از "محدودیت تردد كرونا مثبت‌ها" تا "نحوه پذیرش و ترخیص از بیمارستان"

تشخیص به موقع مخاطرات در فوریت ها و مداخلات سریع و موثر می تواند در بحران هایی مانند كرونا، جان انسان ها را نجات دهد؛ در این زمینه بهترین و موثرترین راه، جلب مشاركت اجتماعی از طریق كمك نیروهای بسیج و داوطلب مردمی و سازماندهی محله محور مردم است، اقدامی كه از امروز در كشورمان برای مقابله با كووید-19 آغاز شده است.

طرح مدیریت و كنترل اپیدمی كووید-19 به شیوه محله و خانواده‌محور، مبتنی بر برنامه "هر خانه، یك پایگاه سلامت" از امروز با هدف مدیریت و كنترل اپیدمی كووید 19 از طریق مشاركت مردمی و هماهنگی بین بخشی و بهره گیری از كمك نیروهای بسیج و داوطلب مردمی آغاز شده است.

در عین حال یكی از اهداف اختصاصی این طرح، قطع زنجیره انتقال ویروس با افزایش رعایت پروتكل‌های بهداشتی است كه به این منظور قرار است در یك ماه اول اجرای طرح به میزان 80 درصد و در سه ماه ابتدایی آن به میزان 90 درصد نسبت به رهگیری و رصد فعال اقدام شود.

همچنین كاهش حداقل 30 درصدی بستری در یك ماه ابتدایی اجرای طرح و كاهش 50 درصدی آن در سه ماه اول اجرای طرح، كاهش حداقل 10 درصدی مرگ در یك ماه ابتدایی اجرای طرح و كاهش 40 درصدی در سه ماه ابتدایی اجرای طرح و پوشش حمایتی از گروه‌های در معرض خطر به میزان 50 درصد در یك ماه و 90 درصد در سه ماه ابتدایی اجرای طرح از دیگر اهداف اجرای این برنامه است كه با عنوان طرح "شهید حاج قاسم سلیمانی" نیز شناخته می‌شود.

باید توجه كرد كه طرح مدیریت و كنترل اپیدمی كووید-19، با مشاركت بسیج و به صورت محله‌محور و خانواده‌محور، منطبق بر نظام شبكه بهداشتی و درمانی و همراه با جلب مشاركت مردمی اقدام خواهد كرد. همچنین در این طرح ضمن رعایت موازین كنترل عفونت، ارایه فعال خدمات و مراقبت‌ها و جلب همكاری بین بخشی، از ظرفیت برنامه "هر خانه یك پایگاه سلامت" نیز استفاده می‌شود.
سیاست های جدید در كنترل كرونا و راهبردهای 7 گانه

ارایه مراقبت‌ها و خدمات ضروری بهداشتی به صورت حضوری یا غیرحضوری، شناسایی زودهنگام كووید-19 و افراد در معرض تماس نزدیك در خانوار یا محل كار، اعمال قرنطینه خانگی یا غیرخانگی و مراقبت از گروه‌های در معرض خطر، توسعه درمان سرپایی و ارتقای كیفیت مراقبت‌های بستری از جمله سیاست‌هایی است كه در طرح شهید حاج قاسم سلیمانی دنبال می‌شود. حال بر اساس دستورالعمل این طرح، راهبردهای هفتگانه‌ای برای اجرای این سیاست‌ها اجرا می‌شود كه شامل:

راهبرد اول: تشدید نظارت بر پروتكل‌های بهداشتی و اعمال قانون؛ شامل نظارت مردمی، نظارت وزارت بهداشت، نظارت بسیج و نظارت سایر دستگاه‌های مسوول است.

راهبرد دوم: تست گسترده، هدفمند و هوشمند كه شامل انجام تست انبوه، تامین كیت مورد نیاز اعم از تست آنتی‌ژن یا مولكولی، تبیین اهمیت انجام تست، تعیین گروه‌های هدف، افزایش آزمایشگاه‌های انجام دهنده تست، كنترل كیفی آزمایشگاه‌های مجری برنامه، انجام تست برای اعضای خانواده فرد مبتلا و برقراری ارتباط برخط بین پرونده الكترونیك سلامت و آزمایشگاه‌های مجری برنامه است.

