاكید بر اینكه برخلاف تصورات اشتباه موجود، جذام همیشه با معلولیت و خورده شدن بینی یا انگشتان دست یا پا همراه نیست، گفت: عوارض و معلولیت‌های جذام زمانی اتفاق می‌افتد كه بیماری بسیار دیرهنگام تشخیص داده شود. تظاهرات بالینی بیماری معمولا با یك یا چند لكه پوستی بدون آزار، كه هیچ گونه درد، خارش و پوسته‌ریزی نداشته و تدریجا بروز می‌كنند، آغاز می‌شود. به همین خاطر این لكه‌ها غالبا مورد توجه واقع نمی‌شوند و حتی اگر در قسمت‌هایی از بدن بروز كرده باشند كه در معرض دید فرد قرار ندارد، ممكن است فرد اصلا متوجه آن نشده و بیماری سال‌ها بعد و پس از بروز معلولیت‌های ناشی از تخریب اندام‌های محیطی تشخیص داده شود.
ایمنی اغلب انسانها نسبت به جذام
وی افزود: بر خلاف باور عمومی مبنی بر سرایت بالای بیماری جذام، 90 تا 95 درصد آحاد بشر هرگز جذام نمی‌گیرند، به عبارت دیگر اغلب انسانها نسبت به جذام ایمنی ذاتی دارند، به این معنا كه حتی اگر میكروب این بیماری وارد بدن آنها شود، قادر به ایجاد بیماری نخواهد بود. مخزن بیماری، انسان است و در بیماری كه به واسطه دیر تشخیص داده شدن جذام، دچار معلولیت شده است، بیماری جذام او را می‌توان با تجویز درمان به طور كامل برطرف كرد؛ ولی متأسفانه معلولیت ناشی از آن دیگر قابل بازگشت نیست. موضوعی كه همواره مورد تاكید ما است توجه به این امر است كه اگر فردی در گذشته جذام داشته و درمان كاملی دریافت كرده، اما معلولیت دارد، به هیچ عنوان نمی‌تواند عاملی برای سرایت به دیگران باشد.