راهبرد سوم: بیماریابی فعال، قرنطینه و رهگیری هوشمند كه شامل شناسایی هوشمند همه افراد در تماس نزدیك با فرد مبتلا، جداسازی بیماران در خانه، بیمارستان یا نقاهتگاه، رهگیری بیماران و افراد دارای تست مثبت و افراد مشكوك و تماس نزدیك، محدود سازی تردد افراد بیمار و تست مثبت از طریق جداسازی یا قرنطینه خانگی و یا غیرخانگی، پیگیری هوشمند همه افراد در ارتباط نزدیك با فرد مبتلا، قرنطینه معكوس افراد در معرض خطر است.

راهبرد چهارم: آموزش و اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی كه شامل فرهنگ‌سازی ماندن در خانه، آموزش فاصله گذاری اجتماعی، فرهنگ‌سازی برای بهره گیری از خدمات سلامت محله محور، آموزش و اطلاع رسانی برای مراجعه و حضور در مكان‌های مختلف بیرون از خانه، آموزش سبك زندگی در دوران كرونا، اطلاع رسانی فعالیت‌ها و مكان‌های استقرار مراكز منتخب، فرهنگ سازی برای استفاده از خدمات مراكز منتخب در گام نخست و فرهنگ سازی مشاركت فعال در غربالگری و سایر اجزای طرح ملی مقابله با كرونا است.

راهبرد پنجم: حفاظت از گروه‌های آسیب‌پذیر شامل سالمندان و افراد دارای بیماری زمینه‌ای كه این راهبرد هم شامل تامین داروهای مورد نیاز بیماران مبتلا به بیماری زمینه‌ای، انجام تست در خانه، تامین خدمات مورد نیاز سلامت در خانه، حمایت معیشتی، فرهنگی، معنوی و تامین وسایل حفاظت فردی است.

راهبرد ششم: تعیین و اعلام هوشمند و هدفمند محدودیت‌ها كه شامل شناسایی نقاط تجمع و محدودیت تردد به این نقاط، شناسایی و دسته‌بندی به روز شهرستان‌های با احتمال بالای انتقال بیماری (سفید، زرد، نارنجی و قرمز)، برنامه ریزی دقیق برای اعمال محدودیت‌های هوشمند در تعطیلات، ایجاد ممنوعیت برای افراد با +PCR برای سوار شدن به هواپیما، قطار، مترو، اسنپ و...، تاكید بر اعمال محدودیت‌ها بر اساس طبقه‌بندی میزان خطر مناطق و تعطیلی فعالیت‌های شغلی سه و چهار با احتمال افزایش انتقال بیماری می‌شود.

راهبرد هفتم: تقویت فرایند درمان سرپایی و كاهش حداكثری موارد بستری كه این راهبرد شامل تقویت زیرساخت های دوراپزشكی و به كارگیری آن، بهره گیری از مراكز خدمات منتخب خدمات جامع سلامت منتخب 16 و 24 ساعته، توسعه و تقویت مراكز منتخب كووید-19 و پایگاه‌های سلامت، تامین مستمر دارو در مراكز منتخب، پیگیری دو هفته‌ای افراد مبتلا و دارای تست مثبت، تشویق به اكسیژن درمانی در خانه در دوران نقاهت و جلب مشاركت دستگاه‌ها و نهادهای حمایتی و خیرین برای تقویت زیرساخت‌های اكسیژن درمانی در خانه است.
نحوه آموزش و ارتباط با مردم

در عین حال در این طرح مشخص شده كه نحوه آموزش به مردم و البته مشاركت مردمی از چه طریقی انجام شود؛

سامانه تلفنی 4030

سامانه تلفنی 4030 وظیفه راهنمایی و آموزش مردم را بر عهده داشته و در زمینه پیشگیری و مراقبت فردی، مراقبت‌های لازم برای مادران باردار، سلامت روان، تغذیه سالم در دوران كووید-19 و اطلاع رسانی مراكز اختصاصی كووید-19 اطلاع‌رسانی می‌كند. در راستای اجرای طرح فوق 4030 كار تریاژ و راهنمایی افراد در معرض تماس نزدیك و افراد دارای علایم بیماری را بر اساس دستورالعمل‌های كشوری كمیته علمی كووید-19 بر عهده داشته و ضمن ارایه آموزش‌های لازم، هدایت افراد نیازمند خدمات اختصاصی را نیز به عهده خواهد داشت.

درگاه اینترنتی Salamat.gov.ir

مردم می‌توانند روزانه یكبار با استفاده از درگاه سلامت نسبت به خودارزیابی علایم و نشانه های كووید-19 اقدام كنند. در صورت وجود علایمی به نفع كووید-19 پیامك راهنما برای اقدامات بعدی را دریافت كرده و درصورت داشتن پرونده الكترونیك سلامت در نظام مراقبت‌های بهداشتی درمانی اولیه، بهورز یا مراقب سلامت مربوطه با آنها تماس گرفته و بعد از ارزیابی مجدد، آموزش های لازم را داده و فرایند مراقبت و درمان سرپایی را تشریح خواهند كرد. افرادی كه علایم شدیدی داشته باشند به نزدیكترین مركز منتخب كووید-19 ارجاع داده خواهند شد. برای افرادی كه فاقد پرونده الكترونیك سلامت هستند مطابق دستورالعمل ابلاغی پرونده سلامت افتتاح و مراقبت‌های لازم به عمل خواهد آمد.

غربالگری و پیگیری تلفنی

هر بهورز در خانه بهداشت به طور متوسط مسولیت سلامت 700 نفر از جمعیت روستایی و هر مراقب سلامت در پایگاه سلامت به طور متوسط مسئولیت سلامت 2500 نفر از جمعیت شهری را بر عهده داشته و خدمات و مراقبت‌های فعال بهداشتی درمانی اولیه را ارایه می‌كند و در زمان اپیدمی كووید-19 وظیفه پیگیری فعال و مراقبت جمعیت تحت پوشش خود را با همكاری فعال پزشك مركز خدمات جامع سلامت مربوطه بر عهده دارند. بهورز و مراقب سلامت به محض اطلاع از مثبت شدن تست كووید-19 هر فرد از جمعیت تحت پوشش خود، از طریق سامانه های پرونده الكترونیك سلامت، باید با فرد مذكور تماس گرفته، از رعایت جداسازی و قرنطینه اطمینان حاصل كند و توصیه‌های بهداشتی را مطابق دستورالعمل‌های ابلاغی ارایه داده و با اطلاع رسانی به تیم‌های مراقبت، هماهنگی رهگیری افراد در معرض تماس نزدیك را انجام دهند.

در صورت تامین تست‌های سریع نیز باید از افراد علامت‌دار در معرض تماس نزدیك در درب منزل تست به عمل آمده و نتیجه در همان زمان اعلام شود تا از تردد افراد مشكوك و محتمل در سطح شهر جلوگیری به عمل آید.

افراد نیازمند ویزیت پزشك باید به مراكز منتخب كووید-19 ارجاع داده شوند. برای افراد آسیب پذیر و در معرض خطر كه باید قرنطینه معكوس درباره آنها به عمل آید؛ باید درخواست ویزیت توسط تیم های مراقبت در منزل شود. همچنین درصورت نیاز و بر اساس پروتكل های كشوری افراد نیازمند دریافت خدمات بیمارستانی نیز باید با هماهنگی اورژانس پیش بیمارستانی 115 به بیمارستان‌های منتخب كووید-19 ارجاع داده شوند.

بیمارانی كه داروی سرپایی مطابق پروتكل كشوری دریافت می‌كنند، باید 6 بار در طول 14 روز توسط بهورز یا مراقب سلامت به صورت تلفنی پیگیری شده، از رعایت جداسازی و قرنطینه خانگی اطمینان حاصل شده، وضعیت سلامت آنها در پرونده الكترونیك سلامت ثبت شده و در صورت تشدید علایم مطابق دستورالعمل به مراكز تخصصی كووید-19 ارجاع داده شوند. برای افرادی كه نیازمند داروی سرپایی نیستند، باید مطابق آخرین نسخه دستورالعمل مراقبت بیماران سرپایی 6 بار پیگیری در طول 14 روز به صورت تلفنی انجام شده و ضمن اطمینان از رعایت قرنطینه خانگی، علایم و نشانه‌های آنها ثبت شده و آموزش‌های لازم مطابق با شرایط بیمار ارایه شود.

فن‌آوری اطلاعات

پیرو هماهنگی‌های به عمل آمده با وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات و همكاری‌های در حال انجام، داده‌های مربوط به افراد با تست مثبت استخراج و از رعایت قرنطینه خانگی اطمینان به عمل خواهد آمد. باید توجه كرد كه افراد با تست مثبت باید به مدت 14 روز جداسازی و قرنطینه خانگی را رعایت كنند. به غیر از مواردی كه نیازمند بستری در بیمارستان هستند و یا در مراكز قرنطینه غیر خانگی حضور دارند، داده‌های مربوط به افراد با تست مثبت مطابق شكل 1 از مطب‌ها و كلینیك‌های خصوصی، آزمایشگاه‌های خصوصی و دولتی، رادیولوژی‌های خصوصی و دولتی، سطوح مختلف نظام مراقبت‌های بهداشتی درمانی اولیه و بیمارستان‌های دولتی و خصوصی دریافت شده و در پرونده‌های الكترونیك سطح اول تجمیع می‌شوند. از این طریق بهورزان و مراقبین سلامت از ابتلای جمعیت تحت پوشش خود اطلاع حاصل كرده و اقدامات مربوط به رهگیری افراد در معرض تماس نزدیك، پیگیری فعال وضعیت بیماری و مراقبت‌های مورد نیاز و ضروری را به عمل خواهند آورد.
محدودیت تردد برای كرونا مثبت‌ها

وظیفه اطمینان از انجام صحیح رهگیری، جداسازی، قرنطینه خانگی، پیگیری مستمر و ثبت در سامانه بر عهده كارشناسان ستادی شهرستان به ویژه كارشناسان مبارزه با بیماری‌ها است. با توجه به هماهنگی‌ها و همكاری‌های در حال انجام با وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات و تبادل داده با سازمان هواپیمایی كشوری و شركت‌های هواپیمایی، شركت رجا، مترو و تاكسی‌های اینترنتی از سوار شدن افراد با تست مثبت به وسایل نقلیه عمومی جلو گیری به عمل خواهد آمد.

علاوه بر این بر اساس تعهدنامه اخذ شده از بیماران، در زمان نمونه‌گیری آزمایشگاهی و با همكاری و مشاركت شركت پست جمهوری اسلامی ایران و تبادل داده بین سامانه‌های پرونده الكترونیك و سازمان امور اداری و استخدامی و سازمان تامین اجتماعی نامه مبنی بر ممنوعیت حضور در محل كار به مدت 14 روز از طریق پست به محل كار افراد با تست مثبت ارسال خواهد شد.

همچنین باید از بیماران خواسته شود تا اپلیكیشن ماسك را در گوشی خود نصب كنند. بر این اساس با مشاركت اپلیكیشن ماسك و بر اساس گردش كار در مراكز منتخب پاسخ تست كووید-19 از طریق App Mask به اطلاع فرد آزمایش دهنده خواهد رسید. علاوه بر این، آموزش های مربوط به پیشگیری، مراقبت، محافظت فردی، زندگی با كرونا و مراقبت از یك بیمار كرونایی از طریق Mask App ارسال خواهد شد.
روش اجرای برنامه محله محور

همانطور كه در اصول اجرایی برنامه تاكید شده است، گام چهارم بسیج ملی مبتنی بر نظام شبكه بهداشتی درمانی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. اولین گام در اجرای برنامه منطقه بندی و سازمان دهی نیروی انسانی متناسب با تیم های اجرایی پیش بینی شده است. این امر بر اساس سطوح ارائه مراقبت های بهداشتی درمانی اولیه در روستا و شهر برنامه ریزی می شود. تمامی شهر ها به مناطق با جمعیت تعریف شده تقسیم شده و برای هر منطقه یك نفر مسول تعیین می‌شود كه ترجیحا در مراكز خدمات جامع سلامت منتخب كووید-19 منطقه مستقر شده و مسئولیت مدیریت برنامه را به عهده می گیرد.

در شهرهای كوچك هر منطقه بطور متوسط 40 هزار نفر، در شهر های بزرگ 80 هزار نفر و در كلان شهر ها 120 هزار نفر در نظر گرفته می شود. با هماهنگی نیروی مقاومت بسیج یكی از پایگاه های بسیج به عنوان مركز فرماندهی منطقه انتخاب و ارتباط آن با مركز خدمات جامع سلامت منطقه برقرار می شود. سازماندهی و برنامه ریزی برای فعالیت كمیته های عملیاتی و تیم های اجرایی با مدیریت مشترك و مشاركتی پایگاه بسیج و مركز خدمات جامع سلامت منتخب در منطقه تعیین شده، انجام می‌شود. در مناطق روستایی سازماندهی و برنامه ریزی با محوریت مركز خدمات جامع سلامت روستایی و خانه‌های بهداشت و با مشاركت پایگاه‌های بسیج انجام می شود. باید تلاش شود در امر خدمت رسانی به روستاییان از مشاركت های مردمی و داوطلبین همان روستا بهره گرفته شود.
چنانچه پیشتر اشاره شد خدمات و مراقبت ها در سه حیطه مراقبت، حمایت و نظارت انجام می شود. برای اقدام در این حیطه ها تیم‌های اجرایی با همین نام شكل گرفته و مطابق با شرح وظایف تعیین شده فعالیت می‌كنند. محل استقرار تیم های مراقبتی پایگاه های سلامت به مراقبین سلامت ارتباط داده شده و مسئولیت ارایه مراقبت ها و خدمات در جمعیت 2500 نفری هر پایگاه سلامت را عهده‌دار می‌شوند. تعداد تیم های مراقبتی بستگی به تعداد مبتلایان و افراد در تماس نزدیك آنها دارد. برای هر مركز منتخب حداقل دو تیم مراقبت در منزل تشكیل می‌شود تا مسئولیت ارایه خدمات و مراقبت در منزل برای افراد با بیماری‌های زمینه ای، افراد در معرض خطر و سالمندان را به عهده داشته باشند و با ارایه خدمت در منزل مانع از خروج آنها از منزل برای دریافت خدمات بهداشتی درمانی شوند. محل استقرار تیم های حمایتی پایگاه های بسیج و تیم های نظارتی در مراكز خدمات جامع سلامت است. تعداد تیم های حمایتی به حجم خدمات حمایتی مورد نیاز در منطقه و تعداد تیم های نظارتی بستگی دارد.

در مناطق روستایی با محوریت بهورزان خانه های بهداشت و با جلب مشاركت بسیج و داوطلبین بهداشتی شامل سفیران سلامت خانوار و رابطین سلامت محله تیم‌های مراقبت و نظارت شكل گرفته و مراقبت‌های لازم برای افراد مشكوك و محتمل و نظارت از اماكن تهیه و توزیع مواد غذایی را به عمل می آورند. باید تلاش شود كه مراقبت‌ها و نمونه برداری‌ها در منزل به عمل آمده و از مراجعه و تردد افراد دارای علامت در سطح روستا و یا مراجعه به شهر ها جلوگیری شود. تیم های حمایتی با محوریت پایگاه های بسیج در روستاها تشكیل شده و مسولیت حمایت از افراد در معرض آسیب را عهده دار می شوند. كمیته عملیاتی منطقه مسولیت پشتیبانی از تیم ها را به عهده داشته و برای تامین وسیله نقلیه مورد نیاز و سایر تجهیزات با هماهنگی فرمانداری، بخشداری و دهیاری و مشاركت فعال همه سازمان‌ها، نهاد ها و ادارات منطقه عمل می كند.
مسئولیت رهگیری و رصد بیماران و افراد در معرض تماس نزدیك با مبتلایان نیز بر عهده تیم های مراقبت است كه بر اساس آخرین دستورالعمل رهگیری انجام خواهد شد.
وضعیت پذیرش در نقاهتگاه

طبق طرح شهید حاج قاسم سلیمانی كه در راستای كنترل كرونا اجرا می شود، افرادای كه نیازمند بستری در بیمارستان نبوده، اما باید جداسازی شده و تحت مراقبت باشند و یا بیمارانی كه از بیمارستان ها ترخیص می شوند و باید ادامه درمان و مراقبت های تكمیلی را در منزل سپری كنند، با توجه به اینكه ممكن است فاقد فضای مناسب برای جداسازی در منزل شخصی بوده و یا توانایی مراقبت از خود را نداشته باشند، لازم است نسبت به راه اندازی نقاهتگاه های موقت جهت اقامت، مراقبت و آموزش با رعایت موارد ذیل اقدام و گزارش راه اندازی و آغاز به كار مراكز مزبور به مسئولین مربوطه ارسال شود. بدیهی است جلب مشاركت و همكاری هتل ها و مهمانسراها و استفاده از ظرفیت ادارات، سازمان ها، سمن ها، خیرین و ... در راه اندازی اقامتگاه ها توسط سازمان بسیج در اسرع وقت امری حیاتی است.

افراد واجد شرایط برای حضور در نقاهتگاه

افرادی كه مبتلا به كووید-19 تشخیص داده شده‌اند و امكان جداسازی در منزل ندارند و بیمارانی كه بعد از ترخیص از بیمارستان با رضایت آگاهانه در صورتی كه واجد یكی از شرایط زیر هستند، می‌توانند در نقاهتگان حضور یابند.

-‌ عدم امكان جداسازی در منزل

- وجود فرد نقص ایمنی كه در محل سكونت بیمار زندگی می كند

- بیمار جز گروه پرخطر از نظر عوارض كووید-19 است

- عدم امكان ارائه خدمات پرستاری در افراد خانواده

الزامات حضور در نقاهتگاه

- فرم ارجاع از مركز خدمات جامع سلامت منتخب كووید-19

- ارجاع از طرف تیم های مراقبتی با تایید پزشك مركز خدمات جامع سلامت

- رضایت نامه كتبی كه توسط بیمار و همراه وی تكمیل می شود

- خلاصه پرونده بیمارستان یا دستور پزشك معالج برای حضور در نقاهتگاه(در صورت ارجاع از بیمارستان برای ادامه مراقبت)

- به همراه داشتن داروهای درمان كووید-19 تا پایان دوره درمان به صالح دید پزشك معالج (در صورت ارجاع از بیمارستان)

- به همراه داشتن داروهای مورد نیاز دیگر متناسب با بیماری زمینه ای و ...(با دستور نحوه مصرف و مقدار مصرف دارو)

نحوه پذیرش در نقاهتگاه

- ثبت مشخصات بیمار در سامانه های پرونده الكترونیك سلامت

- تشكیل پرونده مراقبت پرستاری

در هر نقاهتگاه یك نفر نیروی مراقب سلامت 16 ساعته به كارگیری می شود. این نیروها می توانند از افراد داوطلب مردمی، بسیجی، هلال احمر، دانشجویان سال آخر و یا عقد قرارداد خرید خدمت تامین شوند. لازم به ذكر است تامین نیروی انتظامی متناسب با وسعت و موقعیت نقاهتگاه امری ضروری است.
ترخیص بیمار كرونایی و پیگیری پس از ترخیص

بیمار باید حداقل 14 روز بعد از شروع علایم اولیه ایزوله باشد. در صورت امكان جداسازی در منزل و دستور پزشك معالج، می‌توان بیمار را با اخذ رضایت شخصی زودتر از موعد مقرر با ارائه آموزش لازم برای ادامه قرنطینه در منزل ترخیص كرد.
مشخصات بیمار در زمان ترخیص، توسط مراقب سلامت یا كارشناس بیماری‌های مقیم در نقاهتگاه در سامانه پرونده الكترونیك سلامت ثبت شده و اگر بیمار زودتر از 14 روز از شروع علایم ترخیص شده، به صورت روزانه توسط مراقب سلامت و به صورت تلفنی تحت مراقبت قرار می گیرد و در صورت برگشت علایم تب، تنگی نفس، كاهش سطح هوشیاری و یا تشدید سرفه مجدداً جهت ویزیت به بیمارستان ارجاع می شود.